Waarnemen - Zintuigen

• Verpleging en verzorging
• MBO
• Studiejaar 1

Anatomie/Pathologie/Fysiologie

Waarnemen - Zintuigen

Waarnemen - zintuigen

Algemene kenmerken

• Een zintuigcel (sensor) is een cel die gevoelig is voor een prikkel. 
• De prikkel is een veranderende constantheid in de omgeving van de zintuigcel.
  
• Vaak wordt de zintuigcel ook aangeduid met de term receptor.

Algemene kenmerken

• Vertaling van prikkels in impulsen
  
• Specifieke gevoeligheid
  
• Specifieke gewaarwording
  
• Specifiek bereik
  
• Adaptatie
  

Wat is de functie van zintuigcellen?

1. Informatie van je hersenen naar de buitenwereld brengen
2. Het prikkelen van de hersenen door een elektrische schok
3. Informatie uit de buitenwereld naar je hersenen brengen
4. Informatie opslaan in de hersenstam.

Vertaling van prikkels in impulsen

• Prikkel door zintuigcel vertaald in een elektrisch stroompje         impuls
• Bepaalde sterkte is noodzakelijk.
  
• Prikkeldrempel
  

Specifieke gevoeligheid

• Elk type zintuigcel is gevoelig voor een bepaald soort prikkel.
  
• Lage prikkeldrempel
  

Specifieke gewaarwording

De zintuigcellen zijn via afferente zenuwvezels met hun ‘eigen’ sensorische hersenschorsgebied verbonden.

Indeling van de zintuigcellen 

De zintuigcellen waar de mens over beschikt, kunnen op 2 manieren ingedeeld worden:

1. Herkomst
2. Soort prikkel

• Chemoreceptoren; chemische prikkels in de directe omgeving (reukstoffen, smaakstoffen, koolstofdioxide, osmotische waarde, zuren). 
• Mechanoreceptoren; mechanische prikkels (druk, trilling, vloeistofbeweging, trekspanning). 
• Thermoreceptoren; temperatuurveranderingen in de directe omgeving
• Fotoreceptoren; licht, afkomstig van een lichtbron (zon, lamp, vuur etc.)
• Nociceptoren; worden geprikkeld als ze zelf beschadigd dreigen te worden. Prikkeling veroorzaakt een pijngevoel. Ze zijn overal in het lichaam aanwezig. Ze liggen onder andere in de huid, in de wand van bloedvaten, in de gewrichten en in het botvlies dat de botten bedekt. worden geprikkeld als ze zelf beschadigd dreigen te worden. Pijnreceptoren kunnen gevoelig zijn voor: extreme temperaturen, mechanische beschadiging, chemische stoffen in de directe omgeving, die zijn vrijgekomen uit beschadigde cellen. 

Functie van de zintuigen

Opvangen van informatie vanuit de buitenwereld.

Factoren die hierbij een rol spelen:

• Aandacht voor de prikkel
  
• Adequate / passende prikkel
  
• Prikkeldrempel / Drempelwaarde Onderscheidingsdrempel
  
•  Aanpassing / Adaptie van het zintuig.
  

Opvangen informatie van eigen lichaam.

Zintuigcellen die gevoelig zijn voor druk, trilling of trekspanning noem je

1. Chemoreceptoren
2. Mechanoreceptoren

Zintuigcellen die gevoelig zijn voor temperatuurveranderingen noem je

1. Thermoreceptoren
2. Pijnreceptroren

Zintuigcellen maken van prikkels...

1. Prikkels
2. Impulsen
3. Warmte
4. Geur

Sommige lichaamsdelen hebben meer zintuigcellen dan andere.

1. Waar
2. Niet waar

In welk deel van het lichaam liggen de meeste thermoreceptoren?

1. Oog
2. Huid
3. Oor
4. Bloedvat

Wat is de functie van de nociceptoren?

1. Jeuk waarnemen
2. Pijn waarneming
3. Hongergevoel
4. Smaakwaarneming

Waar bevinden zich de meeste chemoreceptoren (meerdere antwoorden)?

1. Oor
2. Mond
3. Maag
4. Neus

Soorten zintuigcellen

Reukzintuig

Smaakzintuig

Gevoelszintuig

Gehoororgaan

Het oog

Het oog

Ligging van het oog:

• Ogen zijn bolvormig
  
• Ieder oog is omgeven door een vetkussen
  
• Ogen liggen in de oogkassen van de schedel
  

Het oog 

Ga naar www.oogziekenhuis.nl/over-het-oog en bestudeer de informatie over de bouw en werking van het oog. Bestudeer de verschillende onderdelen en beschrijf hun belangrijkste functie:

1. De harde oogrok (sclera) 
2. Het hoornvlies (cornea)
3. Het vaatvlies (choroidea)
4. De gele vlek (macula)
5. Het netvlies (retina) 

Antwoord

• De harde oogrok (sclera): stevigheid
• Het hoornvlies (cornea): beschermlaag, licht doorlaten 
• Het vaatvlies (choroidea): aanvoer zuurstof en voedingsstoffen an afvoer afvalstoffen
• De gele vlek (macula): scherp zien (licht, donker, kleur, contrast) 
• Het netvlies (retina): Licht zien, fotoreceptoren

Het oor - het gehoor

Twee sensorische organen;

1. het gehoororgaan 
2. het evenwichtsorgaan

Het oor

Ga in Thieme Meulenhof Anatomie en fysiologie N4 - Module 12 'Waarneming' - H2 'Zintuigen' - het oor, op zoek naar de bouw en werking van het oor. Bestudeer de verschillende onderdelen en beschrijf hun belangrijkste functie:

• het uitwendige oor;
  
• het middenoor;
  
• het binnenoor.

Antwoord

• het uitwendige oor; opvangen geluidsprikkels uit de buitenwereld
• het middenoor; vervoeren geluidsprikkels naar binnenoor
• het binnenoor; geluiden omzetten in elektrische trillingen die door de gehoorzenuw naar de hersenen worden gestuurd, evenwichtsorgaan

Werking van het oor

Met je gehoorzintuigen neem je geluid waar. Geluiden bestaan uit trillingen. Deze trillingen komen het oor binnen en brengen het trommelvlies in trilling.

De geluidsgolven worden door het trommelvlies doorgegeven aan de gehoorbeentjes in het middenoor. Deze botjes brengen het geluid over naar het ovale venster van het binnenoor.

Hierdoor komt de vloeistof in het slakkenhuis in beweging. De trillingen in de vloeistof worden opgevangen door de zintuigcellen die de prikkels doorgeven aan de zenuwvezels die de informatie aan de hersenen doorgeven.

Het gevoelszintuig

Gevoelszintuig

Ga in Thieme Meulenhof Anatomie en fysiologie N4 - Module 12 'Waarneming' - H2 'Zintuigen' - huid, op zoek naar de werking van de huidzintuigen.  Bestudeer de verschillende onderdelen en beschrijf hun belangrijkste functie:

• Tastzintuigen
• Pijnzintuigen
• Temperatuurzintuigen
• Drukzintuigen

Antwoord

• Tastzintuigen; die gevoelig zijn voor aanraking en druk op de huid;
  
• Pijnzintuigen; die gevoelig zijn voor alles wat ons lichaam schade kan toebrengen;
  
• Temperatuurzintuigen; warmte en koude zintuigen
  
• Drukzintuigen; regulatiespierkracht, gevoelig voor trillingen

Er zitten miljoenen gevoelszintuigen over de hele huid verspreid. Elk van die zintuigen is het einde van een zenuw die met het ruggenmerg verbonden is. Ze vangen prikkels op en zetten ze om in signalen die tot in de hersenen gevoerd worden waar we aanraking, pijn, warmte en koude voelen.

Als de huid met iets in aanraking komt, worden de tastzintuigen geprikkeld. Zo voelen we een klemmende schoen, een stoot, een handdruk, ...

De pijnzintuigen die in de huid voorkomen zijn gevoelig voor alles wat het lichaam kan beschadigen: verwondingen, stoten, bijtende stoffen, ...

De warmte- en koudezintuigen zijn temperatuurzintuigen. Als we in een koude of warme omgeving komen of als we een koud of warmvoorwerp aanraken, worden we dat gewaar.

Reukzintuig - Smaakzintuig

Ga in Thieme Meulenhof Anatomie en fysiologie N4 - Module 12 'Waarneming' - H2 'Zintuigen' - Neus en tong, op zoek naar de werking van het reukzintuig en het smaakzintuig. Bestudeer de verschillende onderdelen en geef een korte samenvatting aan je medestudent over de werking van reuk en smaak.

www.anatomie-online.nl