BVVJ 6.5 Gedrag

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo k
• Leerjaar 1

 6.5: Gedrag

Lesdoelen

• Je kunt uitleggen/beschrijven wat gedrag is.
• Je kunt uitleggen/ bechrijven waardoor gedrag wordt bepaald.

• KGT: Je kunt het verschil benoemen tussen observatie en interpretatie van gedrag.

Wat is gedrag?

• Alles wat een mens of een dier doet.
• In reactie op een prikkel
• Gedrag bestaat uit handelingen die samenhangen
• De handelingen hebben samen een doel

Gedragsketen

Het gedrag van dieren (en mensen) bestaat uit een serie opeenvolgende stappen.
 

 gedragsketen:

als het effect van de ene handeling leidt tot een volgende handeling

een "Gedragsketen"

Reageren 

Gedrag is het gevolg van bepaalde prikkels. 

Prikkel>zintuigen>zintuigcel>impuls> zenuwen>ruggemerg>hersenen> nieuwe impuls naar spieren/klieren

Reactie op prikkel= respons

Gedrag ontstaat doordat mensen en dieren reactie geven op inwendige en uitwendige prikkels

Inwendige prikkel -> komt vanuit het lichaam 

• Honger / Dorst
  
• Emotie
  
• Gedachte

Uitwendige prikkel -> komt van buiten

• Geuren
• Geluiden
• Smaak
• Beeld

Motivatie

Hoe bereid je bent te reageren op een bepaalde prikkel.

• Honger, maar nog niet genoeg om naar de koelkast te lopen.
  
• Het zonnetje schijnt, maar nog net te koud om buiten te gaan zitten.
  

Aangeboren of aangeleerd

Wordt bepaald door aangeboren en aangeleerd gedrag.

Aangeboren = iets meteen kunnen, zonder dit te hoeven leren.

                               Voeden bij de moeder.

Aangeleerd = door te leren.

                             Leren eten met mes en vork.

Sociaal gedrag

Gedrag van soortgenoten naar elkaar = sociaal gedrag.

Gedrag van een soortgenoot is een prikkel voor het handelen (respons) van de ander. 

Prikkel of handeling bij sociaal gedrag = signaal

Waarden = wat je belangrijk vindt: Vriendelijkheid, Eerlijkheid, Respect, Hulpvaardigheid, Betrokkenheid, ...

Normen = gedragsregels waarvan veel mensen vinden dat je je er aan moet houden: "Je mag niet stelen", "Je mag niet liegen", 

Mensen denken na over hun eigen gedrag en dat van anderen.

Afwijkend gedrag wordt vaak slecht gevonden.

Daarom hebben mensen normen en waarden.

Gedrag van mensen

Gedrag bekijken

In de biologie kijken we veel naar gedragingen van dieren.

We maken dan observaties: wat doet het dier?

Je kijkt naar het feitelijke gedrag.

Observatie vs interpretatie

Observatie = 'ik zie een hond kwispelen' 

hierbij is de Interpretatie => 'de hond is blij'

Vragen?

Een hond die op commando een poot geeft. Dit is ...?

1. Aangeboren gedrag
2. Aangeleerd gedrag

Wat is een respons?

1. Reageren op prikkels
2. Prikkels waarnemen
3. Een signaal naar de hersenen
4. Een signaal vanaf de hersenen naar spieren

Welk orgaanstelsel bestuurt ons gedrag?

1. Beenderstelsel
2. Spierstelsel
3. Zenuwstelsel
4. Scheidingsstelsel

Als gedrag ontstaat door te leren is dat aangeboren gedrag

1. Juist
2. Onjuist

Welke betekenis past het beste bij gedrag?

1. De buurman uitschelden, omdat hij lawaai maakt.
2. Je ziet een blikje drinken. Je maakt het blikje open.
3. Alle waarneembare handelingen van een mens of dier.
4. Alle dingen die bewegen en leven.