Herhaling Lezen §4 Tekstverbanden en signaalwoorden 2 mavo

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 2

§4 Tekstverbanden en signaalwoorden

Herhalen

• Je kunt het tegenstellend, chronologisch, opsommend en toelichtend verband in een tekst herkennen aan de hand van signaalwoorden.
• Je kunt verbanden binnen een tekst beoordelen.

Lesdoelen

Tekstverbanden en signaalwoorden

In een goede tekst hangen woorden, zinnen en alinea's met elkaar samen. Ze hebben een verband. Door te letten op verbanden in een tekst, kun je de tekst beter begrijpen.

Verbanden
tussen zinnen

• Een duidelijke tekst bestaat uit zinnen die met elkaar verbonden zijn. Je kunt tekstverbanden herkennen door middel van signaalwoorden. 

Tekstverbanden en signaalwoorden

Tegenstellend verband	maar, toch, hoewel, echter, daarentegen, tegenover.
Chronologisch verband	eerst, daarna, vroeger, later, nu.
Opsommend verband	bovendien, daarnaast, vervolgens, en, ten eerste, ten tweede, ook
Toelichtend verband	bijvoorbeeld, zo, zoals, denk aan, neem nou...

Tegenstellend verband

Een tegenstellend verband geeft aan dat zaken worden genoemd die elkaars tegenovergestelde zijn.

tekstverband	signaalwoorden	voorbeeld
Tegenstellend	tegenover, maar, hoewel, echter, toch, daarentegen, aan de ene kant … aan de andere kant.	Walrussen leven rond de Noordpool, maar kort geleden werd er één in de Waddenzee gespot.

Opsommend verband

Als een aantal zaken die bij elkaar horen na elkaar worden genoemd,
dan noem je dat een opsommend verband.

tekstverband	signaalwoorden	voorbeeld
Opsommend	ten eerste, ten tweede, om te beginnen, ook (nog), en, daarnaast, verder, ten slotte.	Koud douchen heeft voordelen. Ten eerste verbetert het je afweersysteem. Het zorgt daarnaast voor een goede bloedsomloop.

Toelichtend verband

Bij een toelichtend verband wordt extra informatie (een uitleg of een voorbeeld) gegeven over een onderwerp.

tekstverband	signaalwoorden	voorbeeld
Toelichtend (uitleggend)	bijvoorbeeld, zo, op deze manier, als, zoals, denk aan, neem nou, neem bijvoorbeeld.	Er zijn verschillende vakmensen bij het maken van een game betrokken, zoals tekenaars, programmeurs en geluidstechnici.

Chronologisch verband

Als gebeurtenissen volgens een bepaalde tijdsvolgorde gebeuren of moeten gebeuren, heb je te maken met het chronologisch verband.

tekstverband	signaalwoorden	voorbeeld
Chronologisch (tijdsvolgorde)	vroeger, later, nu, eerst, daarna, vervolgens, uiteindelijk, nadat, terwijl, dadelijk, intussen, 1843, 2025.	Breng eerst water aan de kook. Voeg daarna de rijst toe. Giet het vervolgens af in de gootsteen.

Sommige ouders melden hun kind al aan als woningzoekende als ze tien jaar zijn, maar het overgrote deel van de ouders vindt dat onzin.

1. Tegenstellend verband
2. Chronologisch verband (tijdsvolgorde)
3. Opsommend verband (uitleg)
4. Toelichtend verband (voorbeeld)

Bedenk een zin met een tegenstellend verband.
Gebruik een passend signaalwoord.

Als ik na school thuis kom, ga ik meestal eerst een half uur gamen om te ontspannen, daarna doe ik een uurtje schoolwerk.

1. Tegenstellend verband
2. Chronologisch verband (tijdsvolgorde)
3. Opsommend verband (uitleg)
4. Toelichtend verband (voorbeeld)

Bedenk een zin met een chronologisch verband.
Gebruik een passend signaalwoord.

Aan de posters op mijn kamer kun je zien wat mijn favoriete sporten zijn. Ik houd van voetbal en schaatsen. Daarnaast kijk ik graag naar Formule 1.

1. Tegenstellend verband
2. Chronologisch verband (tijdsvolgorde)
3. Opsommend verband (uitleg)
4. Toelichtend verband (voorbeeld)

Bedenk een zin met een opsommend verband.
Gebruik een passend signaalwoord.

In een van mijn kasten bewaar ik mijn strandvondsten, denk aan diverse soorten schelpen.

1. Tegenstellend verband
2. Chronologisch verband (tijdsvolgorde)
3. Opsommend verband (uitleg)
4. Toelichtend verband (voorbeeld)

Bedenk een zin met een toelichtend verband.
Gebruik een passend signaalwoord.

Tegenstellend verband

Chronologisch verband

Opsommend verband

Toelichtend verband

Lisanne miste haar trein, maar kwam toch op op tijd voor haar sollicitatiegesprek

Eerst moet het gehakt bakken, daarna de groenten toevoegen en dan kan de saus worden gemaakt.

Ik heb een kat, konijn, hamster en een hond.

Ellie had de inbraak bij de buren niet gehoord. Ze sliep namelijk niet thuis.

Ik speel elk weekend games, zoals GTA, Fifa en Mario Kart.

"Vorig jaar sportte ik drie keer in de week, maar daar heb ik nu geen tijd meer voor."

Tegenstellend verband

Chronologisch verband

Opsommend verband

Toelichtend verband

Lisanne miste haar trein, maar kwam toch op op tijd voor haar sollicitatiegesprek

Eerst moet het gehakt bakken, daarna de groenten toevoegen en dan kan de saus worden gemaakt.

Ik heb een kat, konijn, hamster en een hond.

Ellie had de inbraak bij de buren niet gehoord. Ze sliep namelijk niet thuis.

Ik speel elk weekend games, zoals GTA, Fifa en Mario Kart.

"Vorig jaar sportte ik drie keer in de week, maar daar heb ik nu geen tijd meer voor."

Welke zin bevat een tegenstellend verband?

1. Ik ben van mening dat we met dit product moeten stoppen, maar daar denkt mijn zakenpartner anders over.
2. Als ik naar school ga moet ik eerst met de metro naar Zuid, dan met de bus naar Hoofddorp en dan nog een stukje fietsen.
3. Om te beginnen vind ik dit boek erg vervelend om te lezen. Verder zou ik graag een ander thema willen kiezen.
4. Mijn moeder maakt graag Italiaanse gerechten zoals pasta en pizza.

In welke zin staat een chronologisch verband?

1. Ik wil langskomen. Ik heb echter geen tijd.
2. Eerst ga ik sporten, daarna kom ik langs.
3. Ik heb tijd om langs te komen en ook veel zin.
4. Ik kom langs, omdat ik daar veel zin in heb.

Wat is een opsommend verband?

1. Ik heb een hond, een kat en drie vogels als huisdier.
2. Op zaterdag heb ik een voetbalwedstrijd en op zondag ga ik naar de stad met vrienden. Al met al heb ik een druk weekend.
3. Ik woon in een groot huis.
4. Witte bonen in tomatensaus lust ik niet evenals gekookte wortels, die lust ik ook niet.

Bij een toelichtend verband...

1. is sprake als dingen achter elkaar worden opgenoemd
2. worden in een tekst tegenovergestelde dingen genoemd
3. wordt extra informatie (uitleg) gegeven bij een onderwerp
4. worden de gebeurtenissen in de juiste tijdsvolgorde beschreven

Welk signaalwoord past in de zin:
.... er verkiezingen komen, presenteren de partijen zich aan de kiezers.

1. Nadat
2. Voordat
3. Eerst
4. Ook

Welk signaalwoord past in de zin: Eerst zijn er verkiezingen en ..... wordt er een nieuw kabinet samengesteld.

1. verder
2. daarentegen
3. dus
4. vervolgens

Welk signaalwoord past in de zin:
De PvdA is linkse partij .... het CDA is meer rechts.

1. maar
2. dadelijk
3. daarnaast
4. zoals

Welk signaalwoord past in de zin:
Iedere partij heeft een eigen standpunt t.a.v. het onderwijs ....: De leraren moeten meer salaris krijgen.

1. maar
2. en
3. ook
4. zoals

Welk verband herken je in de volgende zin?

Hoewel Marit niet had geleerd voor het examen, haalde ze toch een voldoende.

1. Tegenstelling
2. Tijdsvolgorde
3. Opsomming
4. Vergelijking

Welk verband herken je in de volgende zin?

Doordat er een ongeluk gebeurd was, kwamen wij te laat.

1. Opsomming
2. Tegenstelling
3. Tijdsvolgorde
4. Reden

Welk verband herken je in de volgende zin?

Mijn broertje wil graag een ijsje, een appeltaart, een glas drinken en een pizza.

1. Tegenstelling
2. Toelichting
3. Opsomming
4. Chronologie

Welk verband herken je in de volgende zin?

Het heeft vannacht enorm gesneeuwd, met als gevolg dat ik de deur vanochtend bijna niet open kreeg.

1. Tegenstelling
2. Reden
3. Opsomming
4. Tijdsvolgorde

Welk verband herken je in de volgende zin?

Eerst ga je naar de kapper en vervolgens ga je nieuwe schoenen kopen.

1. Tijdsvolgorde
2. Tegenstelling
3. Toelichting
4. Opsomming

Wat is het verschil tussen een chronologisch verband en een tegenstellend verband?