Rechtsstaat, democratie en dictatuur

• Maatschappijleer
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 4

Rechtsstaat, democratie en dictatuur

Rechtsstaat, democratie en dictatuur

Rechtsstaat

Nederland is een rechtsstaat. Dat wil zeggen dat we in een land leven waar de rechten en plichten van de burgers en van de overheid zijn vastgelegd. 

• Er is een grondwet. Hierin staan de rechten en plichten van burgers beschreven
• In de grondwet staan grondrechten. De belangrijkste rechten die in de samenleving gelden.
• Er is rechtsbescherming; Burgers worden beschermd tegen een te grote overheidsmacht en tegen willekeur door de overheid
• Er is een onafhankelijke en onpartijdige rechterlijke macht. De rechter kan ook iets beslissen tegen een minister of andere bestuurder. 
• Burgers hebben invloed op de politiek. Dit wordt ook wel democratie genoemd. 

Parlementaire democratie

Kenmerken parlementaire democratie

• Er zijn vrije en geheime verkiezingen en er is algemeen kiesrecht
• De politieke macht ligt namens de burgers bij het parlement (eerste en tweede kamer)
• Elk besluit komt democratisch tot stand dat wil zeggen met een meerderheid van stemmen.
• er is een grondwet waarin de bevoegdheden van bestuurders is vastgelegd. 
• Er is sprake van een scheiding van machten. De trias politica genaamd. 

Wetgevende macht

Deze macht stelt wetten vast waaraan burgers en overheid zicht moeten houden. Is in handen van ministers en Tweede Kamer

Rechterlijke macht

Beoordeelt of wetten goed worden nageleefd en doet uitspraak in conflicten. Macht is in handen van rechters. 

Zorgt ervoor dat eenmaal goedgekeurde wetten worden uitgevoerd. Is in handen van ministers. Zij geven informatie aan ambtenaren en andere bestuurders. 

Uitvoerende macht

Een dictatuur

Een dictatuur is een land waarbij de macht in handen is van één persoon, een kleine groep of één partij

• één persoon of één partij heeft alle macht
• Er bestaat geen democratie en het land is geen rechtsstaat
• De bevolking heeft geen (politieke) grondrechten
• Er bestaat geen vrije pers
• De (geheime) politie en het leger spelen een grote rol