V1 Leesvaardigheid 2, 3 en 4 Alle tekstdoelen

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 1

Welkom V1TB

Leesvaardigheid

Programma

1. 10 minuten lezen
2. Boekpitches
3. Herhalen tekstdoelen
4. Opdracht maken
5. Afsluiting en vooruitblik

10 minuten lezen

Opdracht 6

a Straf is gebaseerd op angst en als je bang bent, kun je geen nieuwe informatie opnemen/opnemen, waardoor je geen nieuwe dingen kunt leren.

b Niet de slechte eigenschappen van de persoon worden benoemd, maar juist de goede.

c Ze kunnen niet zelf bepalen wat ze eten, dragen, doen enz.

d Eigen antwoord. 

Nakijken opdr. 7a
Ja, de schrijver maakt gebruik van feiten. Namelijk:

‘Mijn vader is psycholoog in een jeugdgevangenis.’

‘Straf is gebaseerd op een vorm van angst. Als iemand bang is, ontstaan er in de hersenen

processen die voorkomen dat hij of zij nog nieuwe informatie kan verwerken.’

‘In de positieve psychologie is straf niet vaak onderwerp van studie.’

‘In de Babembastam, in het zuiden van Afrika, worden mensen die zich slecht hebben gedragen 

‘Een bekende theorie vanuit de positieve psychologie, de zelfdeterminatietheorie, zegt dat iedere

mens autonomie, verbondenheid en competentie nodig heeft om gelukkig te kunnen zijn.’

‘Straffen door iemand op te sluiten in de gevangenis bestaat uit het wegnemen van vrijheid.’

‘In het boek en de serie Orange Is the New Black over een vrouwengevangenis bepalen anderen

hoe de vrouwen zich moeten kleden, wat en wanneer ze eten en wat voor werkzaamheden ze

moeten doen. De gevangenis haalt de gevangenen weg bij vrienden en familie. De gevangenen

krijgen weinig kans om competenties te gebruiken die wellicht in een oude baan of hobby wel

konden worden verwezenlijkt.’

‘De Babemba’s tasten de autonomie niet aan en herinneren de beschuldigde persoon aan zijn

competenties.’

‘Om de twee schijnbare tegengestelde werelden van de gevangenis en de positieve psychologie

samen te brengen, heb ik samen met mijn vader een onderzoek opgezet over jonge

gedetineerden en geluk. Mijn vader heeft al vijftien gevangenen geïnterviewd over hoe zij geluk

zien en over hun gevoel van autonomie, verbondenheid en competentie.’

het midden van het dorp gezet. Er wordt een kring gevormd rond de persoon en iedereen zegt

iets goeds over hem of haar. Uiteindelijk wordt de kring verbroken en wordt uitbundig gevierd en

de persoon wordt weer terug verwelkomd in de stam.’

‘Een bekende theorie vanuit de positieve psychologie, de zelfdeterminatietheorie, zegt dat iedere

mens autonomie, verbondenheid en competentie nodig heeft om gelukkig te kunnen zijn.’

‘Straffen door iemand op te sluiten in de gevangenis bestaat uit het wegnemen van vrijheid.’

‘In het boek en de serie Orange Is the New Black over een vrouwengevangenis bepalen anderen

hoe de vrouwen zich moeten kleden, wat en wanneer ze eten en wat voor werkzaamheden ze

moeten doen. De gevangenis haalt de gevangenen weg bij vrienden en familie. De gevangenen

krijgen weinig kans om competenties te gebruiken die wellicht in een oude baan of hobby wel

konden worden verwezenlijkt.’

‘De Babemba’s tasten de autonomie niet aan en herinneren de beschuldigde persoon aan zijn

competenties.’

‘Om de twee schijnbare tegengestelde werelden van de gevangenis en de positieve psychologie

samen te brengen, heb ik samen met mijn vader een onderzoek opgezet over jonge

gedetineerden en geluk. Mijn vader heeft al vijftien gevangenen geïnterviewd over hoe zij geluk

zien en over hun gevoel van autonomie, verbondenheid en competentie.’

‘Straffen door iemand op te sluiten in de gevangenis bestaat uit het wegnemen van vrijheid.’

‘In het boek en de serie Orange Is the New Black over een vrouwengevangenis bepalen anderen

hoe de vrouwen zich moeten kleden, wat en wanneer ze eten en wat voor werkzaamheden ze

moeten doen. De gevangenis haalt de gevangenen weg bij vrienden en familie. De gevangenen

krijgen weinig kans om competenties te gebruiken die wellicht in een oude baan etc. 

‘De Babemba’s tasten de autonomie niet aan en herinneren de beschuldigde persoon aan zijn

competenties.’

‘De Babemba’s tasten de autonomie niet aan en herinneren de beschuldigde persoon aan zijn

competenties.’

‘Om de twee schijnbare tegengestelde werelden van de gevangenis en de positieve psychologie

samen te brengen, heb ik samen met mijn vader een onderzoek opgezet over jonge

gedetineerden en geluk. Mijn vader heeft al vijftien gevangenen geïnterviewd over hoe zij geluk

zien en over hun gevoel van autonomie, verbondenheid en competentie.’

Bespreken rest opdr. 7

b Nee, de schrijver van deze tekst laat maar één kant van het onderwerp zien, namelijk vanuit de

positieve psychologie, waarin ze zelf actief is.

c Ja, Laura Weiss pleit ervoor om meer in te zetten op autonomie, competentie en verbondenheid in plaats van deze basisbehoeftes weg te nemen.

d ‘Straf’ is een overtuigende tekst, omdat de schrijver een standpunt inneemt over een onderwerpen argumenten gebruikt om die mening kracht bij te zetten. 

Opdracht 2 nakijken

a Met ‘Magere Hein’ wordt de dood bedoeld.

b De grap van het gedicht is dat de tuinman denkt dat Magere Hein hem in de tuin komt ‘halen’ (dat hij daar zal sterven). Daarom vlucht hij naar Winterswijk. Maar aan het eind blijkt dat Magere Hein de tuinman juist in Winterswijk gaat halen.

c Bijvoorbeeld: De tekst is leuk om te lezen, omdat deze in dichtvorm is opgesteld en een vast ritme (metrum) bevat. Het heeft een verrassing, een grap waaraan de lezer plezier kan hebben.

Welke vijf tekstdoelen heb je geleerd?

Wat zijn de
twee het tekstdoelen?

1. activeren en amuseren
2. overtuigen en amuseren
3. beschouwen en amuseren
4. informeren en amuseren

Noem een voorbeeld van een amuserende tekst.

Wat is het tekstdoel van deze tekst?

Noem een voorbeeld van een activerende tekst.

Waar of niet waar?
Een activerende tekst lijkt op een overtuigende tekst, maar het gaat een stapje verder: de schrijver wil niet alleen dat je het met hem/haar eens bent, hij/zij wil ook dat je iets (niet) gaat DOEN.

1. waar
2. niet waar

In welke tekstsoort staan voornamelijk feiten?

1. overtuigende tekst
2. beschouwende tekst
3. activerende tekst
4. informerende tekst

amuserende tekst

overtuigende tekst

activerende tekst

Wat is het doel?
Snelle recepten: in 15 minuten op tafel!

1. informeren
2. activeren
3. overtuigen
4. amuseren

Wat is het doel?
Mag ik je pasfoto? Ik spaar natuurrampen.

1. informeren
2. activeren
3. overtuigen
4. amuseren

Wat is het doel?
Dit is waarom sociale media een slechte invloed op jongeren heeft.

1. informeren
2. activeren
3. overtuigen
4. beschouwen

Wat is het doel?
112, daar red je levens mee.

1. informeren
2. activeren
3. beschouwen
4. amuseren

Wat is het doel?
Vier uur Cup-a-Soup. Dat zouden meer mensen moeten doen.

1. informeren
2. activeren
3. beschouwen
4. amuseren

Wat is het doel?
Hier ligt Poot, hij is dood.

1. informeren
2. activeren
3. beschouwen
4. amuseren

Wat is het doel?
Duits vliegtuig bombardeert per ongeluk Nederlands schip.

1. informeren
2. activeren
3. overtuigen
4. amuseren

Wat is het doel?
Nexit, goed idee of niet?

1. informeren
2. activeren
3. beschouwen
4. overtuigen

Opdrachten

We lezen eerst samen de tekst op blz 20. Daarna maak je opdracht 5 en 6 in je schrift. Je mag zachtjes overleggen met je buur. Als je eerder klaar bent, ga je nog even lezen in je leesboek.

Welk beroep heeft de schrijver van deze column denk je? (vraag 5a)

Waarom zegt ze in de eerste alinea dat ze zich niet uit het veld liet slaan? (vraag 5b)

Welke twee schattingen moet je maken om te berekenen hoeveel rundvlees er per dag wordt gegeten in Nederland? (vraag 5c)

Waarom moet je onderscheid maken tussen koeien en kalveren als je het aantal geslachte dieren wil berekenen? (vraag 5d)

Waarom geeft de schrijver de tip om een 11-jarige af en toe om een rekenvraag te vragen? (vraag 5e)

Geef argumenten waarom je deze tekst kunt zien als een informerende tekst. (vraag 6a)

Geef argumenten waarom je deze tekst kunt zien als een amuserende tekst. (vraag 6b)

Kun je de tekst ook zien als een overtuigende of activerende tekst? Leg je antwoord uit. (vraag 6c)

1 Welk tekstdoel hoort bij de tekstsoort? Sleep de tekstsoorten naar de juiste tekstdoelen.

activeren

amuseren

informeren

overtuigen

artikel

recensie

reclamefolder

roman

Zet de juiste tekstsoorten bij de juiste tekstdoelen.

Tekstdoel Informeren

Tekstdoel Overtuigen

Tekstdoel Amuseren

Tekstdoel activeren

Een nieuwsbericht over een schietpartij.

Recensie over mijn gelezen boek (mening geven over het boek)

Een mop in een tijdschrift

Een oproep op een website om te gaan protesteren. 

Artikel op een website warin iemand zijn mening geeft over een vuurwerkverbod.

Spelhandleiding hoe je 'Yahtzee' moet spelen.

Sleep de tekstsoorten naar het juiste tekstdoel

Overtuigen

Informeren

Tekstdoelen

Een politierapport heeft als tekstdoel:

1. Informeren
2. Amuseren
3. Activeren
4. Beschouwen

Tekstdoel?

1. Informeren
2. Amuseren
3. Activeren
4. Overhalen

Wat is het tekstdoel?

1. informeren
2. overtuigen
3. activeren
4. amuseren

Tekstdoel?

1. informeren
2. activeren
3. overtuigen
4. amuseren

Tekstdoel?

1. Informeren
2. Overtuigen
3. Amuseren
4. Activeren

Tekstdoelen

Een nieuwsbericht heeft als tekstdoel:

1. informeren
2. overtuigen
3. activeren
4. amuseren

Wat is het tekstdoel?

Wat is het tekstdoel?

1. Informeren
2. Amuseren
3. Overhalen
4. Uitleg geven

Tekstdoel?

1. Informeren
2. Overtuigen
3. Activeren
4. Amuseren

Sleep de tekstdoelen naar de juiste afbeeldingen.

Informeren

Activeren

Overtuigen

Amuseren

Beschouwen

Opdracht maken

• Maak opdracht 3 op pagina 19 van je boek. 
• Je krijgt voor het maken van deze opdracht 10 minuten de tijd, daarna bespreken we de antwoorden. 
• Je mag zachtjes overleggen met je buur. 
• Klaar? Ga nog even in je leesboek lezen.

Opdracht 3 nakijken

a Overeenkomstig in beide teksten is dat ze over Madurodam gaan. In beide teksten wordt genoemd dat het om een miniatuurversie van Nederlandse kenmerken gaat. Verschillend is dat de eerste tekst activerend is en de tweede tekst amuserend. De eerste tekst wil je ertoe bewegen om een NS dagkaart met toegangskaart voor Madurodam te kopen. De tweede tekst is in rijm opgesteld en bevat een grapje.

b Bijvoorbeeld: De schrijver van de eerste tekst heeft wat mij betreft zijn tekstdoel bereikt, omdat het tekstdoel was om mij te overtuigen om naar Madurodam te gaan (met een NS dagkaart) en door deze tekst zou ik dat nu graag doen.

Of bijvoorbeeld: De schrijver van de tweede tekst heeft wat mij betreft zijn tekstdoel bereikt, omdat het tekstdoel was om de lezer te amuseren en ik moest lachen om het grapje over Madurodam.

Afsluiting en vooruitblik

Volgende les:

• Huiswerk: leren p. 10, 14 en 18, maken H3 opdr 5 en 6 
• Meenemen: leesboek, boek, pen, schrift en LAPTOP
• Programma: grammatica