Les 7 - Materiële algemene beginselen van behoorlijk bestuur en toezicht

Les 7 - Materiële algemene beginselen van behoorlijk bestuur en toezicht

Staats- en bestuursrecht

Deze periode

• Theorielessen (H5 t/m 7)
• Laatste les toets/opdracht voor cijfer (2 studiepunten!)
• Inhalen/herkansen in LDW 

Vorige keer

H5

Regels en normen voor besluitvorming deel I 

Vandaag

• Algemene beginselen van behoorlijk bestuur
• H5 Regel en normen voor besluitvorming deel II

Algemene beginselen van behoorlijk bestuur

Bestuursorganen moeten zich houden aan:

• De wet
• De algemene beginselen van behoorlijk bestuur

   --> Spelregels voor de overheid

   --> Moet zorgen voor 'goed bestuur'

Handelen in strijd met algemene beginselen van behoorlijk bestuur? --> besluit bestuursorgaan is vernietigbaar!

Formele zorgvuldigheidsbeginsel

Fairplaybeginsel

Motiveringsbeginsel

Formeel zekerheidsbeginsel

Niet in de wet opgenomen

Art. 3:46 Awb

Art. 2:4 Awb

Art. 3:2 Awb

In de marktverordening van de gemeente Midden-Drenthe staat dat een standplaatsvergunning op de markt kan worden ingetrokken als je 4 keer je standplaats niet inneemt. Sjaak de Visboer heeft is geopereerd aan een gebroken been en is daarom 4 keer niet op de markt geweest. Zonder nader onderzoek en zonder Sjaak te horen, wordt zijn standplaatsvergunning door het college ingetrokken.

De wethouder voor cultuur van de gemeente Rommeldam is lid van het plaatselijk kamerkoor. De wethouder heeft zelf een beslissing over de subsidieverlening genomen.

Materiële beginselen

6. Verbod van détournement de pouvoir/misbruik van bevoegdheid

Zoals we hebben geleerd, voert ieder bestuursorgaan een bestuurstaak uit. Om dat te doen, krijgt een bestuursorgaan bepaalde bevoegdheden.

Bestuursorgaan mag deze bevoegdheden alleen gebruiken voor het doel waarvoor deze bevoegdheid is gegeven. Zie artikel 3:3 Awb. 

Voorbeeld: misbruik van bevoegdheid

De gemeente weigert een nieuw café een drank- en horecavergunning te verlenen met als reden dat andere cafés in het dorp dan minder omzet maken.

= Misbruik van bevoegdheid, want de gemeente heeft de bevoegdheid om een dergelijke vergunning af te geven zodat zij het drankgebruik onder controle houden, maar NIET om andere ondernemers te beschermen tegen concurrentie. Dus in strijd met verbod van détournement de pouvoir.

7. Vertrouwensbeginsel

Ook wel het 'beginsel van de opgewekte verwachting'. Het gaat erom welke verwachtingen een bestuursorgaan schept en dat je op die verwachtingen mag vertrouwen als burger.

Let op: het vertrouwensbeginsel heeft geen wettelijke grondslag! Ondanks dat moet een bestuursorgaan zich toch aan dat beginsel houden. 

Voorbeeld vertrouwensbeginsel

Stel je hebt een vergunningsaanvraag ingediend en je wil weten wat de status is. Je belt vervolgens naar de wethouder en hij/zij zegt dat je gegarandeerd de vergunning krijgt, maar dat ze een achterstand hebben en je nog even moet wachten.

Als dan vervolgens blijkt dat je de vergunning niet krijgt, heeft het gemeentebestuur in strijd gehandeld met het vertrouwensbeginsel. 

8. Rechtszekerheidsbeginsel

Een bestuursorgaan mag niet zo maar op zijn eerder genomen besluit terugkomen en deze bijvoorbeeld ongedaan maken. Burger moet kunnen bouwen op overheid.

• Lijkt op het vertrouwensbeginsel
• Verschil: vertrouwensbeginsel voor besluit, rechtszekerheidsbeginsel na besluit

Vervolg rechtszekerheidsbeginsel

Geen wettelijke grondslag

Overheid wel verplicht zich aan dit beginsel te houden

Voorbeeld: de gemeente verleent een subsidie voor de organisatie van Koningsdag. Een maand voor Koningsdag laat de gemeente weten toch niets te betalen. Dit is in strijd met het rechtszekerheidsbeginsel. 

9. Materiële zorgvuldigheidsbeginsel

Inhoudelijk moet een zorgvuldig besluit worden genomen (omvat drie algemene beginselen van behoorlijk bestuur):

1) Belangenafweging (art. 3:4 lid 1 Awb) alle belangen tegen elkaar worden afgewogen

2) Evenredigheid (art. 3:4 lid 2 Awb) nadelige gevolgen van een besluit mogen niet onevenredig zwaar wegen in verhouding tot het doel waarvoor het is genomen

3) Verbod van willekeur (art.3:4 lid 2 Awb) als een bestuursorgaan in redelijkheid niet tot een bepaald besluit had kunnen komen

Vervolg verbod van willekeur

In sommige gevallen heeft bestuursorgaan vrijheid bij uitoefenen bestuurstaken > eigen beleid maken.

Dit beleid wordt niet getoetst door de rechter.

Betekent dit dan ook geen controle?

Vervolg verbod van willekeur

• De rechter toetst eigen beleid niet, controleert wel.
• Controle of eigen beleid wordt toegepast.
• Zo niet > strijd met verbod van willekeur!

Voorbeeld verbod van willekeur:

De gemeente wijst een subsidieaanvraag van een sportvereniging af, terwijl deze aanvraag wel verleend had moeten worden op grond van het eigen gemaakt beleid.

Dat mag dus niet.

Vrijheid voor eigen beleid, maar dan ook volgen eigen beleid. 

Hoofdstuk 6 

Toezicht en handhaving

Om ervoor te zorgen dat burger zich aan de regels houden, hebben bestuursorganen bevoegdheden om hierop toe te zien en om daartegen op te treden, wanneer blijkt dat regels worden geschonden. Dit valt onder toezicht en handhaving. 

Toezicht

Op basis van tips van burgers of door eigen toezicht, kunnen overtredingen worden geconstateerd. Als het gaat om toezicht heeft een bestuursorgaan meerdere toezichtbevoegdheden:

• Plaats betreden (art. 5:15 Awb)
• Inlichtingen vorderen (art. 5:16 Awb)
• Zakelijke gegevens en stukken inzien (art. 5:17 Awb)
• Zaken onderzoeken en monsters nemen (art. 5:18 Awb)
• Vervoermiddelen en hun lading doorzoeken (art. 5:19 Awb)
• Medewerking vragen aan het onderzoek (art. 5:20 Awb)

In welke titel van de Awb zijn regels opgenomen over toezicht?

1. In titel 5.1
2. In titel 5.2
3. In titel 5.3
4. In titel 5.4

Hoe worden de personen genoemd die namens bestuursorganen toezicht uitoefenen en in welk artikel van de Awb is een definitie van dit begrip opgenomen?

In de artikelen 5:12 tot en met 5:20 Awb zijn de toezichtbevoegdheden voor de toezichthouders opgenomen. Welke verplichting legt artikel 5:12 Awb de toezichthouder op?