Poëzie

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 2

Poëzie

Poëzie

Jonge sla

Alles kan ik verdragen

het verdorren van de bonen,

stervende bloemen, het hoekje

aardappelen kan ik met droge ogen

zien rooien, daar ben ik

werkelijk hard in.

Maar jonge sla in september

net geplant, slap nog

In vochtige bedjes, nee

Poëzie

Wat is poëzie? 

Poëzie is taalspel.

Poëzie is (vaak) emotie.

Een gedicht kan verschillende betekenissen hebben.

Die betekenissen zie je vaak pas na een paar keer lezen. Of na elke keer lezen zie je weer een andere betekenis.

Dat komt door de manier van schrijven: veel wit, korte zinnetjes (zgn. verzen), woorden met verschillende betekenissen, beeldspraak. 

Een trage, lauwe regen

Een troebel ochtenduur

Een vreugdeloze zegen

Een trage, lauwe regen

De mannen stonden tegen

De veelbesproken muur

Een trage, lauwe regen

Een troebel ochtenduur

Drs. P.

Rijm

Volrijm / eindrijm– klankovereenkomst van de klinkers en de medeklinkers

Huis – muis; gaat – staat ; licht - gezicht

Beginrijm (alliteratie) – alleen de beginmedeklinkers van twee of meer beklemtoonde lettergrepen zijn aan elkaar gelijk

Kant en klaar; met man en macht ; heerlijk helder Heineken

Klinkerrijm (assonantie) – de beklemtoonde klinker(s) zijn aan elkaar gelijk

Gaan – staat ; lief - diep

Gekruist rijm

Laatst vroeg ik aan een hommel:

‘Waar gaat gij heen met spoed?'

Ze zei: ‘Ik ga naar Zaltbommel,'

ik dacht: wat rijmt dat goed.

toen riep een tweede hommel:

En ik moet naar het Gooi!'

Ik dacht: wel-voor-de-drommel

ook dát rijmt wederom mooi.

Gepaard rijm

Sinterklaas kapoentje

Gooi wat in mijn schoentje

Gooi wat in mijn laarsje

Dank u Sinterklaasje

Omarmend rijm

Natuur is voor tevredenen of legen. 

En dan: wat is natuur nog in dit land? 

Een stukje bos, ter grootte van een krant, 

Een heuvel met wat villaatjes ertegen.

Geef mij de grauwe, stedelijke wegen, 

De’ in kaden vastgeklonken waterkant, 

De wolken, nooit zo schoon dan als ze, omrand 

Door zolderramen, langs de lucht bewegen.

Enjambement

Ze had een vaart genomen en was af-

gesprongen van de rotsen...

--

Bijna nooit zie je een vogel in de lucht

zich bedenken, zwenken, terug. 

--

De kat viel van de trappe,

mijn vader verkoopt aardappe-

len en uien. (Multatuli)

Poëzie analyseren

1. Welke woorden vallen je op?  
   
2. Wat weet je van het rijmschema?  
   
3. Hoe zit het met beeldspraak?  
   
4. Zoek informatie op over de dichter en over de literaire stroming.  
   
5. Je antwoord op punt 1 t/m vier leidt vaak tot de diepere laag / betekendis van het gedicht. Formuleer in je eigen woorden waar het gedicht over gaat.  
   
6. Geef je mening over het gedicht. Wat vind je ervan en waarom vind je dat?  
   

Nationaal gedicht

(21-6-'88)

Oooooooo!

Hoe vergeefs

des doelmans hand

zich strekte

naar de bal

die één minuut

voor tijd

de Duitse doel-

lijn kruiste

Zij die vielen

rezen juichend

uit hun graf

Jules Deelder (1944)

Nationaal gedicht

(21-6-'88)

Oooooooo!

Hoe vergeefs

des doelmans hand

zich strekte

naar de bal

die één minuut

voor tijd

de Duitse doel-

lijn kruiste

Zij die vielen

rezen juichend

uit hun graf

Jules Deelder (1944)