1.5 Concentratie, diffusie en osmose

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Reflectie

Geef van de volgende stellingen of ze juist of onjuist zijn op je wisbordje:

1. Ribosomen maken de eiwitten
2. Het DNA in de celkern bepaald welke eiwitten de cel gaat maken
3. Het gladde ER bewerkt eiwitten en verpakt ze in blaasjes
4. Alle cellen, ongeacht van welk soort organisme (schimmels, bacteriën, dieren of planten) ze afkomen, bevatten ribosomen.
5. Blaasjes zijn afgesnoerd membraan met daarin stoffen zoals eiwitten verpakt
6. Het golgisysteem is geen organel
7. In de mitochondriën vind verbranding van glucose plaats
8. Plantencellen hebben geen mitochondriën
9. Lysosomen zijn blaasjes met enzymen en hebben als taak het verteren van afvalstoffen en opgenomen voedingstoffen
10. Een hersencel en een spiercel van dezelfde persoon hebben hetzelfde DNA 
11. Een hersencel maakt dezelfde eiwitten als een spiercel

§1.5 Transport door membranen

Reflectie / Voorkennisvragen:

1. Wat is de taak van het celmembraan?

2. Uit welke bestandsdelen bestaat het celmembraan?

3. Welke organellen hebben een membraan?

4. Hoe kan een cel voedingsstoffen opnemen uit de omgeving?

5. Zet de volgende stoffen in een rijtje van groot naar klein:
- Zetmeel

- Glucose

- Water

- Eiwit

- Calcium 

- Koolstofdioxide 

Leerdoelen

Je kunt het begrip concentratie uitleggen en de concentratie van oplossingen berekenen

Je kunt het begrip diffusie uitleggen en het belang van dit concept uitleggen in de biologie

Lezen: Kopje 'Concentratie' blz. 38

1.  Welke stoffen kunnen membranen ongehinderd passeren?

2. Wat betekent het begrip concentratie in de biologie?

3. Hoeveel gram keukenzout bevat 1 liter van 1,5% keukenzoutoplossing?

Maken opdracht 43 en 44

Diffusie

• Het proces waarbij een stof zich verplaatst van een hoge concentratie naar een lage concentratie. 
• Dit gaat automatisch doordat moleculen bewegen en willekeurig met elkaar botsen. 
• Na enige tijd ontstaat altijd een homogeen mengsel, waarbij de moleculen evenredig zijn verdeeld over de ruimte

Diffusie

Diffusie gaat automatisch

Het kost de cel geen energie

Diffusie is een voorbeeld van passief transport

Diffusie in context weefsels

Diffusie in context ademhaling

Diffusiesnelheid

Afhankelijk van:

• Concentratieverschil (hoe groter, hoe sneller)
• Temperatuur (Hoe warmer, hoe sneller)
• Diffusie afstand (Hoe kleiner, hoe sneller)
• Diffusiecoëfficient van de stof (Ligt aan molecuulgrootte / dichtheid)
• Diffusieoppervlakte (Hoe groter, hoe sneller)

Reflectie diffusie

Reflectievragen:

1. Van waar naar waar verplaatst een stof zich bij diffusie?

2. Noem 2 factoren waar de diffusiesnelheid van afhankelijk is

3. Noem een voorbeeld van waar diffusie plaatsvindt in het lichaam. 

4. Welke stof kan via diffusie door een celmembraan heen?  

Lage osmotische waarde

Hoge osmotische waarde

Osmose

Membranen 

Membranen in cellen zijn semi-permeabel

Gassen, Kleine polaire moleculen en hydrofobe moleculen kunnen passeren 

(zuurstof, koolstofdioxide)

Grote polaire moleculen en geladen moleculen kunnen niet passeren

(Glucose, Eiwitten)

Water kan heel langzaam door het membraan 

Aquaporine

Omdat water heel langzaam door het membraan kan maakt de cel vaak gebruik van aquaporines

Aquaporines zijn membraaneiwitten die water doorlaten

osmose dierlijke cel

Osmose bij planten.

Aan de slag 

Maak opdracht 43, 44, 46 en 47 51 en 52

Reflectie

1. Van waar naar waar verplaatst een stof zich bij diffusie?

2. Welke stoffen kunnen door een celmembraan heen diffunderen?

3. Wat bepaald de osmotische waarde van een oplossing?

4.  Vul de zin verder in:
Bij osmose verplaatst water zich over een ..... membraan van een plek met een .... osmotische waarde naar een oplossing met een .... osmotische waarde.

5. We vergelijken de osmotische waarde van twee oplossingen. In één oplossing zit 1 gram zout (NaCl) opgelost in 999 ml water. In de andere zit 1 gram suiker (C6H12O6) opgelost in 999 ml water. 

A. De oplossing met zout heeft een hogere osmotische waarde

B. Beide oplossingen hebben een even hoge osmotische waarde

C. de oplossing met suiker heeft een hogere osmotische waarde. 

Osmose bij planten.

osmose dierlijke cel

Wat is het verschil tussen osmose en diffusie?

Osmose bij planten.

25)

(maximumscore 2) Uit het antwoord moet blijken dat:

• de osmotische waarde van gedestilleerd water (te) laag is 1

• (waardoor door osmose) bloedcellen te veel water opnemen / knappen 1 

Practicum Waterpest Microscopie

Tekening 1 (400x):

Teken een enkele cel van de waterpest

Benoem:

- Celwand

- Celmembraan

- Vacuole

-  (Celkern)

- Bladgroenkorrel

Tekening 2:

Teken 3-4 cellen in weefselverband (Naast elkaar) (100x)

Benoem:

- Celwand

Extra opdracht: 

Beantwoord de volgende vragen:

1. Waar haalt dit plantje zijn koolstofdioxide vandaan?

2. Via welk proces vindt dit plaats?

3. Wat verwacht je te zien als je een druppel zoutoplossing zou toedienen aan je preparaat?