Tussenletters in samenstellingen

• Nederlands
• Middelbare school
• vmbo b, t
• Leerjaar 3

Nederlands

Spelling paragraaf 5:

Tussenletters in samenstellingen

Doelen:

Je weet wat een samenstelling is.

Je kunt samenstellingen met en zonder tussenletter spellen. 

Wat is het verschil tussen zin a en zin b?

a) We vonden het huis vuil in Groenlo.

 

b)  We vonden het huisvuil in Groenlo.

Is er een verschil tussen zin a en zin b?

a) Heb je pas foto’s gemaakt bij fotozaak Selfie&Co?

b) Heb je pasfoto’s gemaakt bij fotozaak Selfie&Co? 

Wat is een samenstelling?

Twee of meer woorden die worden samengevoegd tot één woord.

Bij sommige samenstellingen moet je een -n tussen de woorden plaatsen (bessensap). 
Bij andere samenstellingen juist niet (beresterk).
Ook zijn er samenstellingen waarbij je een -s tussen de woorden schrijft (dorpskern).

Uitleg samenstellingen

Wanneer schrijf je een tussen -n?

Wanneer schrijf je geen tussen -n?

Wanneer schrijf je een tussen -s?

Welke is juist?

1. Groentesoep
2. Groentensoep
3. Groente-soep

Welke is juist?

1. Autoongeluk
2. Autosongeluk
3. Auto-ongeluk

Welke is juist?

1. Pennebak
2. Pennenbak
3. Pennen-bak

Wel een tussen -n

...als het eerste woord alleen een meervoud op –en heeft

vriend - vrienden - vriendenboek

heer - heren - herenfiets

hond - honden - hondenriem

Geen tussen -n  

... als het eerste woord een meervoud op –s heeft

asperge - asperges - aspergesoep

horloge - horloges - horlogemaker

... als het eerste Woord 2 meervouden heeft (op –s en op -n)

vitamine - vitaminen/vitamines - vitaminepil

weide - weides/weiden - weidevogel

Geen tussen -n

... als het eerste woord uniek is

(uniek = er is er maar 1 van)

zon - zonnestraal

maan - maneschijn

Let op: ster - sterrenkunde (er zijn meer sterren)

Geen tussen -n

... als het eerste woord geen meervoud heeft

rijst + pap = rijstepap

tarwe + product = tarweproduct

Geen tussen -n

... als het eerste woord het tweede woord versterkt

beer + sterk = beresterk

steek + blind = stekeblind

... als het eerste woord geen znw is

goedemorgen (goed = geen znw, maar een bn)

Spinnewiel (spinnen = geen znw (maar een ww))

Geen tussen -n

...als er sprake is van een versteende samenstelling (= een woord dat we tegenwoordig kennen als enkelvoudig woord en niet meer als een samengesteld woord)

hunebed          bolleboos

bakkebaard    nachtegaal 

Tussen -s

Je schrijft een tussen -s als je die hoort.

stationsplein

personeelsafdeling

identiteitsbewijs

lievelingsdier

Tussen -s

Als het 2e woord begint met een s-klank, hoor je de tussen-s niet goed: dorpsstraat , reddingsschip 

Vervang dan het 2e woord door een woord, waarbij je wel hoort of je een tussen-s moet schrijven: dorpskern, reddingsboot

Zo weet je dat je bij dorpsstraat en reddingsschip een tussen -s schrijft.

Maken:

Blz. 200 en 201

opdracht 1 t/m 7