4.3 Onrust in de Nederlanden

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vmbo t, mavo
• Leerjaar 4

Onrust in de Nederlanden

De Opstand

De Nederlanden onder Karel V

2.3 Onrust in de Nederlanden

De Nederlanden bestanden uit losse hertogdommen, bisdommen en graafschappen

Leefde van de nijverheid en de handel

- Vooral rijkdom in Vlaanderen en Brabant 

- Steden in Holland en Zeeland komen steeds meer op

De Nederlanden onder Karel V

2.3 Onrust in de Nederlanden

De Nederlanden bestanden uit losse hertogdommen, bisdommen en graafschappen

Leefde van de nijverheid en de handel

- Vooral rijkdom in Vlaanderen en Brabant 

- Steden in Holland en Zeeland komen steeds meer op

In 1515 komt dit gebied in handen van Karel V. 

- Koning van Spanje

- Aartshertog van Oostenrijk

- Keizer van Heilige Roomse Rijk (oa Duitsland)

- Landsheer der Nederlanden 

Karel V
Heer der Nederlanden van 1506 - 1555

De Nederlanden onder Karel V

2.3 Onrust in de Nederlanden

De Nederlanden bestanden uit losse hertogdommen, bisdommen en graafschappen

Leefde van de nijverheid en de handel

- Vooral rijkdom in Vlaanderen en Brabant 

- Steden in Holland en Zeeland komen steeds meer op

In 1515 komt dit gebied in handen van Karel V. 

- Koning van Spanje

- Aartshertog van Oostenrijk

- Keizer van Heilige Roomse Rijk (oa Duitsland)

- Landsheer der Nederlanden 

Karel kocht en vocht nieuw gebied bij elkaar. In 1543 bezat bij bijna de gehele Nederlanden.

Het bestuur van de Nederlanden

2.3 Onrust in de Nederlanden

• De Nederlanden waren geen eenheid
  
  
• Zeventien Gewesten
  
  
• Bestuur waren de gewestelijke Staten
  - Edelen, geestelijken, afgevaardigden van het gewest

Het bestuur van de Nederlanden

2.3 Onrust in de Nederlanden

• De Nederlanden waren geen eenheid
  
  
• Zeventien Gewesten
  
  
• Bestuur waren de gewestelijke Staten
  - Edelen, geestelijken, afgevaardigden van het gewest
  
  
• Privileges

Het bestuur van de Nederlanden

2.3 Onrust in de Nederlanden

• De Nederlanden waren geen eenheid
  
  
• Zeventien Gewesten
  
  
• Bestuur waren de gewestelijke Staten
  - Edelen, geestelijken, afgevaardigden van het gewest
  
  
• Privileges
  
  
• Karel V stelde een landvoogd(es) in

Maria van Hongarije

Landvoogdes van 1531 - 1555

Het bestuur van de Nederlanden

2.3 Onrust in de Nederlanden

• De Nederlanden waren geen eenheid
  
  
• Zeventien Gewesten
  
  
• Bestuur waren de gewestelijke Staten
  - Edelen, geestelijken, afgevaardigden van het gewest
  
  
• Privileges
  
  
• Karel V stelde een landvoogd(es) in
  
  
• Elk gewest kreeg een Stadhouder

Hendrik III van Nassau-Breda
Stadhouder van Holland en Zeeland van 1515 - 1521

Karel V

Filips II

Centralisatie van het bestuur

2.3 Onrust in de Nederlanden

• Voor een landsheer was het niet handig als elk gewest zijn eigen regels en privileges had
  
  
• Karel V probeerde het bestuur te centraliseren
  
  
• Als hij belasting wilde heffen, kwamen er afgevaardigden uit de gewesten
  
  
• Deze vergadering noemde hij de Staten-Generaal
  
  
• Er werden speciale raden ingesteld, hierin zaten vaak gestudeerde mensen uit de burgerij

Huiswerk

4.3  1 t/m 6

De strijd tegen ketters

2.3 Onrust in de Nederlanden

• Hervormers als Calvijn en Luther hadden veel volgelingen gekregen in de Nederlanden
  
  
• Karel V wilde echter dat alle onderdanen katholiek waren
  
  
• Hij liet daarom plakkaten opstellen tegen de protestanten.
  - bloedplakkaat uit 1550
  
  
• Deze protestanten noemde hij ketters
  
  
• De stadsbesturen moesten dit uitvoeren 
  
  
• Dit wilden zij niet:
  - veel te streng
  - wilden geen regels uitvoeren die uit Brussel kwamen

Filips II

2.3 Onrust in de Nederlanden

• In 1555 trad Karel V af

Filips II

2.3 Onrust in de Nederlanden

• In 1555 trad Karel V af
  
  
• Zoon Filips II werd koning van de Nederlanden, Spanje en de overzeese gebieden.
  - Hij is veel strenger in de vervolging van de protestanten

Filips II
Heer der Nederlanden van 1555 - 1581

Filips II

2.3 Onrust in de Nederlanden

• In 1555 trad Karel V af
  
  
• Zoon Filips II werd koning van de Nederlanden, Spanje en de overzeese gebieden
  
  
• Deze vertrok naar Spanje en zijn zus, Margaretha van Parma, werd landvoogdes
  
  
• Zij mocht niet de Staten-Generaal bijeen roepen
  - Filips vond dat zij te veel eisen stelden.
  
  
• Zij moest het Bloedplakkaat streng naleven

Margaretha van Parma
Landvoogdes over de Nederlanden 1559 - 1582

Filips II

2.3 Onrust in de Nederlanden

• In 1555 trad Karel V af
  
  
• Zoon Filips II werd koning van de Nederlanden, Spanje en de overzeese gebieden
  
  
• Deze vertrok naar Spanje en zijn zus, Margharetha van Parma, werd landvoogdes
  
  
• Zij mocht niet de Staten-Generaal bijeen roepen
  
  
• Zij moest het Bloedplakkaat streng naleven
  
  
• Voor de vervolging van 'ketters' stelde hij de Inquisitie in

4.3 Onrust in de Nederlanden

Groeiende ontevredenheid

1. De Nederlandse edelen en gewesten wilden geen centraal bestuur. 

Omdat Filips ambtenaren aanstelde, kregen de edelen minder te zeggen over het bestuur.

En de gewesten wilden niet dat de koning zomaar belastingen kon opleggen.

4.3 Onrust in de Nederlanden

Groeiende ontevredenheid

2. Protestanten werden zwaar vervolgd. 

Veel mensen waren protestant geworden.

Filips II zag het als zijn plicht om de katholieke kerk te beschermen en pakte de protestanten streng aan.

Als je je niet wilde bekeren, werd je gedood. 

Zelfs veel katholieken vonden de straffen te zwaar. 

De Beeldenstorm

• Soms lieten mensen zich ophitsen tegen de katholieke kerk.
• Dat gebeurde in 1566.
  
• Na afloop vernielden een groep protestanten in een klooster alle beelden van heiligen.
  
• Begin van de Beeldenstorm.
• Overal werden beelden in kerken en kloosters vernield.
  

De Beeldenstorm

• Filips II was woedend!
• Ook op de Nederlandse adel.
  
• Hij stuurde de Spaanse hertog Alva met een leger naar de Nederlanden om de orde te herstellen en de protestanten te straffen.
• Veel protestanten vluchtten!
• Ook Willem van Oranje.
  

schooltv.nl

4.3 onrust in de Nederlanden

Leerdoelen

• Je kunt beschrijven wat de Spaanse koning rond 1550 wilde veranderen aan het bestuur in de Nederlanden.
• Je kunt 2 redenen noemen waarom mensen in Nederland ontevreden waren over het Spaanse bestuur.
• Je kunt een oorzaak en gevolg noemen van de beeldenstorm.
• Je kunt de volgende begrippen omschrijven: gewesten, stadhouders en beeldenstorm

1515

1550

1555

Karel V wordt Landsheer der Nederlanden

Bloedplakkaat

Filips II volgt Karel V op

2.3 Onrust in de Nederlanden

Belangrijke jaartallen

Belangrijke personen

Begrippen

Landsheer

Gewesten

Staten

Landvoogd(es)

Stadhouder

Karel V
Heer der Nederlanden van 1515 - 1555

Filips II
Zoon van Karel V
Heer der Nederlanden van 1555 tot 1581

Staten-Generaal

Plakkaten

Ketters

Inquisitie

Huiswerk

4.3  3 t/m 11