Diabetes

• Farmacotherapie
• MBO
• Studiejaar 3

Wat weet je al
over diabetes?

Lesinhoud

• Diabetes type 1
• Diabetes type 2
• Korte termijn effecten
• Lange termijn effecten
• Insuline 
• Behandeling 
• Vragen?

Lesdoelen

• Het verschil kunnen benoemen tussen diabetes type 1 & diabetes type 2
• Medicatie bij diabetes type 1 en type 2 benoemen

03:00

wanneer spreken we over diabetes?

05:00

hoe ontstaat type 1

05:43

wat is de verdeling in % tussen type 1 en 2

06:28

Wat gaat er vooral mis in het lichaam bij type 2?

06:43

Waarom is polyneuropathie (afsterven van de zenuwuiteinden, vooral in handen en voeten) een risico?

Diabetes mellitus

• Suikerziekte
• Zoete doorstroming -> glucose in urine
• Te kort of gebrek aan insuline
• Hyper & hypoglykemie
• DM1 & DM2
• Zwangerschapsdiabetes

Hoe werkt het?

Hyperglykemie

• Teveel suiker in het bloed (glucose wordt niet gebruikt)​
  
•  Uitscheiding glucose via urine ​
• Water voor oplosmiddel = dorst​
  
• Energiestof gaat uit lichaam = honger

Dus.... insuline spuiten

Hypoglykemie

• Te weinig suiker in het bloed
• Kan bijwerking insuline zijn
• Te veel spuiten
• Te weinig eten
• Geneesmiddelen
• Alcohol

Dus.... eten!

Wat zijn de signalen van een hyper en hypo?

Type 1

• Groot insuline tekort 
• Lichaam maakt (vrijwel) geen insuline aan
• Ontstaat vaak voor het 30ste levensjaar
• Komt over het algemeen niet vaker in de familie voor
• Verschijnselen treden vrij plotseling op

Type 2

• Lichaam maakt nog insuline aan maar niet genoeg
• Cellen worden minder gevoelig voor insuline -> meer insuline nodig voor hetzelfde effect -> insuline resistentie 
• Ontstaat "vaak > 40 jaar"
• Overgewicht / leefstijl
• Verschijnselen beginnen langzaam
• Komt meestal vaker voor in de familie, je erft de ziekte niet maar wel de aanleg om DM2 te ontwikkelen

Korte termijn effecten

• Glucose kan niet worden opgenomen door gebrek aan insuline
• Te veel glucose in het bloed -> hyperglykemie
• Glucose wordt uitgescheiden via de urine
• Hiermee verlies je water om uit te scheiden -> dorst
• Honger door verlies van glucose en afbraak van vetten / eiwitten
• Vrijkomen van afbraakproducten -> diabetisch coma

Lange termijn effecten

• Vergrote kans op hartinfarct of beroerte door atherosclerose = aderverkalking -> vetdeeltjes / cholesterol blijven plakken in de vaten
• Hoge bloedglucosewaarden maken het bloed dikker, vetdeeltjes blijven plakken.  Diabetes kan atherosclerose daarmee veroorzaken, versnellen en versterken
• Vergrote kans op blindheid i.v.m. afwijkingen van de kleinste vaten
• Nierproblemen
• Voetproblemen of impotentie door slechte doorbloeding 

Lange termijn effecten

Insuline

• Hormoon gemaakt in de alvleesklier (pancreas)
• Onder invloed van insuline wordt glucose uit het bloed opgenomen
• Overmaat aan glucose wordt onder invloed van insuline omgezet naar glycogeen (voorraadsuiker) 
• Glucose nodig? Lichaam zet glycogeen terug om naar glucose

Behandeling

• Bij type 1
• Bij type 2
• Medicatie
• Bijwerkingen 

eetpatroon

• Geen snel opneembare suikers​
• Geen grote hoeveelheid voedsel tegelijk​
  
• Energiebeperking bij overgewicht​
  
• Beperking van vet voedsel ​
  
• Beweging: maakt cel gevoelig voor insuline
• Medicatie

Type 1

• Insulines subcutaan (bovenbeen)​
  
• Oraal kan niet (afbraak in darmen)​
  
• Penvullingen, WWS & pomp ​
  
• IE = internationale eenheden​ 
• 100 IE / ml​
  
• Patiënt wordt ingesteld op dosering​
  
• Diab vpk
• Meer voedsel, zwanger, ziekte = meer spuiten

Type insulines 

• Kort werkend & snel werkend (werking: 6-8 uur)​

Actrapid, humalog,novorapid ​

• Middellangwerkend (10-24 uur)​

Humuline, insulatar. ​

• Langwerkend (24-36 uur)​
  

Levemir, lantus, ​

• Combinaties van lang- en snelwerkende

Balans

• Let op met sport​
  
• Geeft daling glucosespiegel (glucose uit bloed wordt gebruikt voor energie)​ + insuline = extra daling ​
• = hypo! 

Type 2

• Eerste keus: aanpassen leefstijl -> dieet & beweging.
• Tweede keus: orale bloedglucose verlagende middelen​
  

​

Werking: ​

• Stimuleren de aanmaak en/of vrijmaken van insuline -> (hierdoor daling van de suikerspiegel)​
• Gevoeligheid van de cel voor insuline verhoogt
• Stimuleert glucose gebruik

​

Bijwerkingen: hypoglycemie, & maag- darmstoornissen. 

Type 2

•  eerste keus Metformine. 

BW: maag-darmklachten

 ​

• tweede keus  Tolbutamide, Glimepiride, Glibenclamide, Gliclazide. 

BW: hypo’s , vooral bij de langwerkende middelen (Glibenclamide) ​

​

• Pioglitazon. Derde keus ivm mogelijke bijwerkingen: hartklachten

- Onvoldoende werking? Insuline

Bijwerkingen Insuline

• Hypoglykemie door overdosering, door te weinig eten of door geneesmiddelen of alcohol 
• Plaatselijke irritatie bij inspuiten

Orale bloedglucoseverlagende middelen 

• Verlagen glucosegehalte in het bloed
• Werkingsmechanisme niet volledig bekend
• Kan alleen gebruikt worden als de alvleesklier nog wel in staat is om insuline te produceren
• Alleen bij diabetes type 2
• Onvoldoende werking? Insuline toevoegen 

Type 1

• 10 % vd gevallen
• 0-30/35 jaar
• Auto-immuunziekte ->
• Insuline producerende cellen worden aangevallen door het lichaam -> geen insuline aanmaak
• Veel (glucose) plassen
• Veel drinken
• Hyperglykemie
• Insulinepen 

Type 2

• 90% vd gevallen
• Oudere leeftijd
• Leefstijl (erfelijkheid)
• Insuline resistentie -> cel is niet meer gevoelig voor insuline
• Hyperglykemie
• Orale bloedglucoseverlagende middelen

Medicatiebewaking

• orale med. + insuline -> kans op hartfalen ​
  
•  geneesmiddelen die DM kunnen ontregelen​
  
• Bijvoorbeeld: corticosteroiden ​
• Hartfalen? Geen thiazolidinedionen (medicatie die insuline gevoeligheid verhoogd, bijv. pioglitazon)

Verschil tussen diabetes type 1 & 2

Medicatie bij type 1

Wat bedoelen we met hypoglykemie?

Te hoge bloedsuikerspiegel

Te lage bloedsuikerspiegel

Medicatie bij type 2

Vragen?

• Hieronder nog twee dia's met extra filmpjes

Wat is preventie?

1. Wetgeving om je werk zo veilig mogelijk te doen
2. Voorkomen van, zorgen dat iets niet gaat gebeuren
3. Je hebt een ziekte en je zorgt ervoor dat het niet erger wordt

Wat is een manier van preventie?

1. Temperaturen
2. Wegen
3. Ontwormen
4. Pols opnemen

Preventie betekent....

1. overdragen.
2. inlichten.
3. insmeren.
4. voorkomen.

primaire preventie is niet

1. voorkomen van ongezondheid
2. voorkomen van gezonde situatie
3. voorkomen van ziekte
4. risico gedrag verminderen

secundaire preventie is

1. opsporen van ziekten en stoornissen
2. het vroegtijdig behandelen van ziekten en stoornissen
3. het verergeren van een bestaan gzh probleem voorkomen
4. a b en c

tertiaire preventie
is niet

1. stervensbegeleiding
2. aanpassen van levensstijl bij diabetes
3. informatie folder over, leven na een beroerte
4. praten over veilig vrijen

Voorlichting 

Het geven van informatie met als doel mensen bewuster te maken, zodat ze betere keuzes kunnen maken

bv: gezonde voeding, campagne over verkeersveiligheid, een gesprek over anticonceptie 

Hoe??

• Duidelijke communicatie, aanpassing aan de doelgroep met een concreet doel
• Stappenplan:
• Bepaal het doel, wat wil je dat mensen weten of doen?
• Ken je doelgroep; wat weten ze al? Wat vinden ze belangrijk?

gebruik duidelijke taal: geen moeilijke woorden of vakjargon 

• Kies de juiste vorm; power point, folder, video, gesprek, spel??
• Gebruik begrijpelijke taal; geen moeilijke woorden of vakjargon
• Zorg voor interactie; stel vagen, gebruik voorbeelden

Aandachtspunten

• Sluit aan bij het niveau en de leefwereld van de doelgroep
• Houd het kort en krachtig
• Gebruik beeldmateriaal of voorbeelden
• Controleer of je boodschap is overgekomen.

Opdracht

Kies een zorgvrager van stage

Waarom en waarover zou je informatie willen geven?

Maak een plan hoe je dat wil gaan doen

Maak voorlichtingsmateriaal

Voer uit 

Wat bedoelen we met hyperfunctie van de schildklier?

1. De schildklier maakt te weinig hormonen aan
2. De schildklier maakt te veel hormonen aan