4.3 Massamoord

• Geschiedenis
• Middelbare school
• mavo
• Leerjaar 2

4.3 Massamoord (deel 1)

In deze les

• Korte terugblik
• Uitleg paragraaf 3 (deel 1)
• Leerdoelen beantwoorden
• Tijd over: Verlengde instructie/Zelfstandig werken 

Hoe verliep de Tweede Wereldoorlog? Sleep de afbeeldingen in de juiste volgorde. 

Wat betekent vrijheid voor jou?

Leerdoel van deze les

• Je kunt uitleggen welke ideeen de nazi's hadden over Joden en andere groepen
• Je kunt beschrijven hoe de vervolging van Joden verliep in Duitsland en Oost-Europa
• Je kunt beschrijven hoe de vervolging van Joden in Nederland verliep

• Je kunt uitleggen wat antisemitisme is en wat de rassenleer inhield.
• Je kunt beschrijven hoe de vervolging van Joden door de nazi’s verliep.
• Je kunt de volgende begrippen omschrijven:  antisemitisme, rassenleer, discriminatie, getto's, vernietigingskampen en Holocaust

Deze leerdoelen ga je straks beantwoorden.

Leerdoelen

Hoe dachten de Nazi's over anderen?

• Kenmerken van het nationaalsocialisme: 
• Antisemitisme: jodenhaat
• Rassenleer: er zijn verschillende rassen en niet ieder ras is gelijk. Voorbeeld: Joden, Roma en Sinti (zigeuners)
• Nationalisme: Geen 'echte Duitsers' 
• Homoseksuelen en gehandicapten: zij verzwakken het Arische ras.
• In totaal hebben de nazi’s ongeveer zes miljoen Joden vermoord. Dit heet de Holocaust.
• Een andere naam voor de Holocaust is Shoah.

Symbolen

rood: politieke gevangenen

groen: criminelen

blauw: emigranten

roze: homoseksuelen

paars: Jehova getuigen

bruin: zigeuners

zwart: "asocialen" (waaronder zwakbegaafden)

geel zwart: arische vrouw die met een joodse man was

Jodenvervolging in het oosten

Je kan beschrijven hoe de vervolging van Joden verliep in Duitsland en Oost-Europa

• Vanaf 1933 werden Joden gediscrimineerd. Dit begon toen de nazi's aan de macht kwamen.
• 1935: Neurenberger rassenwetten
• 1938: Kristallnacht -> openlijk geweld

Uitsluiten

Pesten en vernederen

Neurenberger Rassenwetten

1935

• Deze wetten moeten de rechten voor Joden sterk beperken, met als doel dat ze 'vrijwillig' uit Duitsland zouden vertrekken.
• Zo mogen Joden niet meer trouwen met een Duitse burger.
• Ook zijn deze wetten bedoeld om het Arische ras, 'zuiver te houden'

Kristallnacht (1938)

Jodenvervolging in het oosten

Je kan beschrijven hoe de vervolging van Joden verliep in Duitsland en Oost-Europa

• Discriminatie ging over in vervolging
• 1939 inval Polen: hier was 10% van de bevolking Joods
• Joden werden opgesloten in getto's: afgesloten wijken
• Door Einsatzgruppen neergeschoten
• Dit ging 'te langzaam en kost te veel geld'

• 1942: vernietigingskampen, zoals Auschwitz-Birkenau.
• Holocaust: De massamoord op zes miljoen Joden door de nazi’s in de Tweede Wereldoorlog.

Getto’s

(naam komt uit de Middeleeuwen: 

Joodse wijk in Venetië)

Getto in Krakau

• In de ghetto's was het leven zwaar: 
• er was te weinig woonruimte voor de duizenden joden die er moesten leven.

In de getto's was het leven zwaar: 

er was te weinig woonruimte voor de duizenden joden die er moesten leven.

• Een ander probleem in de ghetto's was de beperkte hoeveelheid voedsel.
• Veel mensen stierven aan ondervoeding

Een ander probleem in de getto's was de beperkte hoeveelheid voedsel.

Veel mensen stierven aan ondervoeding

• Binnen de ghetto's zag je zelden Duitse soldaten: de meeste taken (bijv. distributie van voedsel) waren in handen van de Joodse Raad.
• Maar als er wél Duitse soldaten kwamen, dan wist je dat het mis was...

Binnen de getto's zag je weinig Duitse soldaten: de meeste taken (bijv. distributie van voedsel) waren in handen van de Joodse Raad.

• ...zoals het neerslaan van een opstand in het ghetto van Warschau
• Of als delen van het ghetto moeten worden ontruimd, omdat Joden naar concentratiekampen moeten.

Opstanden werden neergeslagen.

Delen werden ontruimd en naar concentratiekampen gestuurd

Discriminatie - Uitsluiten - Deportatie - Vernietiging

Westerbork doorgangskamp

Auschwitz vernietigingskamp

Het verschil tussen een doorvoerkamp en een vernietigingskamp

Doorvoerkamp	Vernietigingskamp
Joden werden hier verzameld om daarna weer doorgevoerd te worden	Joden werden hier vermoord. Vanuit de trein gelijk door naar de gaskamer

Vernietigingskampen

• Via doorvoerkampen naar vernietigingskampen
• Grootste concentratiekamp:  Auschwitz-Birkenau

Fase 4a

Uitroeiing van de Joden

uitroeiing van Joden

Systematische uitroeiing van de Joden:

Endlösung (=eindoplossing)

Zyklon B (gifgas)

...persoonlijke spullen van de Joden die zijn teruggevonden.

Haat tegen Joden

Afgesloten deel van een stad waar Joden moesten wonen.

Het idee dat er verschillende rassen zijn en dat het ene ras beter is dan het andere.

Een concentratiekamp dat was ingericht om zoveel mogelijk mensen te vermoorden.

De massamoord op zes miljoen Joden door de nazi’s in de Tweede Wereldoorlog.

Getto

Antisemitisme

Rassenleer

Vernietigingskampen

Holocaust 

Leerdoelen H4

• Open je aantekeningen
• Geef antwoord op de volgende twee leerdoelen en verwerk de begrippen uit de leertekst:
•  Je kunt uitleggen wat antisemitisme is en wat de rassenleer inhield.
• Je kunt beschrijven hoe de vervolging van Joden door de nazi’s verliep.

AAN DE SLAG!

Wat?	Leerdoelen afmaken en maken: paragraaf 3 1 t/m 5
Waarom?	Omdat je moet weten welke ideeën nazi's hadden over Joden en andere groepen. Ook kan je hierna beschrijven hoe de Jodenvervolging verliep.
Hoe?	Lees de teksten, maak de vragen
Hulp?	Je mag de opdrachten samen, met een klasgenoot of met mij maken.
Klaar?	Paragraaf 3 afmaken Maak daarna een keuze: - Samenvatten - Een Test Jezelf maken - Begrippen leren

4.3 Massamoord

In deze les

• Korte terugblik
• Uitleg paragraaf 3 (deel 2)
• Leerdoel beantwoorden
• Tijd over: Verlengde instructie/Zelfstandig werken 

Leerdoel van deze les

• Je kunt uitleggen welke ideeen de nazi's hadden over Joden en andere groepen
• Je kunt beschrijven hoe de vervolging van Joden verliep in Duitsland en Oost-Europa
• Je kunt beschrijven hoe de vervolging van Joden in Nederland verliep

• Je kunt beschrijven hoe de vervolging van Joden in Nederland verliep.
• Je kunt de volgende begrippen omschrijven:  antisemitisme, rassenleer, deportatie, discriminatie, getto's, vernietigingskampen en Holocaust

Leerdoel

Haat tegen Joden

Afgesloten deel van een stad waar Joden moesten wonen.

Het idee dat er verschillende rassen zijn en dat het ene ras beter is dan het andere.

Een concentratiekamp dat was ingericht om zoveel mogelijk mensen te vermoorden.

De massamoord op zes miljoen Joden door de nazi’s in de Tweede Wereldoorlog.

Getto

Antisemitisme

Rassenleer

Vernietigingskampen

Holocaust 

Jodenvervolging in Nederland

Je kan beschrijven hoe de vervolging van Joden verliep in Nederland

• Voor de Tweede Wereldoorlog woonden er in Nederland ongeveer 140.000 Joden. Dat was 1,8% van de bevolking.
• Aanvankelijk weinig openlijk geweld
• Er komen wel al snel anti-Joodse maatregelen
• 1940: Joodse ambtenaren ontslagen
• 1941: Openbare plekken verboden
• 1941: Joodse mensen moeten zich registreren
• 1942: Jodenster dragen
• Deportatie vanuit Westerbork
• Vanuit Westerbork werden 107.000 Joodse Nederlanders naar de vernietigingskampen in Polen gedeporteerd. Slechts 5.000 van hen overleefden.

Pesten en vernederen

Uitsluiten

Wat weet jij al over Anne Frank?

Voeg op de volgende pagina jouw antwoorden toe aan het woordweb.

Instructie:

Laat je leerlingen alle woorden in vullen die bij hen opkomen als zij denken aan Anne Frank.

Instructie:

Vraag bij enkele woorden die gegeven zijn uit het woordweb door. Waar kennen ze dat van, hebben ze buiten de Anne Frank Krant al meer gelezen, gezien of gehoord over Anne?

Extra uitleg:

Gebruiken de leerlingen geen eigen device? Selecteer dan het pennetje onderaan de slide.

• Schrijf de woorden die de leerlingen zeggen op.
• Laat leerlingen naar voren komen en de 'pen' doorgeven om de antwoorden op te schrijven op het digibord.

Historicus Femke vertelt je in de video op de volgende pagina meer over de Holocaust.

Wat is dat?

Let op de video bevat beelden uit de oorlog.

Belangrijk!!

De video stopt bij 6:04 minuten. Daarna bevat de video heftig beeldmateriaal van de bevrijding van Bergen-Belsen.

Let op de video bevat beeldmateriaal uit de oorlog en concentratiekampen.

Het kan zijn dat je sommige beelden in de video liever niet laat zien aan je klas. Door van te voren zelf de video te bekijken kan je vast selecteren welke delen je eventueel overslaat.

Deze video hoort bij onze educatieve YouTube-serie het Anne Frank videodagboek. Sommige beelden in deze video zijn dus nagespeeld. 

Extra informatie over de Holocaust vind je in onze longread.

Illustraties: Karst-Janneke Rogaar

0

De video stopt bij 6:04 minuten. Daarna bevat de video heftig beeldmateriaal van de bevrijding van Bergen-Belsen.

Let op de video bevat beeldmateriaal uit de oorlog en concentratiekampen.

Deze video hoort bij onze educatieve YouTube-serie het Anne Frank videodagboek. Sommige beelden in deze video zijn dus nagespeeld. 

TIP!

Bekijk eerst zelf de video zodat je in kan schatten welke onderdelen wel en niet geschikt zijn voor jouw eigen klas.

In de video zie je een moment waarop Demian zich vrij voelt.

Wanneer voel jij je vrij? Klik op de spinner. Er komen 11 antwoorden tevoorschijn. Sta op als je het er mee eens bent.

Demian

In deze video speelt Demian het stuk Les cyclopes van Jean-Philippe Rameau in oktober 2024.

De video van Demian die piano speelt duurt 3:48 min. Je kan er voor kiezen om deze aan te zetten terwijl de leerlingen de pagina lezen.

Instructies:

Na het lezen van de pagina denken leerlingen na over wanneer zij zich vrij voelen en of dit overeenkomt met wat de jongeren in de krant hebben gezegd.

Als je de 8 antwoorden hebt gehad, kan je de leerlingen ook zelf antwoorden laten in brengen.

Leerdoel

• Open je leerdoelendocument/schrift
• Geef antwoord op het volgende leerdoel:
• Je kunt beschrijven hoe de vervolging van Joden in Nederland verliep.
• Klaar? Je mag verder met paragraaf 3 afmaken.

AAN DE SLAG!

Wat?	Leerdoelen afmaken en maken: paragraaf 3 (helemaal)
Waarom?	Omdat je moet weten hoe de vervolging van Joden in Nederland verliep.
Hoe?	Lees de teksten, maak de vragen
Hulp?	Je mag de opdrachten samen, met een klasgenoot of met mij maken.
Klaar?	Maak een keuze: - Paragraaf 4 alvast doorlezen - Samenvatten - Een Test Jezelf maken - Begrippen leren