5.1 Bouw, groei en ontwikkeling

• Biologie
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 5

Planten

5.1 Bouw, groei en ontwikkeling

Lesprogramma

• Huiswerk
• Leerdoelen
• Uitleg
• Vragen
• Nabespreken
• Huiswerk

Leerdoelen

Je kunt beschrijven hoe lengte- en diktegroei bij kruid- en houtachtige planten plaatsvindt en dat stamcellen hiervoor verantwoordelijk zijn.

Uit welke delen bestaat een plant?

Organen met eigen bouw en functie:

• Wortels: water en mineralen opzuigen en zorgen voor stevigheid plant
• Stengel: vervoer van water en voedingsstoffen en plant rechtop houden
• Bladeren: de nerven vervoeren water en opgeloste stoffen en zorgen voor stevigheid + in het bladmoes maakt de plant zijn eigen voedingsstoffen
• Bloem: voortplanting (zaadjes)

Waaruit bestaat een plantencel?

• Celwand: stevige laag buiten om de cel 
• Celmembraan: regelt welke stoffen de cel in- en uitgaan
• Cytoplasma: stroperige vloeistof
• Celkern: DNA
• Vacuole: stevigheid
• Bladgroenkorrels: fotosynthese

Binas tabel 79B

Hoe blijven planten rechtop?

• Kruidachtige planten: hebben water nodig voor de stevigheid (tulpen en madeliefjes) -> de vacuole speelt een belangrijke rol
• Houtachtige planten: bestaan uit houtcellen die uiteindelijke stevige buisjes vormen (bomen en struiken) 

Bouw zaadplant

Weefsels

• Dekweefsel: bescherming tegen waterverlies en infecties
• Vaatweefsel: houtvaten en bastvaten
• Vulweefsel: fotosynthese, opslag en stevigheid

Binas tabel 81

Bouw blad

• Dekweefsel: bescherming tegen waterverlies en infecties = epidermis en cuticula
• Vaatweefsel: houtvaten (xyleem) = water en mineralen omHoog en bastvaten (floëem) = glucose naar Bladeren/Beneden/Boven 
• Vulweefsel: fotosynthese in bladgroenkorrels, opslag (chromoplasten en amyloplasten) en stevigheid

Binas tabel 91A

Groei en ontwikkeling 

In deelweefsel (meristeem): toppen wortels en stengels, knoppen en jonge bladeren

Nodig: water, mineralen, zuurstof, koolstofdioxide, licht en temperatuur

• Celdifferentiatie: verandering vorm
• Celspecialisatie: verandering functie

Binas tabel 81B

Lengtegroei (stengeltop, worteltop) Binas 91B

Diktegroei (cambium) 

Binas 91C2

Houtvaten vs bastvaten (Binas 81E)

Jaarringen

Winter = geen groei

Voorjaar = groei -> wijde houtvaten met dunne wanden (veel water + opgeloste stoffen)

Zomer -> nauwe houtvaten met dikke wanden

Plastiden

Chromoplast: kleurstofkorrel

Chloroplast: bladgroenkorrel - fotosynthese

Leukoplast: Opslag

• Amyloplast: zetmeel
• Elaioplast: olie
• Proteïnoplast: eiwit

Overgang van één naar ander mogelijk

(bijv. rijpen banaan)

Het huiswerk

Bestudeer blz. 144 t/m 149.

Maken + nakijken opdr. 1 t/m 3.