Grammatica zinsdelen les 3 en 4

• Nederlands
• Middelbare school
• vmbo k, t
• Leerjaar 2

Nederlands 

2TAB

Je hebt 2 minuten om: 
- Je boeken te pakken 

- Pen te pakken 

- Toiletbezoek 

- Iets uit het kluisje te halen

Wat gaan we doen vandaag?

- Uitleg paragraaf 6
- Herhalen paragraaf 2 en 4
- Aan de slag 
- Tijd over? Lezen

Aan het eind van de les: 

- Weet je hoe je in een zin de persoonsvorm, het onderwerp,

het werkwoordelijk gezegde en het lijdend voorwerp kunt vinden.

- Je kunt enkelvoudige en samengestelde zinnen herkennen.

- Weet je wat het meewerkend voorwerp is

Het meewerkend

In zinnen met een lijdend voorwerp (lv) kan ook een meewerkend voorwerp (mv) staan.
Het meewerkend voorwerp geeft aan voor wie iets bestemd is. Het is vaak een mens of een dier. Het meewerkend voorwerp komt voor bij werkwoorden die iets te maken hebben met ‘vertellen’ (antwoorden, beloven, uitleggen) of met ‘geven’ (overhandigen, betalen). 

voorwerp (mv)

Het meewerkend

• Let op: niet elke zin heeft een meewerkend voorwerp!
• Het mv is namelijk het antwoord op de vraag: aan of voor wie + wg + ow + lv?
  Wij hebben mijn neefje voor zijn verjaardag een bioscoopbon gegeven.
  Aan of voor wie hebben wij een bioscoopbon gegeven? -> mijn neefje.

voorwerp (mv)

Wat is het meewerkend voorwerp?

De docent heeft mij de betekenis van het meewerkend voorwerp uitgelegd

1. De docent
2. de betekenis
3. het meewerkend voorwerp
4. mij

meewerkend voorwerp

Mijn iPad

heb

ik

het tweede uur

aan Joey

uitgeleend.

Ik help hem.

Ik zie haar.

Wij geven jullie iets.

Geef die man eens een hand!

Lijdend voorwerp

Meewerkend voorwerp

Lijdend voorwerp

Meewerkend voorwerp

Dit onderdeel vind ik moeilijk

persoonsvorm, werkwoordelijk gezegde

onderwerp

lijdend voorwerp

samengestelde zinnen

meewerkend voorwerp

Deze zwart-wit foto laat heel duidelijk de historische voetstap op de maan zien.

Werkwoordelijk gezegde

Lijdend voorwerp

Onderwerp

Ander zinsdeel

Deze zwart-wit foto

de historische voetstap op de maan

heel duidelijk

laat zien

Hoe start ik met ontleden?

Persoonvorm: tijdproef/getalproef/vraagproef
Werkwoordelijk gezegde: Alle werkwoorden in een zin
Onderwerp: Wie/Wat + PV

Lijdend voorwerp: Wat/Wie + WG + onderwerp?

Norah heeft een warme winterjas gekocht.

Norah |   heeft   | een warme winterjas | gekocht.
  ow       pv+wwg                   lv                               wwg

Samengestelde zinnen

Een enkelvoudige zin heeft één persoonsvorm.

Als je twee enkelvoudige zinnen aan elkaar plakt, krijg je een samengestelde zin.
Een samengestelde zin heeft twee (of meer) persoonsvormen.

Samengestelde zinnen

Enkelvoudige zinnen	Samengestelde zinnen
Hakan kiest de muziek uit. Britt maakt de hapjes.	Hakan kiest de muziek en Britt maakt de hapjes.
Ik fluit een liedje. Ik fiets naar school.	Ik fluit een liedje, terwijl ik naar school fiets .
Het gaat morgen regenen. De sportdag is uitgesteld.	Omdat het morgen gaat regenen, is de sportdag is uitgesteld.

In een samengestelde zin staat ook een voegwoord: een woord waarmee je de zinnen aan elkaar plakt. Voegwoorden zijn bijvoorbeeld: en, terwijl, omdat, zodat, nadat, als, toen, want, maar, of, dus. Vaak staat het voegwoord tussen de twee zinnen, maar het kan ook vooraan staan. Een voegwoord geeft een verband aan.

Ze misten het concert, omdat de kaartjes waren uitverkocht.
Wat zijn de persoonsvormen?

1. misten
2. misten, waren
3. misten, waren uitverkocht
4. waren uitverkocht

Benoem het *zinsdeel*.

Waar *staat* die nieuwe auto?

1. onderwerp
2. persoonsvorm
3. persoonsvorm, maar tegelijk ook werkwoordelijk gezegde
4. lijdend voorwerp

Benoem het *zinsdeel*.

De winnaar krijgt *een gouden medaille*.

1. onderwerp
2. persoonsvorm
3. persoonsvorm, maar tegelijk ook werkwoordelijk gezegde
4. lijdend voorwerp

Beschrijf in één zin wat er gebeurt op deze drie afbeeldingen.
Gebruik in de zin het werkwoord ‘geven’ of het werkwoord ‘krijgen’.

Wat?	Cursus 5 Grammatica woordsoorten §4: Samengestelde zinnen. Opdracht 1 t/m 5 online afmaken. §6: Meewerkend voorwerp Opdracht 1 t/m 6 online
Hoe?	Zelfstandig. Maak de opdrachten via de online methode.
Hulp	Steek je vinger op als je een vraag hebt.
Tijd	15 minuten.
Klaar?	Oefen de basis extra goed in de online methode.

Oefenen (huiswerkopdrachten)

Welke proef om een persoonsvorm te vinden is NIET betrouwbaar en waarom?

Hoe vind je het onderwerp?

Hoe vind je het lijdend voorwerp?

Het lijdend voorwerp is het antwoord op de vraag:

1. Wie/wat + wg?
2. Wie/wat + pv?
3. Wie/wat + ow?
4. Wie/wat + wg + ow?

Samengestelde zinnen hebben altijd

1. maar 1 persoonsvorm
2. hebben geen persoonsvorm
3. geen idee
4. meerdere persoonsvormen