Addison

• Verpleging en verzorging
• MBO
• Studiejaar 3

Addisons

 en cushing

Addisonscrisis 

eerst anatomie, fysiologie en pathologie van de bijnieren

Wat zijn hormonen?

1. signaalstoffen die in bepaalde klieren in zeer kleine hoeveelheden worden geproduceerd en door de bloedbaan worden vervoerd om op een andere plaats werkzaam te zijn. Het hormoonstelsel staat nauw in verbinding met het zenuwstelsel

Op korte termijn is een lage bloeddruk gevaarlijker, omdat iemand buiten bewustzijn kan raken en de weefselperfusie zo laag kan worden dat er orgaanfalen optreedt. Op de lange termijn geeft een continu verhoogde bloeddruk meer klachten.

Wat zijn hormonen?

Hormonen 

 Signaalstoffen die in bepaalde klieren in  worden geproduceerd en door de bloedbaan worden vervoerd om op een andere plaats werkzaam te zijn. 

Het hormoonstelsel staat nauw in verbinding met het zenuwstelsel

Hormonen

Het woord hormonen is afgeleid van het Griekse woord Hormazones, wat ‘aanzetten tot activiteit’ betekent.

 

Hormoonbalans

Hormonen  zorgen ervoor dat er een gezondheidsbalans (homeostase) in het lichaam is en het liefst ook blijft. 

Zo zijn onze hormonen verantwoordelijk voor voortplanting, suikerregulatie, energie, vecht- of vluchtreacties en nog véél meer. 

Ken je de werking van deze hormonen?

Glucagon =

Insuline =

Adrenaline =

testosteron / oestrogenen =

groeihormonen (hypofyse) = 

cortisol  (corticosteroïden ) =

 

Ziekten

Diabetes mellitus

Hypo en hyperthyreoidie

Groeistoornissen

Bijnierschorsinsufficientie (ziekte van Addison)

Cushing

Metaboolsyndroom

Hyperlipidemie

De bijnieren of glandulae suprarenales /adrenal gland(ula)

   Ongeveer vijf centimeter lang

 Een bijnier bestaat uit twee onderdelen: de buitenste laag/schors (cortex) en het centrale gedeelte/merg (medulla).

 

Het bijniermerg maakt dopamine, andrenaline en noradrenaline. De bijnierschors maakt, gestimuleerd door het hormoon ACTH (afkomstig uit de hypofyse) corticosteroïden, androgenen en aldosteron.

.

Bijnieren: Ad Renes 

Merg: Produceert (nor)adrenaline in acute stresssituaties

• Verhoogt spierspanning/hartslag/bloedtoevoer spieren
• Verwijdt de pupillen, vernauwt niet-essentiële vaten
• Verhoogt vrijmaking van glucose uit glycogeen

Schors: 

• Aldosteron: Verhoogt bloeddruk via heropname van zout
• Cortisol: Verhoogt bloedsuikerspiegel en remt ontstekingsreacties
• Geslachtshormonen: Androgenen (mannelijk) en oestrogenen

Cortisol staat onder invloed van stress en dag-nachtritme. 

- verhoogt bloedsuikerspiegel door remmen van opname glucose en bevorderen aanmaak van glucose.

- bevordert hiervoor afbraak van vet

- bevordert hiervoor afbraak van eiwit

Bijnieren:

Kleine klieren die bovenop de nieren liggen

2 delen: bijnierschors en bijniermerg

Bijnierschors: endocrien weerfsel maakt aldosteron, cortisol en geslachtshormonen

Aldosteron: regelt zoutgehalte in bloed. Natrium en kalium werken samen en vullen elkaar aan en moeten in het bloed in evenwicht zijn.

Cortisol; heeft invloed op suikergehalte in het bloed. ACTH uit de hypofyse zet de bijnier aan om cortisol te maken. Cortisolgehalte is verhoogt in stresssituaties (gevaar of ziekte), cortisol zorgt ervoor dat deze reacties niet te heftig verlopen, bv bij allergische reactie dan kunnen corticosteroiden (bv prednison)toegediend worden om de allergische reactie af te zwakken.

Geslachtshormonen: Androgenen (mannelijke) en Oestrogenen (vrouwelijke geslachtshormonen. Beiden worden bij ieder mens geproduceerd alleen bij andere sekse in lage concentraties.

Bijniermerg: zenuwweefsel, produceert onder invlode van zenuwsignalen 2 hormonen: adrenaline en noradrenaline. In situaties van actute stress worden deze hormonen uitgescheiden. Zijn eiwithormonen en werken hierdoor zeer snel. Het lichaam kan daardoor meteen reageren op noodsituaties (fight or flight reactie). Noradrenaline heeft ongeveer dezelfde effecten als adrenaline en noradrenaline kan omgezet worden in adrenaline

Hypothalamus

CRH

Hypofyse

ACTH

Bijnieren

Aldosteron

Cortisol en Adrenaline

Stress

Vocht-balans

CRH: Corticotropin-releasing hormone (rol: neurotransmitter)

ACTH =Adreno CorticoTroop Hormoon 

(= bijnierschors-stimulerend) 

 2 ziekten die het gevolg zijn van een verstoring in de aanmaak van hormonen van de bijnierschors:

 ziekte van Addison

 syndroom van Cushing, 

 Cushing

• Overproductie van Cortisol
• Cortisol is een hormoon van de bijnieren
• Cortisol is een belangrijk hormoon voor de stofwisseling, met name bij stress
• Tumor Hypofyse of bijnieren
• Behandeling met hoge dosering Cortisol

Syndroom/ziekte van Cushing

Syndroom/ziekte van Cushing: Teveel Cortisol in het bloed

• Door goedaardige tumor van hypofyse (ziekte)
• Door (bijnier)tumoren, gebruik van corticosteroïden of stress (syndroom)

Symptomen:

• Toename van vet in gezicht en romp
• Verhoogde bloedsuiker 
• Snel blauwe plekken en striae
• Vermoeidheid en depressie

• Botontkalking
• Spier- en gewrichtsklachten
• Dunne armen en benen

Ziekte van Addison

• Te kort aan aldosteron en cortisol in het bloed
• soms ACTH sterk verhoogd (door hypofyse)
• Problemen met hypofyse, dus geen stimulatie bijnier
• Bepaalde medicatie kan functie hypofyse, hypothalamus en bijnier verstoren

Ziekte van Addison

veroorzaakt doordat de bijnierschors te weinig cortisol en aldosteron aanmaakt.

 

 een auto-immuunziekte 

. 

Addison-crisis

De ziekte kan soms plotseling verergeren.

 Dit gebeurt als de hoeveelheden cortisol erg dalen of als iemand ziek is of zich verwondt. Er is heel veel verlies van zout en water en dit leidt tot uitdroging, pijn in de buik. overgeven en een onrustig gevoel. Er kan dan shock optreden, coma en zonder behandeling kan de persoon snel overlijden.

President John F. Kennedy leed aan de ziekte van Addison.

Ziekte van Addison

Ziekte van Addison: Te weinig Cortisol in het bloed

• Door onvoldoende werking van bijnierschors (auto-immuunziekte)
• Door onvoldoende aansturing van hypothalamus/hypofyse

Symptomen: 

• Lage bloeddruk, lage bloedsuiker
• Bruine/witte verkleuring van de huid
• Vermoeidheid, zwakte
• Misselijkheid, braken, gewichtsverlies

Addison Crisis

Levensbedreigende situatie:

• Plotselinge verergering van klachten door stress: cortisol daalt te snel...
  
  

Symptomen:

• lage bloeddruk, snelle hartslag
  
• snelle ademhaling, zweten
• lage bloedsuikers
  
• kans op een beroerte, hersenschade
• kans op een hartaanval, orgaan falen en coma

Een Addison crisis ontstaat niet door:

1. koorts
2. infectie
3. verveling
4. spanning

De ziekte van Addison is een vorm van bijnier insufficiëntie.

1. waar
2. niet waar

Welk hormoon wordt teweinig gemaakt bij de ziekte van Addison?

1. Adrenaline
2. Cortisol
3. Testosteron
4. Oestrogeen

Hoe wordt de ziekte van Cushing behandeld?

1. substitutie medicatie
2. operatief verwijderen van het gezwel
3. operatief verwijderen hypofyse
4. (deel van) bijnieren verwijderen en substitutie medicatie

Verschil Addison en Cushing helder?

wat gebeurd er bij een addisoncrisis?

vragen?