Herhaling: Erfelijkheid en evolutie

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo b
• Leerjaar 2

Erfelijkheid en evolutie

Een cel van een kat heeft 38 chromosomen.
Is het een lichaamscel of een geslachtscel?

Hoeveel chromosomen per
lichaamscel / geslachtscel?

	lichaamscel	geslachtscel
Vlieg	12	6
Ui	16	8
Tomaat	24	12
Kat	38	19
Mens	46	23
Chimpansee	48	24

Wat is het genotype?

1. Alle eigenschappen
2. Je innerlijk
3. Alle erfelijke eigenschappen
4. Je uiterlijk

Is het genotype van de larve hetzelfde als het genotype van het volwassen dier?

1. Ja
2. Nee

Hebben al jouw cellen hetzelfde genotype of hebben ze een ander genotype?

1. Hetzelfde genotype
2. Verschillende genotypen

Een aardappel en een tulp hebben hetzelfde aantal chromosomen, hebben ze ook hetzelfde genotype?

1. JA
2. NEE

Chromosomen 

• Mensen hebben 23 paren chromosomen.
• Totaal 46 chromosomen.
• Behalve de Y en X chromosomen zijn de paren gelijk aan elkaar.
  

Chromosomen

eicel = 23 chromosomen.

zaadcel = 23 chromosomen.

eicel + zaadcel = bevruchte cel met 46 chromosomen. 

Een mens heeft 46 chromosomen. Hoeveel chromosomen heb je van je moeder?

1. 46
2. 23
3. 22
4. 45

Het X-chromosoom en Y-chromosoom zijn

1. Geslachtschromosomen
2. Geslachtscellen

Wat is een GEN?

- Een GEN = stukje uit een chromosoom dat bestaat uit DNA.

- Een GEN bevat informatie over 

   1 eigenschap (haarkleur - ogen - ...) 

Genenpaar

1 gen van vader + 1 gen van moeder = genenpaar. 

Ieder genenpaar is verantwoordelijk voor 1 erfelijke eigenschap. Bijvoorbeeld: oogkleur.

Wat is een gen?

1. De informatie voor alle erfelijke eigenschappen
2. Alle zichtbare eigenschappen
3. Een deel van een chromosoom met informatie voor één eigenschap.
4. Een chromosoom in de celkern met erfelijke informatie.

Bevat een chromosoom maar één gen of meerdere genen?

1. Maar één gen per chromosoom
2. Meerdere genen per chromosoom

Variatie genen

• In de geslachtscellen zitten genen niet in paren. 
• Er zijn dus veel variaties mogelijk

Variatie

• Er zijn oneindig veel mogelijke   combinaties van genen in iedere   geslachtscel. 
• Veel variaties bij geslachtelijke voortplanting
• Jouw genotype is uniek!

Cel en DN

Ontstaan van mutaties

MUTATIE =

verandering in het DNA

voorbeelden:

albino

goedaardige tumor

kanker

MUTAGENE INVLOEDEN

Schadelijke stoffen: asbest - sigarettenrook - giftige stoffen

straling: Uv straling - röntgen STRALING - radioactieve straling

Welk probleem heb je wanneer je albino bent?

1. Je hebt suikerziekte
2. Je cellen worden heel snel oud
3. Je hebt problemen met je gehoor
4. Je lichaam maakt geen pigment

Wanneer moet een goedaardige tumor toch verwijderd worden?

1. Een goedaardige tumor moet nooit verwijderd worden
2. Als je er last van hebt omdat die te groot wordt
3. Als die diep in het lichaam zit

Basisstof 4: De Evolutietheorie

Vier uitgangspunten evolutietheorie

1. Veranderingen over miljoenen jaren
2. Veranderingen in genotypen
3. Natuurlijke selectie
4. Ontstaan van nieuwe soorten

natuurlijke selectie

betere overlevingskans: - gezond dier

                                             - sterk dier

                                                              - goede schutkleur

00:32

Waardoor werd Charles Darwin bekend?

1. Hij ontdekte Zuid Amerika
2. Hij heeft DNA ontdekt
3. Hij bedacht de evolutietheorie
4. Hij bekeerde mensen tot het geloof in God

02:51

Wat bedoelt Darwin met de uitspraak
"survival of the fitest"

1. degene die het best is aangepast overleeft
2. de sterkste overleefd
3. de slimste overleeft
4. degene met de beste camouflage overleeft

05:20

Hoe ontstaan nieuwe soorten op aarde?

1. doordat sommige soorten uitsterven
2. doordat dieren zich aanpassen
3. Antwoord A en B zijn beide goed
4. geen van beide antwoorden zijn goed.

05:58

Wat betekent natuurlijke selectie?

1. organismen die het best zijn aangepast planten zich voort
2. organismen die het best zijn aangepast overleven
3. antwoord A en B zijn beide juist
4. antwoord A en B zijn beide onjuist

Basisstof 6: DNA- technieken

Soorten 

DNA-technieken

Biotechnologie: 

   - Recombinante 

              DNA-technieken

   - Genetische modificatie:

              aanpassen genotype

   - Gene-editing: 

              gen-aanpassing met

              Crispr-Cas

  - DNA-testen

Insuline maken uit bacteriën waarin eerst een menselijk gen ingebracht is.

1. recombinante DNA-technieken
2. genetische modificatie
3. gene-editing (Crispr-Cas)
4. DNA-testen

Onderzoeken of twee mensen familie zijn van elkaar

1. recombinante DNA-technieken
2. genetische modificatie
3. gene-editing (Crispr-Cas)
4. DNA-testen

Champignons krijgen minder snel bruine plekken door gen-aanpassing

1. recombinante DNA-technieken
2. genetische modificatie
3. gene-editing (Crispr-Cas)
4. DNA-testen

Appelbomen krijgen geen ziektes meer door aanpassing van het genotype

1. recombinante DNA-technieken
2. genetische modificatie
3. gene-editing (Crispr-Cas)
4. DNA-testen