Piet Paaltjens' Snikken en grimlachjes

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 6

Piet Paaltjens (1835-1894)

V5

23 juni 2025

digitale studiewijzer

Magister / ELO

stof

PPT's

link naar Snikken & grimlachjes

NTO schooltv filmpjes (Verlichting)!!

Jörgen Apperloo

Kijk- (en luister)opdracht

Waar gaat het gedicht over?

Kenmerkend Romantiek?

En licht je antwoord toe :)

Zelfmoordenaar door Dave von Raven (Kik)

Wat is
kenmerkend voor zijn werk?
Probeer minimaal
drie kenmerken te noemen.
Je mag de Reader (blz. 46-50) raadplegen!

Een paar kenmerken...

De dubbelganger/ alter ego geeft zich over aan het verlangen naar oprechte vriendschap en liefde

Maar: schijn bedriegt

Verwarrende poëzie: hoe serieus moeten we Piet Paaltjens nemen?

Is zijn poëzie pure Romantiek of maakt hij die juist belachelijk?

Mix van humor en diepe melancholie

Waarom noemt hij de blonde engel Rika (blz. 49-50)?

Aan Rika

Slechts éénmaal heb ik u gezien. Gij waart

Gezeten in een sneltrein, die de trein

Waar ik mee reed, passeerde in volle vaart.

De kennismaking kon niet korter zijn.

En toch, zij duurde lang genoeg om mij,

Het eindloos levenspad met fletse lach

Te doen vervolgen. Ach! geen enkel blij

Glimlachje liet ik meer, sinds ik u zag.

Waarom hebt gij van dat blonde haar,

Daar de englen aan te kennen zijn? En dan,

Waarom blauwe ogen, wonderdiep en klaar?

Gij wist toch, dat ik daar niet tegen kan!

En waarom mij dan zo voorbijgesneld,

En niet, als 't weerlicht, 't rijtuig opgerukt,

En om mijn hals uw armen vastgekneld,

En op mijn mond uw lippen vastgedrukt?

Gij vreesdet mooglijk voor een spoorwegramp?

Maar, Rika, wat kon zaalger voor mij zijn,

Dan, onder hels geratel en gestamp,

Met u verplet te worden door één trein?

Piet Paaltjens

1835-1894

Piet Paaltjens alias 

Francois Haverschmidt

Dichter en predikant (1835-1894)

• Schrijft over emoties: de pijn van het leven (Weltschmertz)  en het verlangen naar liefde en schoonheid (Sehnsucht) 
• Stijl: cynisch, ironisch, humoristisch 
• Veel contrasten: leven versus dood, liefde versus eenzaamheid etc.
  

Waarom zou hij zijn bundel de titel 'Snikken en Grimlachjes' (1867)hebben meegegeven?

Nog een paar (stijl)kenmerken...

• onverwachte combinaties​ en stijlbreuken
• absurde situaties​
  
• woordspelingen​
  
• pathetische uitroepen​
• parodieën op ernstig bedoelde poëzie​
  
• enerzijds zwaarmoedig, anderzijds dit gevoel belachelijk maken 
• trieste gevoelens tot in het lachwekkende overdrijven (romantische emoties afwisselen met nuchtere realiteit)

De opbouw

• Levensschets van F.H.
• De bleeke jongeling: een losstaand gedicht (in de Reader, blz. 48-49)
• Immortellen 1850-1852: dertien korte gedichten, waarbij de nummering suggereert dat het een greep is uit een veel grotere collectie.
• Tijgerlelies 1851-1853: vier gedichten over meisjes: Betsy, Rika, Jacoba en Hedwig
• Romancen: zes verhalende gedichten
• Aanhangsel

LXXII

Wij zaten met ons vieren

In den tuin van de sociëteit.

‘Kijk, jongens!’ riep Sand, ‘wat passeert daar

Een eeuwig knappe meid.’

‘Ja,’ zei Kaai, ‘dat 's een pracht van een meisje,

Zoo zijn er geen twaalf in 't land!’

‘Ik hoor,’ zuchtte Haas, ‘ze is in stilte

Geëngageerd met een luitenant.’

 

‘Wat mankeert je, Paal?’ riep Sand weer,

‘Je wordt zoo bleek als de dood!

Neem wat dubbelgebeide!’ - ‘Neen, Dundas!’

Schreeuwde Haas, ‘breng gauw een glas rood!’

Wel dronk ik, om Haas te pleizieren,

Het rood uit, - ook smaakte 't wel goed, -

Maar op geen van mijn beide wangen

Herriep het den rozengloed.

Sinds ik weet, dat een luitenant in stilte

Mag bluffen op haar bezit,

Zien mijn vroeggeknakte wangen

Onherroepelijk marmerwit.

Drie studentjes

Daar waren eens zeven kikkertjes

Al in een groene sloot,

Toen kwam er een boer op klompen aan -

En die trapte ze allemaal dood.

Daar waren eens drie studentjes,

Drie vrienden in lust en in nood;

Ze sprongen zoo moedig de wereld in,

En de wereld - trapte ze dood.

Kennis testen!

Kennis testen!

Wanneer was de Romantiek?

1. 1650 - 1710
2. 1680 - 1760
3. 1780 - 1860
4. 1790 - 1850

Het romantische verlangen naar een onbereikbaar geluk.

1. Weltzschmerz
2. Sehnsucht

Welke term hoort niet tot de Romantiek?

1. Originaliteit
2. Nationalisme
3. Didactisch
4. Escapisme

Weltschmerz is

1. Suïcidaal zijn.
2. Verbolgen zijn over de liefde.
3. Hunkering naar een ideale samenleving.
4. Verdriet over een onvolmaakte wereld.

Een ander woord voor vluchten is

1. sciencefiction
2. industrialisering
3. escapisme
4. detectives

Wat hoort erbij het sublieme?

1. Lijden & dromen
2. Irrationele angsten & doemdenken
3. Lust & genot
4. Afgrijselijk gruwelen

Waar en wat studeerde Francois HaverSchmidt?

Als wat zag HaverSchmidt de dood?

Welk thema behandelt Piet Paaltjens?

1. Liefde- en doodverlangens
2. Horror
3. Ongerepte natuur
4. Nationalisme

Morgen?

Laatste les voor de toets

Laatste vragen

opzet toets

voorbeeldvragen