5.4 - Veranderende ecosystemen

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

Thema 5 - Ecologie

Atheneum 4

Thema 5 - Ecologie

5.1 - Ecologie op alle organisatieniveaus

5.2 - Populaties

5.3 - Ecosystemen

5.4 - Veranderende ecosystemen

5.4 - Veranderende ecosystemen

Leerdoelen bij 5.4

Ik kan veranderingen in een ecosysteem beschrijven

Ik kan in een model gegeven informatie over ecosystemen gebruiken, bewerken en analyseren

Verandering van ecosysteem

Verandering van soortensamenstelling: successie

Primaire successie - kale grond

Pioniersplanten - groot tolerantiegebied

Weinig soorten

Open kringloop - veel uitwisseling met omgeving

Abiotische factoren varieren! 

successie in een duingebied: eerste pioniersplanten

grotere pioniersplanten volgen

Successie

pionier -> -> climax
 kenmerken:

• meer biomassa 
• meer gelaagdheid,
  biodiversiteit 
  --> meer concurrentie 
• minder extreme 
  abiotische factoren

Successie

Verandering van soortensamenstelling: successie

Na verloop van tijd ook dieren: begrazing en bemesting

Andere plantensoorten krijgen een kans

Na verloop van tijd: climaxstadium

Laatste ecosysteem in successiereeks

pionier-  tot climax- ecosysteem

Kenmerken climaxecosysteem

Abiotische factoren min of meer constant

Soortensamenstelling constand

Netto primaire productie even groot als afbraak organische stoffen. 

Biomassa blijft gelijk

Gesloten kringloop van stoffen

Vb: loofbossen in NL, tropisch regenwoud en koraalriffen

Primaire successie

Kale grond zonder humuslaag

Kale grond mét humuslaag

Climaxecosysteem

Primaire successie

Secundaire successie

Start:

Finish:

Gradiëntecosysteem

Bijv. in de Nederlandse duinen.

Vanaf de zee verder landinwaarts zichtbare gradiënten van successie

Gradiëntecosysteem 

• Een ecosysteem met geleidelijke overgangen....bijvoorbeeld onze duinen
• Landinwaarts: zout wordt zoet, kalkrijk wordt kalkarm, nat wordt droog
• Gradiënt uit zich in opeenvolging van gebieden: strand, zeereep, open duinvalleien, struweelduinen en binnenrandduinbossen

Indicatorsoorten

Indicatorsoorten:

Soorten die een aanwijzing geven over een kenmerk van het milieu

Modelleren van natuur

Uitvoeren van onderzoek -> duur en tijdrovend

Modelleren -> relatief goedkoop en snel

Gebruikt om bijv. impact van (a)biotische factoren te analyseren en voorspellen

Grassen en konijnen - voorraadgrootheden -> veranderende hoeveelheid

Groei, sterfte, omzetting -> constante die niet wordt beïnvloed door factoren uit het model

Evenwicht in ecosystemen

Ecosystemen in evenwichtssituaties

Stabiel A of stabiel B

Kleine verstoring -> terug naar evenwichts-

positie

Grote verstoring nodig voor verplaatsing van 

ene naar andere stabiele evenwicht (bijv. 

epidemie of introductie exoot)

Vragen

Aan het werk

Maken: 

51 t/m 64

Begrippen:

pioniersoorten

pionierecosysteem

open kringloop

successie

gelaagdheid

climaxecosysteem

gesloten kringloop

primaire successie

secundaire successie

gradiëntecosysteem

indicatorsoorten

modelleren

Doelen:

Ik kan veranderingen in een ecosysteem beschrijven

Ik kan  in een model gegeven informatie over ecosystemen gebruiken, bewerken en analyseren