H2 Marktresultaat en Overheidsinvloed 2.1 t/m 2.6

• Economie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 5

Ingrijpen in de markt

• Regulering van (vooral) de monopoliemarkt. Dit is vooral nodig bij natuurlijke monopolies. 
  
• Mededingingswet. Kartelvorming en prijsafspraken zijn per wet verboden. 
  
• Minimumprijzen ter bescherming van producenten. 
  
• Maximumprijzen ter bescherming van consumenten. 
  
• ............
  

maximumprijs

minimumprijs

Miminumprijzen

• De overheid vindt soms de prijs die ontstaat op een markt van vraag en aanbod te laag.
  
• De overheid is bang dat de producent zal stoppen.
• Is dat erg? 
• Denk aan noodzakelijke goederen zoals voedsel en fossiele brandstof.
• Ze kunnen dan ingrijpen door een minimumprijs in te stellen.

Een minimumprijs ligt 
..............................

de evenwichtsprijs.

Bij een minimumprijs is het 
aanbod groter
dan de vraag, 
zodat er een 

.........................overschot 

ontstaat.  
Dit wordt vaak opgekocht door de overheid.

Een minimumprijs ligt 

boven de evenwichtsprijs.

Bij een minimumprijs is het 

aanbod groter
dan de vraag, 

zodat er een aanbodoverschot 

ontstaat.  

Dit wordt vaak opgekocht door de overheid.

Voorbeeld

Op een markt met volkomen concurrentie geldt het volgende marktmodel:

qv = -p + 500

qa = 2p - 250

Er wordt een prijs van 300 ingesteld.

Er ontstaat een aanbodoverschot:

qa = .............................

......................................

qv = .............................

......................................

De overheid koopt het 

overschot op. Dit kost:

............................................

............................................

Er wordt een prijs van 300 ingesteld.

Er ontstaat een aanbodoverschot:

qa = 2 x 300 – 250 = 350

qv = - 330 + 500 = 200

De overheid koopt het 

overschot op.

Dit kost:

150 x 300 = € 45.000

Maximumprijzen

• De overheid vindt soms de prijs die ontstaat op een markt van vraag en     aanbod te hoog. 
• Ze kunnen dan ingrijpen door een maximumprijs in te stellen.
• De producenten mogen hun product of dienst dan niet voor een prijs   boven de maximumprijs aanbieden.
• Let op: een maximumprijs ligt onder de evenwichtsprijs!
• Voorbeeld: treinvervoer.

Noem een ander voorbeeld van een markt waar de overheid een maximumprijs heeft ingevoerd

Wat ontstaat er door een maximumprijs?

Een vraagoverschot en een aanbodtekort

Dit kan opgelost worden door een systeem van toeslagen in te voeren (denk aan de woningmarkt).

Leidt de maximumprijs tot een aanbodtekort of aanbod overschot?

1. aanbodtekort
2. aanbodoverschot

Maximumprijs

Bij een maximumprijs ligt de prijs ..................................... de evenwichtsprijs en ontstaat er een .......................................

.................................. .

Maximumprijs

Bij een maximumprijs ligt de prijs onder de evenwichtsprijs en ontstaat er een vraagoverschot / aanbodtekort.

Voorbeeld

Stel dat de markt voor brood als volgt kan worden weergegeven:

qa = 80p - 40

qv = -40p + 200

(q in duizenden broden 

en p in euro’s per brood)

Stel dat de overheid de evenwichtsprijs te hoog vindt. 

Ze stelt daarom een maximumprijs van € 1,50 in. 

Het aanbodtekort:

qv = ...................................

...........................................

qa = ...................................

...........................................

qa - qv = ............................

...........................................

Stel dat de overheid de evenwichtsprijs te hoog vindt. 

Ze stelt daarom een maximumprijs van € 1,50 in. 

Het aanbodtekort kun je 

als volgt berekenen:

qv = -40 x 1,50 + 200 = 140

qa = 80 x 1,5 – 40 = 80

140 – 80 = 60 (x 1.000)

60.000 is het aanbodtekort 

Harberger-driehoek

In de afbeelding heeft de overheid de producenten belast met een (flinke) heffing. Als gevolg daarvan is de aanbodlijn naar boven verschoven en ontstaat een nieuwe evenwichtsituatie, met een hogere prijs. Per saldo daalt de welvaart met de driehoek WV.

Deze Harberger-driehoek geeft het welvaartsverlies weer.

Wat is een minimumprijs?

1. Het is de hoogst toegelaten prijs voor een goed of dienst en ligt meestal boven de marktprijs.
2. Het is de hoogste toegelaten prijs voor een goed of dienst en ligt meestal beneden de marktprijs.
3. Het is de laagste toegelaten prijs voor een goed of dienst en ligt meestal beneden de marktprijs.
4. Het is de laagst toegelaten prijs voor een goed of dienst en ligt meestal boven de marktprijs.

Hier is sprake van ... bij het instellen van een minimumprijs

1. vraagoverschot
2. aanbodoverschot

Ligt de maximumprijs boven of onder de evenwichtsprijs

1. BOVEN
2. ONDER

Als de overheid een minimumprijs instelt, werkt ze de aanbieder tegen.

1. Waar
2. Niet waar

Bij een minimumprijs is er sprake van een

1. Vraagoverschot
2. Aanbodoverschot

Henk zoekt na zijn afstuderen een baan als economie docent. Dit is een voorbeeld van...

1. Vraag naar arbeid
2. Aanbod van arbeid
3. Geen van beide

Een directrice van een middelbare school is op zoek naar een nieuwe docent wiskunde. Dit is een voorbeeld van...

1. Vraag naar arbeid
2. Aanbod van arbeid
3. Geen van beide

In tijde van hoge werkloosheid is het aanbod

1. groter dan de vraag
2. kleiner dan de vraag

Bij een vraagoverschot van arbeid is er

1. Hoge werkloosheid
2. Lage werkloosheid