§4.4 Politieke ontwikkelingen tot 1980

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

§4.4 Politieke ontwikkelingen tot 1980

Evo Morales - Oud President Bolivia

Lesplanning

1. Spullen pakken

2. Herhalen §4.3

3. Bespreken §4.4

4. Huiswerk maken

Lesdoelen:

Na deze les kan je

• uitleggen dat de basis voor de ongelijkheid in de Latijns-Amerikaanse samenleving al in de koloniale tijd werd gelegd.
• uitleggen wat de reden was voor de opkomst en ondergang van het populisme.
• de opkomst van de militaire dictaturen in de jaren 1970 en 1980 verklaren. 

Tijdlijn maken

Tip: houd het beknopt, bepaal zelf wat je wilt opschrijven (belangrijke begrippen, gebeurtenissen en jaartallen)

Koloniale periode (1500 - 1800)

Spanje & Portugal overheersen.

• Landje pik

• Slaven werkten op de plantages

• Kolonisten kregen recht

om inheems bevolking voor

zich te laten werken

• uitbuiting en schending mensenrechten

Koloniale periode (1500-1800)

Spanje en Portugal hadden vooral invloed.

Ontwikkelen systeem van cliëntelisme 

Politieke macht wordt gebruikt 

om bepaalde groepen of individuen 

te bevoordelen, in ruil voor politieke steun. 

- corruptie

Voorbeeldje?

Stemmen kopen:

Een politicus kan bijvoorbeeld geld, voedsel of andere voorzieningen aan burgers geven om te zorgen dat ze op hem of haar stemmen bij verkiezingen.

Cliëntelisme in Brazilië:

In Brazilië is cliëntelisme, waarbij lokale politici kiezers aan zich binden via persoonlijke gunsten en afhankelijkheid, minder geworden, met meer openheid en transparantie, 

Elite aan de macht (1800-1930)

Bijna alle landen begin 19e eeuw 

onafhankelijk.

Leiders nieuwe staten vormen oligarchie. 

Politieke systeem waar de macht in 

handen is van een kleine invloedrijke 

groep

Vorming van de oligarchie

Macht in kleine groep elitairen

Staat in dienst van de elite

Elite en overheid

Export van grondstoffen levert veel geld op.

Echter werknemers werken:

• Voor te lage lonen.
• Onder slechte     arbeidsomstandigheden.

Het volk aan de macht? (1930-1950)

Wereldcrisis 1929, wereldhandel zakt in.

Oplossing:

Produceren goederen binnenlandse markt 

i.p.v. alleen grondstoffen exporteren. 

Waarom?

• Werkgelegenheid
• Geen goederen importeren

Werkgelegenheid

Geen goederen importeren

Na wereldcrisis 

Opkomst populisme

De leider van het land probeert 

een sterke band te smeden met 

het volk en hij zet zich juist af 

tegen de elite.

Evita Perón 1951

Opkomst van het populisme (vanaf 1950)

Oligarchie (macht bij kleine groep mensen) zet kwaad bloed bij bevolking. Populistische partijen spelen hier op in. 

• Latijnse populus betekent volk.
• Populisten; belangrijk is charismatische leider en spreken namens 'de mensen' of 'het volk'. 

'De mensen zijn het zat', 'het volk pikt het niet langer' en 'het is de schuld van de elite'. Zomaar drie zinnetjes die je met een heel klein beetje speuren al snel tegenkomt in toespraken en campagnes van populistische politici. Want populisten spreken altijd namens 'de mensen' of 'het volk'. Het Latijnse woord populus betekent niet voor niets letterlijk volk.

Wat maakt de Speech van Evita Perón Populistisch?

Populisme (vanaf 1950)

Reactie:

• Opstanden
• Burgeroorlogen
• Politieke instabiliteit

Populistische leiders:

• Gaven veel geld uit.
  
• Veel corruptie
  
• Deden aan vriendjespolitiek.
  
• Arme bevolking bleef arm.

Na WO II --> bemoeienis vanuit de VS

Doel: tegengaan communisme in Zuid-Amerika (Koude Oorlog)

Gevolgen: militaire regimes aan de macht (geholpen door VS)

Pas in de economische crisis van de jaren '80 zijn de meeste van deze regimes afgezet

1970 & 1980

Veel landen werden een militaire dictatuur.

Gesteunt door VS.

Waarom? 

Bang voor opkomst socialisme.

Socialisme is een politieke en economische ideologie die zich richt op collectief eigendom van de productiemiddelen en de sociale controle van de economie. De basisgedachte is dat het collectief, in plaats van individuen, de macht heeft over de verdeling van middelen en goederen.

Collectief eigendom:

Socialisme omvat verschillende vormen van collectief eigendom, van staatsbedrijven tot coöperaties, waarbij de controle over de economie niet bij individuele kapitalisten maar bij de gemeenschap ligt

Aan de slag

Maak van §4.4 opdrachten 1 t/m 6