5.1 Genotype en fenotype

• Biologie
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 2

Thema 5 Erfelijkheid en evolutie

Vandaag

- Intro opdracht

- Theorie

- Aan de bak/ verslag H6 afronden

Intro opdracht

Wat weet je al over het onderwerp?

§ 5.1 Genotype en fenotype

Leerdoelen:

• Je kunt omschrijven wat het genotype en het fenotype zijn.
• Je kunt uitleggen dat cellen alleen de erfelijke informatie gebruiken die ze nodig hebben. 

Celdeling 

• Celdeling = de vorming van nieuwe cellen. 
• Bij elke celdeling worden eerst de chromosomen gekopieerd. 

Wat zijn erfelijke eigenschappen?

• Eigenschappen zijn kenmerken.
• Deze eigenschappen krijg je van ouders -> Erfelijke eigenschappen.
• Erfelijke eigenschappen zien er bij iedereen anders uit. Dit noem je fenotype (dus: datgene wat je kan zien)
  

Genotype: de informatie voor alle erfelijke eigenschappen in 1 celkern(DNA)

Fenotype: de zichtbare eigenschappen (uiterlijk)

Maar ook aanleg voor talen/ creativiteit etc.

Genotype ligt vast, Fenotype is variabel

Denk aan geverfd haar, bruin geworden door zonlicht

Fenotype

Fenotype=alle eigenschappen van een organisme, waaronder het uiterlijk

Fenotype = genotype + milieu

Een 1-eiige tweeling (zelfde DNA) wordt bij de geboorte gescheiden en groeien op in verschillende omgevingen. Na 18 jaar komen zij elkaar tegen, zien zij er precies hetzelfde uit? Leg je antwoord uit.

Erfelijke informatie

Chromosomen: draden in de kern van elke cel. Chromosomen bestaan uit DNA.

Je hebt 46 chromosomen in elke cel, verdeeld in  23 paren chromosomen:

23 van je vader en 23 van je moeder. 

Elke celkern van elke lichaamscel
bevat de complete informatie voor alle erfelijke eigenschappen van een organisme. 

Gewone cel

Eicel

Zaadcel

Gewone cel

Bevruchting

Bevruchte eicel

Een gen is een stukje DNA dat de 

informatie bevat voor één erfelijke eigenschap

Genotype = de informatie voor alle erfelijke eigenschappen van een organisme

• Alle genen in een celkern samen vormen het genotype
  
• Het genotype van een organisme ontstaat op het moment van bevruchting.
  

Een cel gebruikt alleen de genen die hij nodig heeft.
In een cel van de hoofdhuid zijn genen voor het maken van hoofdhaar actief maar in een cel van de lever staan de genen voor het maken van hoofdhaar uit.

Quiz!

Verschillende fenotypen bij honden (allemaal wel dezelfde soort dus...)

Het fenotype kan veranderen 

Fenotype is Variabel & kan dus veranderen.

Fenotype is niet alleen uiterlijk!...

Fenotype = genotype + milieu

Heb je al je eigenschappen van je ouders geërfd?

• Eigenschappen als oog- en huidskleur worden door je chromosomen (dus je DNA) bepaald.  Dit zijn erfelijke eigenschappen.
•  
• Ergens heel erg goed in zijn, zoals voetbal is gedeeltelijk erfelijk. Dit noem je aanleg.
• 
  
•  Niet-erfelijke eigenschappen  worden helemaal bepaald door je omgeving.
  

Huidskleur

1. Erfelijk
2. Niet-erfelijk

Paars haar hebben

1. Genotype
2. Fenotype

Welke stelling is juist?

1. Fenotype = genotype + milieu
2. Milieu = genotype + fenotype
3. Genotype = fenotype + milieu

Hebben deze mensen hetzelfde genotype en fenotype?

1. Zelfde genotype / zelfde fenotype
2. Zelfde genotype / verschillend fenotype
3. Verschillend genotype / zelfde fenotype
4. Verschillend genotype / Verschillend fenotype

Aan de bak!

Lr: 5.1

Mk 5.1 opdr: 1, 3, 4, 7, 8

Klaar? alvast 5.1 nakijken