Nationaal Comité 4 en 5 mei
Lessen over de Tweede Wereldoorlog, (on)vrijheid en democratie
lesson plan

Verraad of verzet

Ready to use this lesson plan? Use the button below to save a copy of this lesson plan in your account. After doing so, you will be able to modify the lessons as you wish.

Dit is een flipping-the-classroom-les over keuzes maken in oorlogstijd. Deze les wordt ingeleid door de docent. De leerlingen verwerken de informatie zelfstandig en gaan ook zelfstandig aan de slag met een opdracht.
Leerlingen presenteren hun eindresultaat aan de rest van de groep. 

Jong in oorlog

De video's in deze Flipping-the-classroom-lessen maken onderdeel uit van de videoserie 'Jong in oorlog' van het Nationaal Comité 4 en 5 mei waarin verschillende thema's over de Tweede Wereldoorlog aan bod komen. In deze les gaat het over keuzes maken. Twee mensen vertellen over hun jeugd in de oorlog en hoe hun keuzes of die van hun ouders hun leven hebben bepaald.
De video's zijn ook op YouTube te vinden. 

Doelen

De leerlingen gaan aan de slag met de volgende doelen.
  • Je bekijkt een film met interviews met mensen die jong waren in de oorlog.
  • Je beantwoordt vragen tijdens de film.
  • Je denkt na over keuzes maken in oorlogstijd.
  • Je onderzoekt twee personen die een duidelijke keuze maakten.
  • Je denkt na over welke gevolgen deze keuzes nu nog zouden kunnen hebben.

Opwarmer

Leg de leerlingen een dilemma voor: 

Stel je voor. Je vader en moeder zijn lid van dezelfde politieke partij. Niks aan de hand denk je. Want wat heb jij daar mee te maken? 
De leiding van de politieke partij krijgt steeds extremere ideeën en krijgt meer invloed in het land. Jij hecht waarde aan de mening van je ouders. Dus je luistert naar hun ideeën. Jij weet nog niet of het ook jouw mening is, maar je gaat wel mee naar bijeenkomsten en als je ouders zeggen dat je lid wordt van een speciale jeugdvereniging, zeg je geen nee.  
Zou jou dit kunnen gebeuren? Waarom wel of niet? 

Laat leerlingen in kleine (tafel)groepen met elkaar overleggen. Welke argumenten gebruiken ze? Kloppen ze? Mogen ze hun eigen mening hebben thuis? En als ze wat jonger (of ouder) waren geweest? Wat is het verschil tussen de relaties van ouders en kinderen toen en nu?

Start

Leg uit hoe de les werkt. 
  • Je doorloopt de verschillende schermen met opdrachten.
  • Je leest de opdracht aan het eind.
  • Je voert de opdracht uit. (Spreek een deadline af.)
  • Je presenteert het resultaat.
Laat leerlingen in tweetallen de les doen. Een andere optie is om de les als huiswerk mee te geven.

Klik hiernaast om de les te openen of te delen met leerlingen.

Tijdens de zelfstandige verwerking

Er worden zowel kennis- als inzichtvragen gesteld tijdens het doorlopen van de les. Leerlingen mogen vrij met elkaar overleggen over mogelijke antwoorden. 

Opdracht - redenen om keuzes te maken

Als u klassikaal stilstaat bij dit antwoord, kunt u nog ingaan op andere redenen die mensen zouden kunnen hebben gehad om keuzes te maken, zoals: familie beschermen, kwaad zijn op de vijand, iets willen doen aan onrecht, geloven in de ideeën van de nazi's, bang zijn, toeval, keuze van ouders, keuze van vrienden, enzovoort.

Opdracht - Gevolgen van keuzes

Als u klassikaal stilstaat bij dit antwoord, kunt u nog ingaan op andere gevolgen van keuzes die mensen maakten, zoals: moeten vluchten, moeten onderduiken, opgepakt worden, gedood worden, voortdurend bang zijn, geen vrienden meer hebben, enzovoort.

Afsluitende opdracht

De leerlingen gaan portretten maken van iemand uit het verzet en iemand die lid was van de NSB. Help de leerlingen op weg bij hun keuze voor een persoon en help hen eventueel bij het zoeken naar meer informatie. Bij de laatste vraag kunnen de kinderen denken aan: een achternaam die nog steeds 'besmet' is. Kinderen van ouders die de oorlog hebben meegemaakt zijn misschien anders opgevoed dan kinderen die opgroeien bij ouders die dit niet hebben meegemaakt. Denk aan: angst, op je hoede zijn, niemand vertrouwen of verbittterdheid. Je kunt ook nog denken aan schaamte, niet graag willen praten over de oorlog of juist veel vragen hebben: niet weten wat er precies gebeurd is.

Bronnen voor leerlingen:
- op Wikipedia staan lijsten van bekende verzetsstrijders in Nederland en bekende NSB'ers.

Aflsuiting en beoordeling

Spreek af met de leerlingen wanneer zij hun presentatie houden. Beoordeel de presentatie (eventueel samen met de groep) op de volgende punten:
  • Is er een duidelijke koppeling gemaakt tussen het verleden en het heden?
  • Zijn er logische keuzes gemaakt om de opdracht goed te kunnen maken? 
  • Is de samenwerking goed verlopen?
  • Hoe is het informatie zoeken gegaan?
Kies een beoordeling die past bij jullie onderwijs.

Hoe 'Flip' je de les?

Deze les is opgebouwd volgens het ‘flipping the classroom-model’.
Stap 1: een gezamenlijke start
Leid het onderwerp in (vooral als het nieuw is) op een aantrekkelijke manier. Maak de leerlingen nieuwsgierig. Het doel is hier om de interesse te wekken.
Stap 2: Leerlingen gaan zelfstandig aan de slag
De leerlingen doorlopen de Jong in oorlog les zelfstandig, waarbij ze gebruik mogen maken van het internet om iets op te zoeken. Leerlingen kunnen in deze fase ook thuis aan de opdracht werken.
Stap 3: Leerlingen verwerken de inhoud van de les zelfstandig
In iedere Jong in oorlog-les krijgen de leerlingen aan het eind een opdracht, waarbij ze dieper in het onderwerp duiken. Stap 2 en 3 overlappen elkaar. Leerlingen kunnen eventueel in deze fase ook thuis of in tussenuren aan de opdracht werken.
Stap 4: De leerlingen presenteren hun resultaten
Zowel leerlingen als docent kunnen direct gerichte feedback geven op de presentaties en opgedane kennis.