13.4 Kou en hitte

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 2

H13 - Dieren en Planten

Eten - Ademhalen - Transport - Kou en Hitte

§13.4 Kou en Hitte

Je leert hoe dieren zijn aangepast aan koude of warme omstandigheden.

Je leert hoe planten in een droge omgeving leven.

Bescherming tegen kou

• Warmbloedige dieren zijn dieren waarbij de lichaamstemperatuur redelijk constant is. Hun lichaam is zo gemaakt dat ze niet teveel opwarmen of afkoelen.  
• Veel zoogdieren doen dat door hun vacht en vogels doen dat met hun veren. Daarin zit stilstaande lucht waarmee ze zichzelf isoleren. 

Bescherming tegen kou

Een tweede manier waarop dieren zich kunnen beschermen is door een dikke vetlaag. Deze vetlaag doet eigenlijk hetzelfde als een vacht of veren, het isoleert. Dieren die in het water leven hebben vaak vettige haren waarmee ze het water van zich af kunnen laten glijden, want dat water onttrekt veel warmte van het lichaam.

Egel

Gaat in winterslaap

=

slaapt de hele winter door

De lichaamstemperatuur daalt naar zo'n 5 graden en blijft tijdens de hele winter zo laag.

Eekhoorn

Gaat in winterrust

=

wordt af en toe wakker, als het wat minder koud is in de winter

De lichaamstemperatuur daalt en hoe langer hij in rust is, hoe lager hij wordt. Als hij wakker is, gaat de temperatuur weer omhoog.

Egels en eekhoorns verzamelen allebei een voorraad voedsel.
Waarom heeft de eekhoorn meer voedsel nodig?

Wat is niet waar over de winterslaap van de egel?

1. De lichaamstemperatuur stijgt.
2. De activiteit blijft hetzelfde
3. Het lichaamsgewicht neemt af.
4. De ademhaling en de hartslag dalen

Wat doen dieren om af te koelen?

Wat doen dieren tegen de hitte?

Allereerst neemt de vacht of vetlaag af. Als dat onvoldoende is kunnen ze op een aantal manieren hun overtollige warmte kwijtraken:

1. Zweten ( niet alle dieren kunnen dat)

2. Warmte afgeven via het bloed aan de lucht. (door in de wind te staan, te hijgen, of te wapperen met oren)

3. Warmte overgeven aan koude oppervlakken

Filmpje

Waarom koelt een klein dier sneller af dan een groot dier?

Oppervlakte = 6 x 1 x 1 = 6

Inhoud = 1 x 1 x 1 = 1

Ratio Opp : Inhoud = 6 : 1

Oppervlakte = 6 x 2 x 2 = 24

Inhoud = 2 x 2 x 2 = 8

Ratio Opp : Inhoud = 24 : 8

                                     = 3 : 1

Poolvos

Woestijnvos

• Groot -> kleine opp:inhoud ratio. Koelt niet af en houdt warmte vast
• Kleine uitsteeksels bijv. oren

• Klein -> grote opp:inhoud ratio. Koelt goed af en verliest warmte
• Grote uitsteeksels bijv. oren

Hoe leeft een koudbloedig dier?

Koudbloedige dieren nemen de temperatuur van hun omgeving aan. Ze hebben vaak wel lichaamswarmte nodig en liggen daarom vaak in de zon om warm te worden. Als ze namelijk te koud worden dan gaat hun verbranding langzamer en kunnen ze zich minder snel bewegen. (niet handig als prooidier)

Hoe overleven planten droogte?

Woestijnplanten: 

Houden verdamping tegen door

• Vetlaagje rond de bladeren
  
• Kleine blaadjes met weinig huidmondjes
  
• Behaarde bladeren

Opnemen en opslaan van water

• Lange wortels of breed vertakt en oppervlakkig
  
• Water opslaan in de stengel
  

Hoe overleven planten droogte?

Poolplanten:

Hebben veelal dezelfde aanpassingen als woestijnplanten. 

• Kleine blaadjes => weinig fotosynthese => groeien langzaam => blijven klein.
• Bladeren vormen een rozet: ze liggen op de grond rondom de stengel 
• Bladeren zijn behaard  zodat ze minder water verdampen

https:

Huiswerk

Maak de volgende opgaven vanaf blz 134 van werkboek B

3 t/m 7, 9, 10, 12, 13, 15 t/m 21

Stuur foto in via Magister of Teams