§5.1 Straling en Bronnen

• Natuurkunde
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

STRALING

§ 5.1 Straling en Bronnen

Leerdoelen

Aan het eind van de les kun je:

• zes soorten elektromagnetische straling noemen
• vier verschillende soorten ioniserende straling noemen
• uitleggen waarin deze soorten verschillen
• uitleggen wat ioniserend en doordringend vermogen is
• voorbeelden noemen van natuurlijke en kunstmatige bronnen van straling
• het verschil uitleggen tussen bestraling en besmetting

Straling

Discussie

Aan welke vormen van straling is ze op dit moment blootgesteld?

Hoe kan ze zich beschermen tegen 
 deze vormen van straling?

Welke vormen van bescherming
zie je?

straling van de zon

straling van mobiel

straling van ipad

elektromagnetische straling

uit discussie straling van ipad en telefoon: radiogolven 

Röntgenstraling

Röntgenstraling

Röntgenstraling

Röntgenstraling

Röntgenstraling

Met straling kun je kanker genezen.

1. Waar
2. Niet waar

Van straling kun je kanker krijgen.

1. Waar
2. Niet waar

Marie en Pierre Curie

Radioactieve stoffen 

Radio = straling

Actief = bezig zijn

alfa-, bèta- en gammastraling (ioniserende straling) komen uit de kern van atomen

Ioniserende straling

Ioniserende straling kan moleculen
(waaronder DNA)
kapot maken. 

infrarood is ioniserende straling

1. waar
2. niet waar

Voorbeelden van ioniserende straling:

1. alfa en ultraviolet
2. alfa en röntgen
3. gamma en radiogolven
4. röntgen en radiogolven

Voorbeelden van deeltjesstraling:

1. alfa en röntgen
2. röntgen en bèta
3. alfa en bèta
4. gamma en röntgen

Ioniserende straling voel je niet

Maar je kunt ioniserende

straling

meten met een
geiger muller teller

Doordringend vermogen van ioniserende straling

Het doordringend vermogen van alfastraling is groter dan van gammastraling

1. waar
2. niet waar

Bescherming tegen straling

Straling gebruiken

Straling kun je ook in je voordeel gebruiken. Bijvoorbeeld in het ziekenhuis om bepaalde ziekten te behandelen of bepaalde processen in het lichaam zichtbaar te maken.

Welke medische techniek gebruikt geen straling?

1. Röntgenfoto's
2. CT-scan
3. Echografie
4. Radiotherapie

Welke natuurkundige ontdekte
de radioactiviteit?

1. Marie Kondo
2. Marie Curie
3. Jim Carrey
4. Mariah Carey

Waar komt straling vandaan?

Natuurlijk: 

• kosmische straling
• aardse straling
• voedsel

Waar komt straling vandaan?

Kunstmatig:

door mensen gemaakt

bv. : bestralingsapparatuur in ziekenhuizen, kerncentrales, tracers, kernwapens

Bestraling vs besmetting

bestraling: blootgesteld aan straling van buitenaf (röntgenfoto, kerncentrales, kosmische straling)

besmetting: straling van binnen (kalium, tracers in PET-scan)

Resultaat: mutaties (ionisatie) van het DNA
Kan leiden tot kanker
Straling kan ook tumoren kapot maken!

Afsluiting

Je kunt nu:

• zes soorten elektromagnetische straling noemen
• vier verschillende soorten ioniserende straling noemen
• uitleggen waarin deze soorten verschillen
• uitleggen wat ioniserend en doordringend vermogen is
• voorbeelden noemen van natuurlijke en kunstmatige bronnen van straling
• het verschil uitleggen tussen bestraling en besmetting

Toepassing Industrie

Materiaal onderzoek (Bragg reflectie)

Conserveren van voedsel (doorstralen)

Steriliseren van instrumenten

Atoom structuur

Kern:

Protonen

Neutronen

Elektronen

lading

gewicht

Ionen

Ion = geladen atoom (elektronen teveel of te weinig)

Straling kan atomen ioniseren

Radioactief verval

Alfadeeltjes komen in lucht verder dan in weefsel.

1. Waar
2. Niet waar

Overal op aarde is de achtergrondstraling even sterk.

1. Waar
2. Niet waar

Doordringend vermogen

Ioniserend vermogen

genoeg energie om een elektron weg te "kicken" : ion maken