1 Sporen uit de IJstijd

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 3

Wat gaan we vandaag leren?

De natuurkrachten ijs, wind en water (zee, rivieren) hebben Nederland gevormd. Heel belangrijk was de kracht van het landijs. Zo'n 2,5 miljoen jaar geleden stond Nederland aan het begin van een periode met ijstijden.

Leerdoel: Wat is tijdens het Pleistoceen de invloed van de natuurkrachten ijs, water en wind op de vorming van het Nederlandse landschap?

Glaciaal

Interglaciaal

IJstijd

Tussenijstijd

Gemiddeld warmer

Gemiddeld kouder

Wat is een glaciaal?

1. Lange warme periode.
2. Korte koude periode.
3. Korte warme periode.
4. Lange koude periode.

In het pleistoceen hadden we?

1. Een hoge zeespiegel
2. Een lage zeespiegel

Wanneer was het Pleistoceen?

1. 2,6 miljoen jaar geleden tot 10.000 jaar geleden
2. 4,6 miljoen jaar geleden tot 10.000 jaar geleden
3. 2,6 miljoen jaar geleden tot nu
4. 250.000 jaar geleden tot 10.000 jaar geleden

Glaciaal

Interglaciaal

Warme periode 

Koude periode

Het regiem is:

1. de hoeveelheid water die door de rivier stroomt
2. De snelheid van het water
3. Het verschil in de waterhoeveelheid per maand
4. het hoogteverschil van de rivier per kilometer

Door klimaatveranderingen verandert het neerslag regiem. Wat betekent dit voor het regiem van de rivier?

1. Deze gaat meer schommelen.
2. In het voorjaar is er minder water in de rivier.
3. Deze wordt evenwichtiger.
4. In het najaar is er meer water in de rivier.

1   =

2 = 

3 = 

4=

5=

eindmorenen 

gletsjer 

gletsjerpoort

gletsjerrivier

zijmorene

Succescriteria

Wat moet je kennen en kunnen?

• waarom er vlechtende rivieren zijn in de periode voor de Saale-ijstijd.
• hoe verschillende landschapsvormen zijn gevormd in de Saale-ijstijd.
• Welke afzettingen (sedimenten) in de periode na de Saale-ijstijd zijn gevormd.

Basisboek

• B95, B117, B118, B120, B121, B143, B145, B146

Begrippen

Pleistoceen:            Geologisch tijdperk vanaf 2,5 miljoen jaar tot 12.000 jaar geleden.

IJstijd/glaciaal:       Koude periode waarin de gemiddelde temp. op aarde een paar graden daalt en waarin zich op het land uitgestrekte                                    ijskappen vormen.

Interglaciaal:           Warmere periode tussen twee ijstijden (glacialen) in.

Landijs:                   Laag eeuwige sneeuw op het land die tot ijs is samengeperst.

Gletsjers:                 Enorme ijsmassa die langzaam naar beneden schuift.

Vlechtende rivier:   Snelstromende rivier met veel ondiepe waterlopen.

Puinwaaier:             Waaiervormige afzetting die zich vormt als de stroomsnelheid van een rivier sterk verminderd.

Regiem:                   Schommelingen in de waterafvoer van een rivier (in de loop van een jaar).

Keileem:                  Grondmorene bestaande uit een mengsel van keien, grind, zand en leem.

Keileemkoppen:      Door het landijs opgeperste heuvel van keileem.

Tongbekkens:          Door het landijs uitgediept rivierdal.

Stuwwallen:            Door landijs opgestuwde heuvel.

Löss:                       Afzetting van fijne deeltjes door de wind in de laatste ijstijd. De korrelgrootte zit tussen die van zand en klei in.

Dekzand:                Afzetting van zand door de wind in de laatste ijstijd.

Aan de slag

Je mag aan de slag met de opdrachten van §6.1 in Learnbeat