§10.4 - voortplanting met bloemen

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 4

LessonUp

Ga naar student.lessonup.io, log in en open de les met de code linksonderin (4 cijfers).

Programma

• Welkom
  


• Bespreken vragen/huiswerk & herhalen
  
• Nieuwe stof
  
• Opdracht/werkvorm
  
• Klassikale afsluiting
  
• Aan de slag/huiswerk
  

Huiswerk

Opdrachten §10.3 en §10.4 maken + nakijken

Waar ging 10.3 over?

Juist of onjuist?
Een eeneiige tweeling ontstaat uit één eicel die bevrucht wordt door twee zaadcellen.

1. juist
2. onjuist

Leerdoelen

1. Je kunt uitleggen wat de voortplantingsorganen en -cellen van planten zijn.
   
2. Je kunt uitleggen hoe een bloem bestoven wordt.
   
3. Je kunt uitleggen hoe een bloem bevrucht wordt.
   
4. Je kunt uitleggen hoe zaadjes en vruchten ontstaan.
   
5. Je kunt uitleggen waaruit de levenscyclus van een plant bestaat.
6. Je kunt uitleggen hoe stuifmeel en zaden worden verspreid.

Waarvoor heeft een plant bloemen?

De voortplantingscellen zitten in de bloemen.

Daar kunnen ze elkaar bevruchten.

Daaruit ontstaan de nakomelingen = zaadjes (waaruit een plantje kan groeien).

Zaadcellen noemen we de stuifmeelkorrels.

Eicellen zijn bij planten ook eicellen.

De bloem

Meeldraad

- helmdraad

- helmknop met stuifmeelkorrels

Stamper

- stempel

- stijl

- vruchtbegingsel met zaadbeginsels waarin eicellen zitten

Aan de slag

Maak nu opdracht 4 en 5

Insectenbloemen

Insect verzamelt nectar.

Stuifmeel plakt aan insect, en plakt aan de stempel bij dezelfde/ andere bloem.

Windbloemen

De wind neemt stuifmeel mee.

Komt op de stempels van andere bloemen.

Mensen met hooikoorts zijn allergisch voor stuifmeelkorrels.
Van welke planten komen deze stuifmeelkorrels?

1. windbloemen
2. insectenbloemen
3. zowel wind- als insectenbloemen
4. alleen van gras

bestuiven en bevruchten

Bestuiven = stuifmeel komt (door insect of wind) op de stempel 

De stuifmeelkorrel vormt een buis door de stijl naar beneden, richting de vruchtbeginsels (met daarin de eicellen).

Bevruchten = kern van stuifmeelkorrel en eicel smelten samen - bevruchte eicel

LessonUp

Ga naar student.lessonup.io, log in en open de les met de code linksonderin (4 cijfers).

Hoe onstaan zaden en vruchten?

Na de bevruchting begint alles te groeien:

1. het vruchtbeginsel van de stamper groeit uit tot een vrucht

2. binnenin het vruchtbeginsel groeien alle zaadbeginsels waarbij de eicel is bevrucht uit tot een zaadje

Zaden

- kiem (mini blaadje en mini worteltje)

- zaadlobben met reservevoedsel

Stop je een zaadje in de grond, dan wordt de kiem een nieuw plantje (gebruikt eerst het reservevoedsel uit de zaadlobben)

Als een plantje ontkiemt dan gebruikt het eerste het reservevoedsel uit de zaadlobben. Hoe komt het plantje aan zijn voedsel als dit reservevoedsel op is?

Vruchten

De kroonbladeren verschrompelen en vallen af.

De kelkbladeren blijven soms nog zitten (onderkant appel).

Het vruchtbeginsel groeit uit tot een vrucht (soms met veel vruchtvlees) met binnenin de zaadjes.

Vruchten

De kroonbladeren verschrompelen en vallen af.

De kelkbladeren blijven soms nog zitten (onderkant appel).

Het vruchtbeginsel groeit uit tot een vrucht (soms met veel vruchtvlees) met binnenin de zaadjes.

Verspreiding van de zaden (in de vruchten)

De zaadjes (in de vruchten) moeten verspreid worden zodat ze op een geschikte plek kunnen ontkiemen.

1. verspreiding door dieren

- vruchten eten en zaadjes poepen

- vruchten met weerhaakjes die in vacht kleven

2. verspreiding door plant zelf

3. verspreiding door de wind

Vruchten

De kroonbladeren verschrompelen en vallen af.

De kelkbladeren blijven soms nog zitten (onderkant appel).

Het vruchtbeginsel groeit uit tot een vrucht (soms met veel vruchtvlees) met binnenin de zaadjes.

Een appel valt van de boom en ligt direct onder de boom op de grond. Is dit een geschikte plek om te ontkiemen? Leg je antwoord uit.

Juist of onjuist?
Een paardenbloem is een windbloeier.

1. juist
2. onjuist

Zwangerschap heeft 2 fasen

1. De eerste 12 weken

In deze fase ontstaan alle organen van het kind. Dit heet ontwikkeling, het ongeboren kind heet dan een embryo. 

2. Van week 12 tot geboorte

In deze fase vindt alleen groei plaats, je noemt het ongeboren kind dan een foetus. 

Zwangerschap heeft 2 fasen

1. De eerste 12 weken

In deze fase ontstaan alle organen van het kind. Dit heet ontwikkeling, het ongeboren kind heet dan een embryo. 

2. Van week 12 tot geboorte

In deze fase vindt alleen groei plaats, je noemt het ongeboren kind dan een foetus. 

Zwangerschap heeft 2 fasen

1. De eerste 12 weken

In deze fase ontstaan alle organen van het kind. Dit heet ontwikkeling, het ongeboren kind heet dan een embryo. 

2. Van week 12 tot geboorte

In deze fase vindt alleen groei plaats, je noemt het ongeboren kind dan een foetus. 

Levenscyclus

1-jarig

2-jarig

meerjarig

Welke leerdoelen beheers je nog niet?

1. Je kunt uitleggen wat de voortplantingsorganen en -cellen van planten zijn.
   
2. Je kunt uitleggen hoe een bloem bestoven wordt.
   
3. Je kunt uitleggen hoe een bloem bevrucht wordt.
   
4. Je kunt uitleggen hoe zaadjes en vruchten ontstaan.
   
5. Je kunt uitleggen waaruit de levenscyclus van een plant bestaat.
6. Je kunt uitleggen hoe stuifmeel en zaden worden verspreid.

Leerdoelen

1. Je kunt uitleggen wat ongeslachtelijke voortplanting is. 

2. Je kunt voorbeelden noemen van ongeslachtelijke voortplanting. 

3. Je kunt uitleggen hoe lang planten leven. 

Voortplanting bij planten

Geslachtelijke voortplanting - er is bevruchting en er ontstaan zaden.

Ongeslachtelijke voortplanting - een stukje volwassen plant groeit uit tot een nieuwe plant.

Voorbeelden ongeslachtelijke voortplanting

Noem een voordeel en een nadeel van ongeslachtelijke voortplanting.

Ongeslachtelijke voortplanting

1.  Stek - stukje van de plant afsnijden. 
2.  Deling
3. Uitlopers - stengels boven de grond, bv. aardbeien.
4. Bol - ondergronds stuk  stengel, met rokken, tussen de rokken groeien klisters, die groeien uit tot nieuwe bollen. 
5. Knol - ondergrondse uitlopers van stengels, bv. aardappel.
6. Wortelstok - uit verdikkingen op wortelstokken groeien nieuwe plantjes.

Planten vermeerderen: stekken

Je snijdt een stukje van de plant af.

Het stekje zet je in water en als er wortels groeien zet je het stekje in de grond.

Planten vermeerderen: veredelen

1. Het kiezen van een plant met de gewenste eigenschappen, die worden gekruist.

2. Uit de zaden worden nieuwe planten gekweekt.

3. De besten worden geselecteert en gebruikt voor de volgende kruising.

4. De gewenste planten worden ongeslachtelijk vermeerdert.

Levenscyclus

Eenjarige planten: planten die maar 1 jaar leven. 

Tweejarige planten: zoals het voorbeeld hiernaast. Vormt in het tweede jaar pas zaden! 

Overblijvende of vaste planten

Overblijvende planen kunnen meerdere jaren bloeien. Overblijvende kruidachtige planten worden ook wel vaste planten genoemd. 

- Ieder voorjaar lopen ze opnieuw uit, bloeien en vormen zaden. 

- In de zomer slaan ze reservestoffen op in knollen of bollen. 

- Najaar sterven de bovengrondse delen, de ondergrondse delen overleven.

- In het voorjaar kunnen ze weer snel groeien. 

Zijn er nog vragen over 10.4 en 10.5?

Aan de slag

Opdrachten §10.4 en 10.5 maken + nakijken (zie studiewijzer)

Begrippenlijst 10.4 maken