Les 1 rivieren

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• vmbo, mavo, havo, vwo
• Leerjaar 1-6

• Welkom;
• Begin nieuw thema: water
• Leerdoelen
• Uitleg/werkvorm/filmpje/etc;
• Huiswerk/zelfstandig werken;
• Check leerdoelen

week 50, les 1: rivieren

Openingsfoto: beginpunt gletsjerrivier

Rivier is natuurlijke stroom van water.

Verschillende soorten rivieren, afhankelijk van waar ze hun water vandaan halen: 

• Regenrivieren (regen is bron)
• Gletsjerrivieren (smeltwater gletsjer is bron, ook regenwater, dus gemengd)

Beschrijving van de openingsfoto

Het beginpunt van een smeltwater/gletsjer rivier

Verloop rivier

Theorie

Voorbeeld regenrivier = Maas

Voorbeeld gemengde rivier = Rijn

• Rivier kan veel kleinere rivieren en beekjes hebben die erbij komen = stroomstelsel. Stroomgebied is gebied waar al het water vandaan komt. Waterscheiding = lijn die twee stroomgebieden scheidt. 
• Zoek verloop Rijn op in de atlas.

Dus: 

Je weet welke soorten rivieren er zijn;
Je weet wat een waterscheiding is;
Rivier stroomt van hoog naar laag. Begin = bovenloop (in de bergen). Einde = benedenloop (in de zee). Daartussen = middenloop. Van begin naar eind zie je hoe de hoogte verandert = lengteprofiel van een rivier.

Hoogte rivier

De hoogte van een rivier = het verschil met het zeeniveau. Bijvoorbeeld, de Rijn komt Nederland binnen bij Spijk op 12 m hoogte. Hij stroomt naar Hoek van Holland op 0 m hoogte. Het hoogteverschil van een rivier noem je het verval.

Verhang

Verval berekenen per kilometer = verhang. Het verhang van de Rijn in Nederland is:  12m / 150km = 0,08m per km

Bovenloop Rijn

In de bovenloop in Zwitserland verhang veel hoger: 35 m per km.

De waterafvoer van een rivier

• Rivier stroomt niet altijd even hard. 
• Soms is er veel water, soms is er weinig water. 
• Hangt af van verschillende dingen, zoals het weer, het seizoen en de planten.

Debiet

Debiet = maat voor hoe hard een rivier stroomt.

Geeft aan hoeveel water er per seconde door een bepaald punt van de rivier gaat.

Wordt gemeten in kubieke meter per seconde (m3/s).

Debietverloop

• Het debiet van een rivier verandert in de loop van het jaar. 
• In de winter meestal meer water dan in de zomer. 
• Komt door regenval/sneeuwval en minder verdamping. 
• In de zomer is het andersom: minder regen/sneeuw en meer verdamping. 
• Soms rivier zo weinig water dat ie droog staat (bijv. in woestijn). Die rivieren heten wadi’s.

In de foto: stuw bij Driel

• Regiem= de veranderingen in het debiet van een rivier. Laat zien hoe de waterafvoer van een rivier verschilt in de tijd.
• Regiem meer of minder regelmatig?
• bepalen door max/min debiet.
• Opdracht: van welke rivier is het regiem het meest regelmatig, de Maas of de Schelde?

• Water doet er een tijdje over om van de ene plek naar de andere te stromen. 
• Bijvoorbeeld veel regen in Duitsland, duurt een paar dagen voordat het water in Nederland komt. 
• De tijd tussen regen en stijging waterpeil = vertragingstijd. 
• De vertragingstijd = in winter vaak korter dan in zomer. 
• Doordat er in de winter minder planten zijn die het water tegenhouden.
• Vraag: wat gebeurt er met de vertragingstijd als we meer water vasthouden en bergen?
• En wat gebeurt er met de hoogte van de piekafvoer bij veel vasthouden en bergen?

W

WAT GEEFT DE KAART WEER (LEGENDA)?

A

Algemene patroon?
WAAR VEEL? WAAR WEINIG? GEBRUIK SPREIDINGSWOORDEN

U

Uitzonderingen

WELKE GEBIEDEN VALLEN BUITEN HET ALGEMENE PATROON?

W

Windrichtingen. 

BESCHRIJF MET BEHULP VAN WINDRICHTINGEN (EN TOPONIEMEN)

Huiswerk

Maak: 14.1A en C

Maak: poster of quiz over deze les. Theorie uit Learnbeat gebruiken.

Verdiepend artikel

https://www.geografie.nl/artikel/grootse-opgaven-voor-een-klein-land

check leerdoelen

Het verhang is

1. het regiem per kilometer
2. het verval per kilometer
3. het debiet per kilometer
4. de piekafvoer per kilometer

Stuwen worden gebouwd om

1. de doorstroom van rivieren te bevorderen
2. de waterstand de regelen
3. overstromingen te voorkomen

Wanneer wordt een stuw opengezet?

1. Bij laagwater
2. Bij hoogwater
3. Altijd
4. Nooit

Door ontbossing neemt de vertragingstijd...?

1. Toe
2. af
3. blijft gelijk

De vertragingstijd wordt op
redelijk korte termijn
beïnvloed door

1. klimaatverandering
2. ontbossing
3. de poreusheid van de bodem
4. verstening

Afsluitende foto

Wat zie je?

Waar komt het voor?

Waarom komt dit hier voor?

Is dit gewenst?

Komt dit overal zo voor? 

Beschrijving van de afsluitende foto

Een waterscheiding

Woordenboek

Vul je persoonlijke woordenboek aan met de 

woorden die je nog niet kent:

Exogene krachten

Verwering

Erosie

Transport

Sedimentatie

Regiem

Stroomstelsel

Gletsjer

Stuw

Uiterwaard

Dijk

Dam

Waterscheiding

Stroomgebied

Atlaskaarten

Exit Ticket
Hoe goed heb je de les begrepen?

😒🙁😐🙂😃