Bs 4: Uitscheiding en herhaling bloedvaten

• Biologie
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 2

Vandaag

-Herhaling bloedvaten

-  Poortader

- Nieren bs 4

Namen bloedvaten

Hoofdregel!!!

naam van orgaan + slagader/ader

Uitzonderingen:

aorta, bovenste en onderste holle ader en poortader

Dus:

• zijn vernoemd naar de plek waar ze naar toe gaan of vanaf gaan 
• Naar de nieren -> nierslagader
• Van de nieren af -> nierader

Naamgeving van bloedvaten

Van hart (af) naar nier = nierslagader

Van nier naar hart (toe) = nierader

Poortader

• De poortader verbindt de maag, dunne darm en dikke darm met de lever
• De poortader vervoert zuurstofarm bloed van het darmkanaal naar de lever.
• Poortader is zuurstofarm maar bevat  veel voedingsstoffen.

Wat doet de lever?

De lever haalt stoffen uit je bloed en geeft weer andere stoffen af.

De lever krijgt bloed uit 2 bloedvaten:

1. De leverslagader voert bloed met zuurstof aan.

2. De poortader 

Even oefenen

Hals ader

Leverslagader

Longader

Aorta

Halsslagader

Linkerboezem

Rechter kamer

Linker kamer

Darmslagader

Onderste holle ader

Rechterboezem

Poortader

Nierslagader

Longslagader

Naam bloedvat

1. stroomt het bloed naar het hart toe of van het hart af?

2. welk orgaan is betrokken?

3. is het een uitzondering (longslagader, longader, poortader)?

bovenste holle ader

onderste holle ader

aorta

poortader

Longader

Longslagader

leverader

leverslagader

darmslagader

Uitscheiding bs 4

Lesdoelen

• De uitscheidingsorganen kunnen noemen, samen met de stoffen die ze uitscheiden.
• 
  
• Kunnen uitleggen hoe de nieren werken.

Hoe werken de nieren?

De nieren liggen aan de achterzijde van de buikholte.

Beide nieren zijn met een urineleider verbonden met de urineblaas.

Nieren

Taak van de nieren:

• Afvalstoffen verwijderen uit het bloed (uitscheiding).
  
  

Doorbloeding nieren

Per minuut stroomt er ruim 1 liter bloed door de nieren.

Nier bestaat uit:

- Nierschors

- Niermerg

- Nierbekken

Nieren

• via de nierslagader stroomt vies bloed de nier in
• via de nierader stroomt schoon bloed de nier uit
• in de nier is het bloed dus schoon gemaakt

Buitenste laag: Nierschors

• de buitenste laag van de nieren heet de nierschors
• hier wordt het bloed gefilterd

Middelste laag:

Niermerg

• de middelste laag van de nieren heet het niermerg
• hier wordt de urine gemaakt

Binnenste laag:

Nierbekken

• de binnenste laag van de nieren heet het nierbekken
• hier wordt de urine opgevangen en afgevoerd

Uitscheiding

 Uitscheiding via de nieren

Vandaag leer je:

- bouw van de nieren,

- functie van de nieren: filteren van je bloed, 

- twee processen spelen een rol:

> ultrafiltratie

> terugresorptie

Bouw van de nier

Nier is opgebouwd uit vier duidelijk te onderscheiden onderdelen:

• Nierkapsel
• Nierschors 
• Niermerg 
• Nierbekken

Bijnier = hormoonklier die bovenop elke nier ligt

Vorming van urine

Lichaam van Malpighi

Door bloeddruk wordt deel van het bloed uit glomerulus (opgerold kluwen slagader) in de holte van het kapsel van Bowman  geperst: Ultrafiltratie

Vocht in kapsel van Bowman: voorurine.

Voorurine bevat:

water/glucose/aminozuren/opgeloste zouten/afvalstoffen

Voorurine bevat geen:

grote bloedeiwitten/bloedcellen/bloedplaatjes

Vorming urine

In een niereenheid (nefron) wordt urine gevormd.

De ultrafiltratie --> vorming van voorurine in kapsel van Bowman

Terugresorptie heropname bruikbare stoffen in het bloed: lis van Henle, verzamelbuis, tubulus

Vorming urine

De urine vorming hangt af van een aantal factoren:

• De hoeveelheid opgenomen vocht.
• De hoeveelheid opgenomen zouten.
• De hoeveelheid vocht en zouten die je verliest door transpiratie.
  

Urine

Elke dag produceer je  ±180 liter voorurine. Na terugresorptie blijft er maar 1% voorurine over: 1,5 - 2L urine.

Ong. 178L water, 1,5kg keukenzout en 270gr glucose teruggeresorbeerd. 

Urinewegen

Urine sijpelt vanuit de verzamelbuizen in de nierkelken.

Hier beginnen de urinewegen.

De volgende organen maken deel uit van de urinewegen:

• Nierkelken
• Nierbekken
• Twee urineleiders
• Urineblaas
• Plasbuis

Urineblaas (vesica urinae)