Opbouw en Afbraak

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• vmbo k
• Leerjaar 2

Opbouw en Afbraak

Wat gaan we doen? 

Starten nieuw hoofdstuk 

Opdrachten

Mount Scenery 

nos.nl

2.1 Bewegende platen

Wat gaan we doen? 

Uitleg

Opdrachten

Opbouw Aarde

Aardkorst : laag vast gesteente aan de buitenkant van de aarde

5 tot 70 km dik

Opbouw Aarde

Aardmantel: laag vast heet gesteente (stroperig). 

1000 tot 3200 graden

Opbouw Aarde

Aardkern: gloeiend hete binnenste van de aarde

6000 graden

Aardplaten

Aardplaat: stuk van de aardkorst dat verplaatst over de mantel

 3 Plaatbewegingen

1. Uit elkaar

Dan kan er magma naar boven komen

 3 Plaatbewegingen

2. Naar elkaar toe

Een plaat gaat de aardmantel in -> aardbeving

of 

Er ontstaat een berg

 3 Plaatbewegingen

3. Langs elkaar heen

kans groot op aardbevingen

Trilling van de aarde, meestal veroorzaakt door verschuiven van platen

2.3 Vulkanen

Wat gaan we doen? 

Herhaling

Uitleg

Opdrachten

Welke drie soorten plaatbeweging zijn er?

Opbouw van de aarde. 

Sleep het goede antwoord op de goede plek.

Aardkorst

Aardmantel

Aardkern

Wat kan een gevolg zijn van het bewegen van de aardplaten?

Opbouw Vulkaan

Vulkaan: Opening in het aardoppervlak waar magma, as, gas en/of vulkanische bommen door naar buiten komen. 

Opbouw Vulkaan

Magmakamer: grote ruimte in de aardkorst vol met gloeiend heet gesmolten gesteente

Opbouw Vulkaan

Krater: mond van vulkaan waar magma uit kan komen. 

Opbouw Vulkaan

Lava: magma dat bij een vulkaanuitbarsting uit de krater stroomt

Opbouw Vulkaan

Kegel: Ronde berg van een vulkaan die is opgebouwd uit lagen gestolde lava, vulkanische bommen en as. 

Stratovulkaan

Ingestorte stratovulkaan

Stratovulkaan

Vulkaan met steile hellingen en explosieve uitbarstingen van dikke lava onder grote druk. 

Schildvulkaan

Vulkaan met flauwe hellingen en een rustige uitstroom van dunne lava onder weinig druk. 

Vulkanisme bij hotspots 

Hotspot

Zeer hete plek onder het aardoppervlak

Wat ga je doen? 

Opdrachten van paragraaf 3 maken. 

2.4 Aardbevingen

Wat gaan we doen? 

Herhaling

Uitleg

Opdrachten

De opbouw van een vulkaan

Kraterpijp

Magmakamer

Krater

Aswolk

Hoe noem je een vulkaan die heel explosief uitbarst?

Opbouw van de aarde. 

Sleep het goede antwoord op de goede plek.

Aardkorst

Aardmantel

Aardkern

Plaatbewegingen

Convergente plaatbeweging

• naar elkaar toe

Divergente plaatbeweging

• uit elkaar

Transforme plaatbeweging

• langs elkaar 

Trillingen van de aardkorst

Epicentrum: plaats aan het aardoppervlak direct boven de aardbeving

Schaal van Richter

Schaal van richter

Schaal van Richter

De Schaal van Richter loopt van 1 tot 12.

Elke stap op de schaal van Richter betekent 10x zo zwaar
 

Een aardbeving van 4 op de schaal van Richter is 10 keer sterker dan een van 3 op de Schaal van Richter.

Trillingen van de aardkorst

Schaal van Richter: Meetmethode om de kracht van de aardbeving uit te drukken in een getal 

Nu: Momentmagnitudeschaal

Magma:

Taai - Vloeibaar

Magma bevat:

Sediment en gassen - Puur gesteente

Uitbarstingen:

Explosief - Effusief

Lava stroomt:

Langzaam - Snel

Komt voor bij:

Subductie - Divergentie / Hotspots

Momentmagnitudeschaal

Meetmethode om de hoeveelheid energie die er vrij komt bij een aardbeving uit te drukken in een getal

 

Tsunami

Vloedgolf die kan ontstaan door een krachtige aardbeving of vulkaanuitbarsting in de aardkorst onder het water

Tsunami!

Tsunami!

Leven met de dreiging van een aardbeving

• Voorraden aanleggen
• Reddingsteams trainen
• Medische spullen regelen
• Gebouwen verstevigen 

2.5 Afbraak

Wat gaan we doen? 

Herhaling

Uitleg

Opdrachten

Noem een meetmethode voor een aardbeving

Hoe heet de plek waar de aardbeving het sterkst is?

De opbouw van een vulkaan

Kraterpijp

Magmakamer

Krater

Aswolk

Opbouw van de aarde. 

Sleep het goede antwoord op de goede plek.

Aardkorst

Aardmantel

Aardkern

verwering

het afbrokkelen van gesteente

verwering door water

vorstverwering

verwering door planten

biologische verwering

VORSTVERWERING

afbrokkelen van
gesteente door water

1.            Bergen bestaan uit scheuren en spleten.

1.        Tijdens een regenbui loopt het water in de spleten.

1.            Hoog in de bergen is het koud: het water bevriest.

1.        Bevroren water zet uit en zo worden de scheuren groter.

1.            De scheur wordt zo groot dat er een stuk steen afbreekt.

1.        Het afbreken van gesteente noem je verwering.

regenwater loopt in de spleten

regenwater in de spleten bevriest

het ijs drukt het gesteente uit elkaar

Stap 1:

Stap 2:

Stap 3:

BIOLOGISCHE VERWERING

afbrokkelen van
gesteente door planten/bomen

Een wortel van planten of bomen groeien in de scheuren en spleten.

De planten- of bomenwortels groeien, waardoor het gesteente uit elkaar wordt gedrukt.

De scheur wordt zo groot
dat er een stuk steen afbreekt.

Afbreken van gesteente noem je verwering.

wortels van bomen groeien in de spleten

wortels drukken het gesteente uit elkaar

Stap 1:

Stap 2:

Temperatuur verwering

• Als het heel koud is krimpt de steen
• Als het weer warmer wordt zet de steen uit
• Stenen zijn niet flexibel en breken na lange tijd 

Chemische verwering in de stad

Chemische verwering in de bergen

Verwering door water. Sommige stenen lossen langzaam op in water als er heel vaak water op valt of langsgaat. 

Chemische verwering

Chemische verwering

Jonge bergen: steile hellingen, hoge spitse toppen

Oude bergen: lage, ronde toppen

Verweringsmateriaal

Al het materiaal dat ergens van afbreekt is verweringsmateriaal.

• stenen
• kiezels
• zand
• klei

Verweringsmateriaal

• Grof: grind en kiezels
• Fijn: zand en klei 

erosie door ijs

erosie door water

erosie door wind

Erosie is de schurende werking van wind, water of ijs. 

V-dal                     U-dal

Afzetting

Het neerleggen van verweringsmateriaal