§43 & 47: naturalisme en Louis Couperus

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 6

Portfolio

• Elke opdracht beoordeeld met O (= 0,5), M (=1), V (= 1,5) of G (2)
• Let op: iets niet ingeleverd/plagiaat = nul punten
•  In principe is alles nagekeken op PF-4 na, daar nog niet helemaal klaar mee
• Cijfers uiterlijk volgende week online, in ieder geval vóór de toets
• Maar
• ChatGPT, wat nu?
• Eerlijk zeggen wordt beloond, niets zeggen = nul punten. 

Multatuli is het pseudoniem van

1. Eduard Douwes Dekker
2. Ik heb veel gedragen / geleden
3. Max Havelaar

In het boek Max Havelaar zitten autobiografische elementen.

1. Waar
2. Niet waar

Eduard Douwes Dekker

1. had financiële moeilijkheden
2. had gokschulden
3. had huwelijksproblemen
4. had een drugsverslaving

De Max Havelaar is geschreven in

1. ± 1 dag
2. ± 10 dagen
3. ± 1 maand
4. ±1 jaar

Op deze afbeelding staat Eduard Douwes Dekker.

1. Waar
2. Niet waar

Het [...] leidde zowel
tot sociale wantoestanden als tot verbetering van het lot van de arbeiders.

1. kapitalisme
2. socialisme
3. leven
4. liberalisme

In 1874 werd een van de eerste sociale wetten ingesteld. Welke?

1. Kinderwetje van Van Houten
2. Arbeidswet
3. Kiesrecht voor vrouwen
4. Algemene ouderdomswet

Welke politieke stroming
ontstond o.a. door dit werk?

1. kapitalisme
2. liberalisme
3. confessionisme
4. socialisme

Welke politieke partij ontstond door het socialisme?

1. ARP
2. SDAP
3. RKSP
4. LU

Wat waren worgwetten?

1. Vakbonden
2. sociale wetten
3. verbod op stakingen van overheidspersoneel
4. wetten die zorgen voor de verbetering van huizen

Wat was de reactie op de worgwetten?

1. Kinderwetje van Van Houten
2. Arbeiderswet
3. Vakcentrales
4. Niets, deze wetten gelden nog steeds

De tijdsperiode waar we ons mee bezig gaan houden heet:

Het Fin de siècle wordt ook wel ... genoemd.

In de kunst kwam het ... tot uiting als estheticisme.

1. escapisme
2. impressionisme
3. l'art pour l'art
4. realisme

Hoe noemen we deze kunststroming?

Welke bewering past bij het impressionisme?

1. De vorm is belangrijker dan de inhoud
2. Inhoud is belangrijker dan de vorm

Bijwerken:

• Gebruik de Lessonups om je aantekeningen bij te werken
• Werk aan de werkboekopdrachten
• Werk aan je speech
• Muziek en zachtjes fluisteren mag! 

§43: Het naturalisme

• Niet te verwarren met impressionisme 
• Vooral een uitwerking van het realisme in de roman en toneelkunst --> hoe vormt een mens zich?
• Verklaren van de mens, je leven wordt bepaald door drie factoren:

Het leven werd bepaald door drie factoren:

1. Erfelijke aanleg
2. Milieu
3. Tijd

2

Kwam tot uiting in drie soorten romans

3

Familieromans

Dit subgenre bestond vaak uit meerdere delen waarin meerdere generaties van dezelfde familie werden gevolgd. De drie factoren (erfelijke aanleg, sociale milieu en de tijd waarin men leefde) komen telkens terug. 

Psychologische roman

In dit subgenre worden personages beschreven die het psychisch moeilijk hadden. Hun worstelingen zijn duidelijk zichtbaar in de tekst. 

Sociale roman

Mensen worden gevormd door hun maatschappelijke positie. Dat klinkt een beetje vaag maar hiermee wordt bedoeld dat de roman een maatschappelijk doel had. Veel naturalisten waren socialisten en met dit soort boeken wilden ze graag de maatschappij verbeteren. 

Kenmerken

• Pessimistisch, somber
• Fatalisme --> noodlot ('fatum')
• --> vrije wil bestaat niet
• Vaak impressionistische schrijfstijl
• Geen gunstig onthaal in die tijd ('socialistische oproerkraaiers')

4

Wat is dat?

Veel gebruik van dingen als neologismen, beeldspraak en gedetailleerde bepalingen. --> 'woordkunst'

Deze stroming gaat dus over inhoud en niet over vorm.

In tegenstelling tot:

het impressionisme, daarin was dit juist andersom!

Aan de slag!

Opdrachten: (40, 41,) 42.1, 42.2, 43 

Klaar? Oriëntatie ME! (Zie ELO)

Literatuur rond 1900

laatste les

Een veelgebruikte dichtvorm bij de impressionisme was:

1. Het vrije vers
2. Het sonnet
3. Rondeel
4. Puntdicht

Welke term past niet bij de Tachtigers?

1. De Gids
2. De nieuwe Gids
3. Vorm en inhoud dienden een te zijn
4. Kunst is een persoonlijke uiting

De mens wordt bepaald door drie factoren: erfelijkheid, milieu en tijd. Deze omschrijving behoort bij de stroming: het ...

Een naturalistische schrijver poogt zo goed mogelijk de werkelijkheid en psychologische processen te beschrijven.

1. Waar
2. Niet waar

Het fatalisme uitte zich in het naturalisme door het noodlot. Dit noodlot lag ___ de mens.

1. binnen
2. buiten

Het personages Robinetta uit De kleine Johannes staat voor:

1. Kinderlijke nieuwsgierigheid
2. Kinderlijke weetgierigheid
3. Beginnende seksualiteit, puberteit
4. Grotemensenwereld, harde wetenschap

Naast schrijver en maatschappijhervormer, was Van Eeden [beroep]:

Het bekende gedicht van Herman Gorter heet:

§47: Louis Couperus

• Schrijver
• Publiceert veel in het literaire blad De Gids 

Couperus
(1863 - 1923)

• Tachtiger (behoorde niet tot De Nieuwe Gids, zie §44)
• Schreef romans, verhalen, reisverslagen en sprookjes
  
• Reisde graag: Den Haag, Nederlands-Indië, Frankrijk, Italië
  

• Impressionist/naturalist
• Terugkerende onderwerpen: het noodlot, in zichzelf gekeerde personages
• Schrijver van Psyche, Noodlot en Eline Vere
• Couperus was homo maar trouwde met zijn achternicht.

1

Louis Couperus bij DWDD!

https://www.bnnvara.nl/dewerelddraaitdoor/videos/252760

Zijn 26 romans kun je in drie groepen indelen

Oevre

1) de naturalistisch-realistische romans


Eline Vere (1889), Boeken der kleine zielen (1903), Van oude menschen, de dingen die voorbijgaan (1906), De stille kracht ?(1900)

2

Oevre

2) de sprookjesachtige romans
(richting van de neoromantiek)

Psyche (1898), Fidessa (1899), De stille kracht? (1900)

3

Oevre

3) Historische romans (klassieke oudheid)

Antiek toerisme (1911),
De komedianten (1918)

4

Lees De binocle (Couperus) blz. 114 t/m 117

Waarom?

- de noodlotsgedachte zit er herkenbaar in verwerkt ;

- er zit een duidelijk motief in de tekst verwerkt.