3 H hst 3 bouw van stoffen

Welkom terug
en een gelukkig 2023!
1 / 50
next
Slide 1: Slide
ScheikundeMiddelbare schoolhavoLeerjaar 3

This lesson contains 50 slides, with interactive quizzes, text slides and 1 video.

Items in this lesson

Welkom terug
en een gelukkig 2023!

Slide 1 - Slide

This item has no instructions

3H hst 3: Bouw van stoffen 

Slide 2 - Slide

This item has no instructions

herhaling: 
  • ander woord atoomsoort=element
  • elk element heeft een afkorting hoofdletter +evt kleine letter
  • stoffen die uit meerdere soorten atomen staan noem je verbinding
  • verbindingen kun je ontleden
  • brenda regel: een ezelsbruggetje om de namen van alle  twee-atomige nietontleedbare stoffen overnemen in schrift

Slide 3 - Slide

This item has no instructions

Verschillende atoommodellen
Dalton

Slide 4 - Slide

Het atoommodel van Dalton:
Een atoom is een solide bol.

Het atoommodel van Thomson:
Het atoom is een positieve solide bol, met negatieve lading aan de buitenkant.

Het atoommodel van Rutherford:
Het atoom heeft een positieve kern, en daarom heen zitten kleinere negatieve deeltjes, deze werden elektronen genoemd. (Krentenbol model)

Het atoommodel van Bohr:
Het atoommodel heeft een positieve kern, daarom heen in bepaalde banen zitten de elektronen. Deze elektronen hebben hun eigen baan, schillen genoemd.
Atoombouw: kern
  • Protonen (+ lading) en Neutronen (0 lading)
  • aantal protonen + neutronen = massa getal
  • we meten de massa in de atomaire massaeenheid u
     (1,66 . 10-27kg=1,0u)

uitzondering: waterstof (H)
Heeft 1 proton in de kern  (heeft geen neutronen nodig)


Slide 5 - Slide

This item has no instructions

  • Atoomnummer = aantal protonen
  • Aantal protonen = aantal elektronen ("Normale" atomen zijn elektrisch neutraal)
  • Massagetal = aantal protonen + neutronen in de kern
    massagetal =  gemiddelde van alle atomen van één soort. Er zijn atoomsoorten die Isotopen hebben, deze wijken alleen qua massa af van hun "gewone" broertje.  (b.v.: koolstof = 12,01 u (C-12 komt veel meer voor, dan C-13 en C14) 
atomen en periodieksysteem

Slide 6 - Slide

This item has no instructions

Atoombouw: schillen
In schillen zitten de elektronen (- lading) 

Elke schil kan een max. aant elektronen bevatten. 

K-schil:   maximaal 2 e-
L-schil:   maximaal 8 e-
M-schil:  maximaal 18 e-
De buitenste schil bevat de valentie-elektronen deze zijn betrokken bij alle reacties 

Slide 7 - Slide

De schillen om de kern hebben allemaal een andere naam:

K-schil, L-schil, M-schil, alfabetisch verder.
Iedere schil heeft zijn maximale vulling.

K-schil: maximaal 2 elektronen
L-schil: maximaal 8 elektronen
M-schil: maximaal 8 elektronen

e- = elektron
atoomsoort
C-12
C-13
C-14
atoomnummer
6
6
6
aantal protonen
6
6
6
aantal elektronen
6
6
6
aantal neutronen
6
7
8
massagetal
12
13
14
Massagetal en Isotopen:
Isotopen: hebben meer of minder neutronen dan de standaard. 
Dit maakt isotopen  instabiel -->  radioactief.

Radioactief C-14 wordt gebruikt bij bepaling leeftijd van fossielen

Slide 8 - Slide

Sommige atomen hebben hetzelfde aantal protonen (zelfde atoomsoort) in de kern, maar kunnen een ander aantal neutronen hebben. Dit noem je isotopen.

Isotopen, zijn atoomvarianten van de atoomsoort. Die van koolstof zijn:
C-12, C-13 en C-14
periodieksysteem van Mendelev: elementen ingedeeld op basis van atoommassa en eigenschappen (Binas tabel 34)
  • groep (vertikaal): = aant elektronen buitenste schil, bepaalt chemische eigenschappen
  • periode (horizontaal): = aantal elektroneringen 
  • groep 1= alkalimetalen
    (reageren heftig) vanwege 1 valentie-elektron,
  • groep 2= aardalkalimetalen
     reageren iets minder heftig,
  • groep 17= halogenen of zoutvormers
     reageren makkelijk met groep 1 en 2,
  • groep 18 = edelgassen reageren niet
periodieksysteem

Slide 9 - Slide

This item has no instructions

Slide 10 - Video

This item has no instructions

Aan de slag:
  • hw voor les 1was : leren 3.1 en maken 1 t/m 6
  • Kijk je hw zelf na (antwoorden boek A in classroom bij jaarmateriaal).
  • Alles wat je nog niet snapt noteer je in het vragenformulier van hst 3
  • in de les bespreken we alleen nog vragen die jullie in vragenformulier stellen
  • hw voor les 2: Leren 3.1 en maken 7 t/m 11

Slide 11 - Slide

This item has no instructions

programma les 2
(3 h 1 aant slide 9 nog overnemen)
  • vragen hw? 
  • korte oefening (mondeling of met mobiel)
  • afmaken uitleg par 1 indeling metalen (is ook deel van par 2)
  • bespr hw of werken aan nieuwe stof 

Slide 12 - Slide

This item has no instructions

een atoom heeft 13 protonen, 13 elektronen en 14 neutronen.
Wat is het atoomnummer?

Slide 13 - Open question

This item has no instructions

wat weet je van metalen?

Slide 14 - Open question

This item has no instructions

eigenschappen  metalen        en            vaste niet-metalen   
                                                                 (rest van de niet-metalen, is
                                                                gasvormig en broom vloeibaar)
  
- metaalglans                                       - dof
- buigzaam                                           - breekbaar
- goede warmtegeleider                       - slechte warmtegeleider -
- goede geleider elektriciteit                 - slechte geleider elekticiteit 
 

fosfor P(s)
koolstof C(s)
zwavel S(s)
koper Cu(s)
kwik Hg(l)
"Zware" metalen: hoge dichtheid én giftig zoals cadmium, kwik, lood

Slide 15 - Slide

This item has no instructions

zeer edel
goud, platina, zilver
edel
koper, kwik
onedel
ijzer, zink , lood
zeer onedel
alle alkali en aardalkalimetalen
natrium, lithium, calcium
reageert 
nergens mee

zuurstof 
zuurstof  + zure oplossingen
zuurstof + zure oplossingen + heftige reactie met water
  • aantasting van metalen door stoffen in de lucht (b.v. roesten bij ijzer) heet corrosie je kunt metalen hiertegen beschermen, bijvoorbeeld met verf, invetten, of ze te mengen met andere metalen (=legering)
Verschillen tussen metalen
  • legering: mengel van metalen om betere eigenschappen te krijgen (b.v. roestvaster of zoals bij duraluminium een  kleinere dichtheid dan koper en toch steviger dan aluminium.) 

Slide 16 - Slide

This item has no instructions

  • De atomen van het andere metaal vormen obstakels in het metaalrooster waardoor atomen niet gemakkelijk verschuiven.
  • Je kunt ook een niet-metaal inbouwen. IJzer wordt harder  door koolstof toe te voegen.



  • Bij een laag percentage koolstof noemen we het staal
  • Bij een hoog percentage koolstof spreek je van gietijzer. Hoe harder het mengsel wordt des te breekbaarder het helaas ook is. 
 
Mengsels van metalen altijd harder

Slide 17 - Slide

This item has no instructions

Edelemetalen
Onedele Metalen
Natrium
Kalium
Goud
Platina
Zilver

Slide 18 - Drag question

This item has no instructions

Aan de slag:
  • hw voor les 3: Leren 3.2 + maken 1 t/m 8
  • Kijk je hw zelf na (antwoorden boek A in classroom bij jaarmateriaal).
  • Alles wat je nog niet snapt noteer je in het vragenformulier van hst 3
  • in de les bespreken we alleen nog vragen die jullie in vragenformulier stellen

Slide 19 - Slide

This item has no instructions

Slide 20 - Link

This item has no instructions

- moleculaire stoffen bestaan uit niet-metalen
- geleiden nooit elektriciteit
- atoombinding/covalente binding

- metalen (altijd in "eentje" ) geleiden elektriciteit
- metaalbinding

- zouten (bestaat uit metaal + niet-metaal)
- geleiden elektriciteit als ze gesmolten of opgelost zijn
- ionbinding

Indeling stoffen op elektrische geleidbaarheid en binding

Slide 21 - Slide

This item has no instructions

Ionen  
atoom met te weinig elektronen = positief ion
atoom met te veel elektronen     = negatief ion
De vorming van een positief ion (Na+), het natriumatoom verliest een valentie-elektron.

Slide 22 - Slide

This item has no instructions

een plaatje van natriumoxide Na2
Het zout natriumoxide Na2O  
  • Het zuurstofatoom trekt harder aan de buitenste  elektronen  van de natriumatomen --> er is "elektronen overdracht"
  • Alle atomen "denken" nu dat ze op een edelgas (groep 18) lijken
De natriumatomen "geven elk 1 elektron af "aan het zuurstofatoom

Slide 23 - Slide

This item has no instructions

Oplossen van zouten:
  • de ionbinding laat los, elektronen blijven bij het negatieve-ion
  • watermoleculen zijn neutraal maar er is wel ladingsverschil
  • negatieve ionen trekken naar het meest positieve deel van H2O
    (de H atomen), positieve ionen naar het meest negatieve deel (het O atoom)
oplossen zout weergegeven met GIFje

Slide 24 - Slide

This item has no instructions

programma les 3
  • hw controle par 1 en 2 intussen in stilte lezen 3.3 en maken 1 t/m 3
    (af in  les)
  • vragen hw? (3.2  opg 8 in ieder geval bespreken)
  • herh. deeltjes, zouten en verschil ionbinding en covalente binding 
  • laatste 15 min. herhaling opstellen en oplossen RV
  • op ma 13 feb so over lesstof hst 2 (zie classroom)

Slide 25 - Slide

This item has no instructions

Deeltje
Plaats
Lading
Massa
Proton
(= atoomnr)
kern
+
1,0 u
Neutron
kern
geen
1,0 u
Elektron 
elektonenwolk/ schillen
-
+- geen
Overzicht van deeltjes op atoomniveau
Ion: alleen afwijkend aantal elektronen van normaal atoom
Isotoop: alleen afwijkend aantal neutronen (dus m ook) van normaal atoom

Slide 26 - Slide

This item has no instructions

gemeenschappelijke kenmerken zouten
 
  1. formule begint met positief metaal- (of amonium) ion gevolgd door negatief ion
  2. geleiden stroom in opgeloste of gesmolten toestand (elektronen kunnen dan vrijer bewegen)
  3. vast bij kamertemperatuur (hoog smeltpunt)
  4. zouten hebben een kristalstructuur

Slide 27 - Slide

This item has no instructions

ionbinding in zouten en covalentebinding in moleculaire stoffen
er is elektronenoverdracht
er worden elektronen gedeeld 

Slide 28 - Slide

This item has no instructions

programma les 4

  • covalentie, structuurformule, vanderwaalsbinding 
  • par 3.3 maken 1 t/m 5 in les en bespreken
  • hw: inleveropdracht over par 3.1 t/m 3.3

Slide 29 - Slide

This item has no instructions

  • binding tussen twee niet-metaalatomen.
  • gemeenschappelijke elektronenparen worden gevormd
  • In plaatjes zien covalente bindingen er zo uit:
       





     
  • aantal atoombindingen dat een atoom
     kan aangaan is de covalentie zie tabel
Moleculaire stoffen hebben een covalente binding

Slide 30 - Slide

This item has no instructions

Molecuulformule, structuurformule en bindingsterkte
- molecuulformule (bv C4H10) de structuurformule geeft bouw van molecuul weer in plat vlak (grotere molecuulformule -> meer structuurformules0
- vanderwaalsbindingen (=binding tussen moleculen) groter bij moleculen met meer massa of meer contactoppervlakte-> hogere kookpunten 

Slide 31 - Slide

This item has no instructions

Vanderwaalsbinding en fase-overgang

Slide 32 - Slide

This item has no instructions

 Samenvatting type bindingen en hun oorzaak
metaalbinding




vrij bewegende valentie elektronen 
covalentebinding           



delen van valentie-elektronen (atoombinding)   
ionbinding




elektronen overdracht van metaal naar niet-metaal 
vanderwaalsbinding     



aantrekkingskracht tussen moleculen onderling (molecuulbinding)

Slide 33 - Slide

This item has no instructions

Aan de slag:
Leren 3.3 en maken 1 t/m 6

Slide 34 - Slide

This item has no instructions

programma les 24 feb
  • bespreken 3.3 (5?) ,6 en 7 en reactievergelijkingen kloppend maken en/of verder met stencil 
  • noteer bij elke opdracht of het een vormingsreactie, ontleding of verbranding is en werk verder met opdr 6 t/m 11
  • inzage so en bespreken naamgeving voor mensen die daar moeite mee hebben de rest kan verder met het stencil
  • Toets op 17 maart 

Slide 35 - Slide

This item has no instructions

programma  par 4: toets 17 maart
  • uitleg par 4 (rekenen met atomaire en molaire massa)
  • afrondregels scheikunde
    Werkwijze bij hw en toets rekenopdrachten, noteer steeds:
  1. gevraagd, (inclusief eenheid/soort deeltje)
  2. gegevens, (alleen die je nodig hebt)
  3. oplossing (noteer de formule, vul in en noteer uitkomst inclusief juiste afronding en eenheid )
  4. controleer of je antwoord hebt gegeven op de vraag

Slide 36 - Slide

This item has no instructions

Atomaire massa, Mol en Molaire massa

Slide 37 - Slide

This item has no instructions

molecuulmassa berekenen:
  1. atomen zijn heel klein, de massa's van moleculen dus ook 
  2. daarom werken we met de atomaire massa eenheid 1 u= 1,7x 10-27 kg
  3. noteer de molecuulformule en bereken daarna de totale massa door alle afzonderlijke massa's van de atomen bij elkaar op te tellen.
  4. Vergeet niet om achter het gevonden getal de eenheid u te zetten.
  5. opdracht: bereken nu de molecuul massa van glucose 
    gebruik atoommassa's uit periodieksysteem achter in boek

Slide 38 - Slide

This item has no instructions

Bereken de molecuulmassa van glucose

Slide 39 - Open question

This item has no instructions

Uitwerking molecuulmassa van Glucose
  1. Wat is de molecuulformule van Glucose?(C6H12O6
  2. Bekijk eerst de massa van elk atoom:  C = 12,01 u, H = 1,008 u en O =16,00 u
  3. Er is  6*C dus 6*12,01=72,06 u, en 12*H dus  12*1,008=12,096 u en  6*O dus 6*16,00=96,00 u. 
  4. De molecuulmassa is dus 72,06+12,096+96,00=180,15 u 
  5. Omgerekend is dat 180,15 u x 1,66x 10-27 kg = 299,05 x10-27 kg nog steeds heel klein, daarom is de Mol bedacht! Een vaste hoeveelheid

Slide 40 - Slide

This item has no instructions

Mol: Begrip van hoeveelheid
Een dozijn eiereren, kippen, olifanten het zijn er altijd 12. Neem je een gros van iets dan zijn dat er altijd 144,  dus een vaste hoeveelheid.
  • De mol is een vaste hoeveelheid deeltjes.
  • 1 mol = 6,02*1023 (moleculen)
  • Dit is precies het aantal deeltjes dat in 1 gram stof past

Dus 1 mol water bestaat uit evenveel deeltjes als 1 mol goud!



Slide 41 - Slide

This item has no instructions

  • Molecuulmassa H2O = 18,016 u (massa v. 1 molecuul in u) 
  • Molaire massa M van H2O = 18,016 g/mol (massa in gram v. 1 mol moleculen ) 
  • precies evenveel dus, alleen met een andere eenheid! 

Let op, water bevat 2 waterstofatomen en 1 zuurstofatoom dus:
1 mol watermoleculen (H2O) bevat 2 mol waterstofatomen (H) en 1 mol zuurstofatomen (O)

Molaire massa en molecuulmassa

Slide 42 - Slide

This item has no instructions

 N = n. NA
N= het aantal deeltjes (moleculen/atomen/ionen enz) 
n= het aantal mol
NA= het getal van Avogrado (6,02.1023 moleculen)
het aantal moleculen van een stof dat in 1 mol past
M=nm
M = molaire massa ( gram/mol )
m = massa ( gram )
n = aantal mol ( mol ) 
Formules om molaire massa en aantal mol te berekenen
Als je in plaats van M de massa m of het aantal mol n moet uitrekenen gebruik je een schaduwsom
b.v zo als je de massa moet uitrekenen en de molaire massa en n bekend zijn:

M=     3=        Dus 6 = 3 x 2 en  m= M x n
       n           2

Slide 43 - Slide

This item has no instructions

Chemisch rekenen en afronden
bijvoorbeeld:
b.v:        34 mL(geen decimalen)  -31,6 mL=2,4-> 2 mL (geen decimalen in uitkomst)
 en         2,3 x 3,175 = ? 
               m = 1,233 kg heeft 4 significante cijfers
               m = 0,00230 heeft 3 significante cijfers (pas na de voorloopnullen tel je het aantal cijfers)
 
bij 2,3 x 3,175 = 7,3025 bepaald 2,3 (=minste significante cijfers) de afronding -> afronden op 2 cijfers -->
het afgeronde antwoord = 7,3 
significante cijfers: gaat over meetonzekerheid. 
  • "Voorloopnullen" tellen niet mee 
  • afronden bij optellen en aftrekken: het getal met de minste decimalen bepaalt de nauwkeurigheid van uitkomst. 
  • afronden bij vermenigvuldigen en delen: het getal met het minste aantal significante cijfers bepaald de nauwkeurigheid van je einduitkomst
Chemisch rekenen en afronden

Slide 44 - Slide

This item has no instructions

Aan de slag:
Leren 3.4 en maken opg 1 t/m 6 (6 b en c hoeft niet)
Noteer:
  1. gevraagd (inclusief eenheid)
  2. gegeven,
  3. oplossing (noteer de formule, vul hem in en noteer uitkomst inclusief juiste afronding en eenheid )

Hw: Leren hst 3 en maken van 3.4 opg 7 a, 8c en 12 a en b

Slide 45 - Slide

This item has no instructions

programma 13 maart
  • bespreken en verbeteren hw 
  • vragen hst 3 ?
  • mondelinge overhoren ik jullie/ of jullie elkaar?
  • oefenopdracht 
  • i uur hst 3 morgenochtend 8.15 wie komt? 
  • toets hst 3 verschoven naar do in toets/activiteitenweek
  • overzicht belangrijke stof in classroom 
  • vrijdag 10 min om vragen te stellen rest voor practicumdossier 



Slide 46 - Slide

This item has no instructions

Reken Voorbeeld:
Bereken de massa van 5,640 mol water.  
  1. Gevr: Bereken de massa van 5,640 mol water.  
  2. Geg: M (H2O) = 2* 1,008+ 1* 16,00= 18,015u = 18,015 g/mol
                5,640 mol 
  3. Opl:                          dus




m =  101, 6  gram

M=nm
m=Mn
m=18,0155,640=101,6046
g

Slide 47 - Slide

This item has no instructions

Mm = molaire massa (g / mol) 
NA = constante van Avogadro (6,02.1023 moleculen)
n = chemische hoeveelheid (mol)
m = massa (g)
V= volume in cm3

ρ=dichtheid(g/cm3)
Alle formules en omrekenregels in blokschema!

Slide 48 - Slide

This item has no instructions

Bereken hoeveel mol overeenkomt met 25 gram water.

Slide 49 - Open question

This item has no instructions

Uitwerking: Bereken hoeveel mol overeenkomt met 25 gram water.
Gevr: Bereken  hoeveel mol overeenkomt met 25 gram water..
Geg: M (H2O) = 2* 1,008+ 1* 16,00= 18,015u = 18,015 g/mol

           m  = 25 g            
Opl:                                  dus 

                                                          n = 25 g / 18,015 g/mol = 1,4 mol


M=nm
n=Mm

Slide 50 - Slide

This item has no instructions