HV2s Leesvaardigheid 2 tekstdoelen en 17

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 2

Welkom HV2s

Wat gaan we aankomende weken doen?

• We starten elke les met 10 minuten lezen
• Je hebt je leesboek, lesboek en schrift nodig
• We gaan ons voorbereiden op de toets in de toetsweek 
• Paragraaf 2, 17, 18, 19, 32, 33 en 34 -> wat hebben jullie al behandeld? 

Programma

1. 10 minuten lezen
2. Leesvaardigheid 2
3. Opfrissen 
4. Leesvaardigheid 17
5. Afsluiting en vooruitblik

10 minuten lezen

Leesvaardigheid 2

Doel: Je weet welke doelen een schrijver kan hebben met een tekst.

Wat is het doel van de schrijver?

Een auteur die een stuk tekst schrijft, weet van tevoren waarom hij dat schrijft. Hij wil met zijn tekst graag iets bereiken bij de lezer. 

Als je tekstdoelen kunt herkennen, ben je in staat om kritisch naar teksten te kijken

Tekstdoelen

1. informeren -> bestaan uit feiten, de schrijver wil graag dat de lezer iets leert. Informerende teksten zijn objectief. 

2. beschouwen -> de lezer gaat een mening vormen. Onderwerp van meerdere kanten bekijken.

3. overtuigen -> mening van de schrijver naar voren. Geeft argumenten.

4. activeren -> aanzetten om iets te doen. 

5. amuseren -> lezer vermaken. 

Let op! 

Let op het verschil: tekstdoelen en tekstsoorten 

Tekstdoelen: informeren, beschouwen, overtuigen, activeren en amuseren 

Tekstsoorten: informerende tekst, beschouwende tekst, overtuigende tekst, activerende tekst en amuserende tekst.

Is informeren een tekstdoel
of een tekstsoort?

1. tekstsoort
2. tekstdoel
3. beide
4. geen van beide

Wat is GEEN tekstdoel?

1. informeren
2. amuseren
3. activeren
4. verkennen

Geef een synoniem van / ander woord voor het tekstdoel amuseren.

Een recept en een gebruiksaanwijzing zijn voorbeelden van...

1. het tekstdoel informeren
2. het tekstdoel amuseren
3. het tekstdoel beschouwen
4. het tekstdoel activeren

informeren

beschouwen

overtuigen

activeren

amuseren

beschouwing

nieuwsbericht

reclametekst

gedicht

betoog

Welk tekstdoel hoort bij een leesboek?

Welk tekstdoel hoort bij
een advertentie?

1. overtuigen
2. uitleg geven
3. activeren
4. amuseren

Welk tekstdoel hoort een
betogende tekst?

Wat is een voorbeeld van een informerende tekst?

1. recept
2. stripverhaal
3. folder
4. advertentie

Bij welke tekstsoort worden
vooral feiten gebruikt?

Waar draait het om bij het
tekstdoel overtuigen?

1. de mening van de schrijver
2. de lezer over te halen
3. feiten
4. de lezer iets uitleggen

Zet de juiste tekstsoorten bij de juiste tekstdoelen.

Tekstdoel Informeren

Tekstdoel Overtuigen

Tekstdoel Amuseren

Tekstdoel Activeren

Tekstdoel Beschouwen

nieuwsbericht over de verkiezingsuitslag

Recensie over mijn gelezen boek

Een mop in een tijdschrift

Een oproep op een website om te gaan protesteren. 

Artikel op website Voedingcentrum.nl om elke dag fruit en groente te eten.

Spelhandleiding hoe je Uno moet spelen

Een ingezonden brief over de voor- en nadelen van een BTW-hoging op producten met veel suiker.

Tekstdoel?

1. informeren
2. instrueren
3. overtuigen
4. amuseren

Welk tekstdoel hoort bij
een geboortekaartje?

Tekstdoel?

1. beschouwen
2. amuseren
3. overtuigen
4. informeren

Oprissen!

Hoe is een tekst opgebouwd? Wat is de vaste indeling van een tekst?

Wat is het doel van de inleiding van een tekst?

1. de aandacht van de lezer trekken en het onderwerp introduceren
2. uitleggen waarom de tekst is geschreven
3. de lezer gunstig stemmen
4. vertellen wat je verder in de tekst kunt verwachten

Wat is het doel van het middenstuk/de kern van een tekst?

1. het middenstuk heeft geen specifiek doel
2. het middenstuk sluit de tekst af
3. het middenstuk werkt de deelonderwerpen verder uit
4. het middenstuk geeft feitelijke informatie

Wat is het doel van het slot van een tekst?

1. het slot rond de tekst af met een leuke zin
2. het slot sluit de tekst af met een samenvatting of een conclusie
3. het slot heeft geen specifiek doel en kan worden weggelaten
4. het slot geeft suggesties om verder te lezen over het onderwerp

Hoe is een alinea uit opgebouwd?
Wat staat er aan het begin van een alinea en
wat in de rest van de alinea?

Leesvaardigheid 17

Doel: Je leert wat functiewoorden zijn en hoe ze je helpen om de structuur van een tekst te herkennen. 

Functiewoorden

• Een functiewoord kondigt de functie van een tekstdeel of alinea aan.
• De schrijver vertelt letterlijk wat je in dat tekstdeel kunt verwachten.
• Een functiewoord tref je meestal in de eerste zin van een alinea aan.

Hieronder staan de meest voorkomende functiewoorden. In welk gedeelte van de tekst kom je ze waarschijnlijk tegen? 

TIP: je kunt op de plusjes drukken voor uitleg.

Nuancering = de schrijver geeft een kleine aanpassing aan een bewering of stelling, hij maakt het preciezer of minder scherp.

Oplossing = de schrijver geeft een antwoord op een vraag of een manier om een probleem te beëindigen.

Verklaring = de schrijver geeft een uitleg: waarom is iets zoals het is, hoe komt het dat het zo is.

Voorbeeld = de schrijver gebruikt een concreet geval om een algemeen verschijnsel, een bewering, een stelling of een mening te illustreren, te verduidelijken.

Aanleiding = de schrijver geeft de omstandigheid die ertoe leidt dat iets gebeurt.

Afweging = de schrijver weegt iets af, overdenkt iets (bijvoorbeeld voor- en nadelen).

Anekdote = de schrijver vertelt een kort, grappig of bijzonder verhaaltje.

Argument = de schrijver geeft een reden voor een bewering.

Conclusie = de schrijver geeft een slotsom, een besluit waarin het voorgaande samenkomt.

Constatering = de schrijver stelt een feit of verschijnsel vast, hij doet een bepaalde waarneming.

Definitie = de schrijver geeft een samenvattende beschrijving van een begrip.

Gevolg = de schrijver beschrijft een gebeurtenis of omstandigheid als resultaat van iets.

inleiding

middenstuk

slot

conclusie

aanleiding

argument

anekdote

afweging

constatering

definitie

gevolg

oplossing

verklaring

voorbeeld

Huiswerkopdrachten maken

• Maak opdr. 1 en 7 op pagina 11-13 en opdr. 1 en 2 (p.70-71)
• Je krijgt de les van de tijd voor het maken van deze opdrachten.
• Je mag zachtjes overleggen met je buur. 
• Je maakt de opdrachten in je schrift!
• Let op spelling en het maken van goede zinnen!

Lesdoelcheck!
Welke doelen kan een schrijver
hebben met een tekst?

Afsluiting en vooruitblik

Volgende les: maandag 16 juni

• Huiswerk: maken opdr. 1 en 7 (p. 11-13) en opdr. 1 en 2 (p.70-71)
• Meenemen: leesboek, boek, schrift en pen
• Programma: leesvaardigheid 17