Les 42 - incongruentie

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 2

Stijlfouten

Programma

1. Nakijken les 28
2. Doel benoemen
3. Korte instructie
4. Aan de slag
5. Afsluiting 

Nakijken

Les 28 opdracht 1, 3, 4 en 5

Lesdoelen

Als het goed is, weet je aan het eind van de les:

- wat we onder stijlfouten verstaan;

- hoe je verschillende stijlfouten kunt herkennen.

Hoe onthoud je het verschil?

Hoe kan je deze termen goed onthouden?

Plak er eenvoudig voorbeeld aan vast.

bv.

contaminatie: opnoteren

tautologie: voor altijd en eeuwig

pleonasme: groen gras

create.kahoot.it

Barbarisme

Een andere stijlfout is het barbarisme: een woord of zinsconstructie die niet eigen zijn aan het Nederlands, maar worden overgenomen uit een andere taal.

Voorbeelden barbarismen

Voor sommige barbarismen is een aparte naam. Woorden die uit het Duits afkomstig zijn, noemen we germanismen; woorden uit het Engels anglicismen en woorden uit het Frans gallicisme

Voorbeelden anglicismen: huisgemaakt, copypasten, selfie, een beslissing maken.

Voorbeelden germanismen: beroepsmatig, schwalbe, autobaan.

Incongruentie

Congruentie betekent dat het ene woord zich aanpast aan het andere woord. Soms gaat dit mis en passen woorden niet bij elkaar. De zin is dan incongruent.

Incongruentie kan op twee niveaus voorkomen: 

- Getal: persoonsvorm en onderwerp staan niet in hetzelfde getal;

- Onjuist verwijswoord: een verwijswoord verwijst niet terug naar het antecedent.  

Voorbeelden incongruentie

Getal: onderwerp en persoonsvorm passen niet bij elkaar, enkelvoud / meervoud.

Fout: Social media zorgt bij veel jongeren voor slaapproblemen.

Goed: Social media zorgen bij veel jongeren voor slaapproblemen. 

Onjuist verwijswoord: verwijswoord wijst grammaticaal niet terug naar het antecedent, het woord of de zin die eraan vooraf gaat.

Fout: De bibliotheek is blij met de toename van zijn ledenaantal. Ze hopen dat er volgend jaar nog meer bijkomen.

Goed: De bibliotheek is blij met de toename van haar ledenaantal. Ze hoopt dat er volgend jaar nog meer bijkomen.

Zelf aan de slag

• Afmaken Les 42 opdracht 1 t/m 3 op blz. 171
• Maak les 42 opdracht 6, 8 en 9 op blz. 172 en 173
• Klaar? Ga dan stillezen. 
• Je mag zachtjes overleggen met je buur. 
• Je maakt de opdrachten in je schrift!
• Let op spelling en het maken van goede zinnen!

Stijlfouten

Programma

1. Nakijken les 42
2. Doel benoemen
3. Korte instructie
4. Aan de slag
5. Afsluiting 

Nakijken

Les 42 opdracht 1 t/m 3

Wat moet je leren voor de toets?

- les 27 werkwoordspelling

- les 28 hoofdletters en leestekens

- les 42 stijlfouten

Lesdoelen

Als het goed is, weet je aan het eind van de les:

- wat we onder stijlfouten verstaan;

- hoe je verschillende stijlfouten kunt herkennen.

Hoe onthoud je het verschil?

Hoe kan je deze termen goed onthouden?

Plak er eenvoudig voorbeeld aan vast.

bv.

contaminatie: opnoteren

tautologie: voor altijd en eeuwig

pleonasme: groen gras

Nog een quizzje

Van welke stijlfouten is sprake in de volgende zinnen?

Bij zo'n operatie is er een kans op mogelijke complicaties.

1. contaminatie
2. pleonasme
3. tautologie

"IJsjes, gratis en voor niets"

1. pleonasme
2. tautologie
3. contaminatie
4. is goed

Het vliegtuig stijgt omhoog.

1. pleonasme
2. tautologie
3. contaminatie
4. is goed

Mag ik even voorbij passeren?

1. pleonasme
2. tautologie
3. contaminatie
4. is goed

Om te kunnen rijden gebruikt de motor elektrische stroom.

1. Tautologie
2. Pleonasme
3. Contaminatie

De voetballers waren niet per se vrienden, maar van ruzie was echter geen sprake.

1. Tautologie
2. Pleonasme
3. Contaminatie

Het is onvoorstelbaar hoe duur het nieuwe horloge van Memphis Depay kost!

1. Tautologie
2. Pleonasme
3. Contaminatie

Misschien krijgt Doetinchem toch wellicht een nieuwe bowlingbaan.

1. Tautologie
2. Pleonasme
3. Contaminatie

Sommige mensen halen ook op latere leeftijd nog links en rechts door de war.

1. Tautologie
2. Pleonasme
3. Contaminatie

De Helmet Cover beschermt je fietshelm tegen de koude en natte regen.

1. Tautologie
2. Pleonasme
3. Contaminatie

De Spaanse voetballer irriteert zich aan een opdringerige journalist.

1. Tautologie
2. Pleonasme
3. Contaminatie

Die nutteloze verspilling van water moet eens een keer ophouden.

1. Tautologie
2. Pleonasme
3. Contaminatie

Tijdens het mondelinge onderhoud kwamen zij nader tot elkaar.

1. Tautologie
2. Pleonasme
3. Contaminatie

Hij heeft zijn achterstallige schuld nog niet betaald.

1. Tautologie
2. Pleonasme
3. Contaminatie

De schaatsster haalde op het laatste moment de uiterste limiet voor de Olympische Spelen.

1. Tautologie
2. Pleonasme
3. Contaminatie

Eenzaam en verlaten zat hij zijn drankje op het terras op te drinken.

1. Tautologie
2. Pleonasme
3. Contaminatie

Zelf aan de slag

• Maak les 42 opdracht 6, 8 en 9 op blz. 172 en 173
• Klaar? Ga dan stillezen. 
• Je mag zachtjes overleggen met je buur. 
• Je maakt de opdrachten in je schrift!
• Let op spelling en het maken van goede zinnen!