4.5-4.6 kennischeck & 4.7 zelfstandig werken

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• mavo
• Leerjaar 3

4.5-4.7 Kennischeck & oefenen

Intro

Een indiaan met een drone. Dat klinkt misschien als het begin van een mop, maar het is de realiteit. Ze gebruiken de drones om hun grondgebied af te speuren. Stiekeme houtkap wordt daarmee snel opgemerkt. 

4.5 Leerdoelen -> behaald met opdracht en box 2a?

• Je weet welke partijen welke belangen hebben in het Amazonegebied en hoe deze partijen het Amazonegebied beïnvloeden
• Je kunt beoordelen hoe duurzaam waterkracht en biobrandstoffen uit de Amazone zijn.
  
• Je weet dat er ook olie en gas in de bodem van het Amazonegebied zit.
• Je begrijpt dat behalve door Brazilië er over de hele wereld wordt geprofiteerd van het Amazonegebied.
  

Juist of onjuist? Sleep de uitspraak naar de juiste cirkel! 

Juist

Onjuist

De biodiversiteit van Brazilië neemt door ontbossing af

Juist of onjuist? Sleep de uitspraak naar de juiste cirkel! 

Juist

Onjuist

De regering zorgt ervoor dat de Amazone beschermt blijft

olieraffinaderij

veeteelt

inheems grondgebied

soja

stuwdam

ijzerertsmijn

Concurrentie om de ruimte

Waarom is het Amazoneregenwoud een bijzonder natuurgebied?

Planten, dieren en micro-organismen zijn gewend aan één seizoen het hele jaar rond. Het is dus lastig om je aan te passen aan veranderingen. Het regenwoud wordt dus bedreigt. Zie dit als een neerwaartse spiraal:

Ontbossing: ruimte maken voor landbouw en mijnbouw

Planten, dieren en micro-organismen hebben geen leefomgeving meer (habitat)

Biodiversiteit neemt af

Geen dode dieren en planten meer om van te eten

Bodem heeft nooit voedsel opgeslagen = onvruchtbaar

Groot deel elektriciteit uit waterkracht: veel hydro-elektriciteitscentrales

in Amazonegebied

Groot deel elektriciteit uit waterkracht.

Stroom 1 miljoen inwoners

Waterkracht

centrales

 Het grootste tropisch regenwoud ligt in Brazilië. Hier valt heel veel neerslag. Mede door het aanwezige reliëf is het gebied geschikt voor het bouwen van stuwdammen.

Achter zo’n stuwdam ontstaat een stuwmeer. Een gedeelte van het land wordt onder water gezet. Dit noemen we inundatie.

Water

kracht

centrale

Waar

Niet waar

Geen uitstoot van CO2

Fossiele brandstof

Goedkoop in bouw en onderhoud

Hernieuwbare energiebron

Milieuvriendelijke energie

Goed voor natuurbehoud

Noem nadelen van een stuwdam
(ieder nadeel los)

Nadelen stuwdam

• Leefgebied indianen wordt verstoord.
  
• Groot gebied achter dam onder water, inundatie
  
• Rivier verandert, gevolgen voor flora en fauna, vissers en landbouwers
  
• Veel bos wordt gekapt voor de dam en voor infrastructuur
  

Inundatie: het onder water zetten van een gebied. Dit treedt op na aanleg van een stuwdam.

Kleine en grote boeren nemen regenwoud in bezit voor landbouw: kolonisatie

Regenwoud 

verdwijnt

• landbouwgrens schuift --> Amazoneregenwoud in
  
• ontbossing
  
• grootschalige landbouw
  

Kolonisatie: het in bezit nemen van een gebied. Veel bosgebieden verdwijnen en er komt landbouw voor in de plaats.

Grootschalige landbouw: landbouw waarbij veel geprduceert wordt met behulp van machines.

Wat in ONJUIST over fossiele brandstoffen?

1. Aardolie, aardgas, bruinkool en steenkool zijn voorbeelden
2. Over ongeveer 15.485 dagen is de wereldwijde aardolie voorraad op
3. Het is een hernieuwbare brandstof
4. Deze brandstoffen ontstaan uit planten en dieren

Fossiele brandstof

Aardolie en aardgasvelden
 ten westen van Manaus: 

• midden in de jungle 
  
• ver bij gebruikers vandaan 
  
• pijpleidingen door regenwoud 
  
• lekkages 
  
• verstoring leefgebied indianen 
  

Remember 4.4: Flexcrops

Flexcrops

Gewas dat kan dienen als cashcrop of als brandstof

Suikerriet

Soja

Maïs

Reactie op wereldeconomie & klimaatbeleid in welvarende landen

Olievelden winnen is dus niet duurzaam. Maar zijn biobrandstoffen dat dan wel? Leg uit.

brandstoffen die zijn gemaakt uit biomassa

Landdegradatie wil zeggen dat

1. het land minder waard wordt
2. de kwaliteit van de bodem afneemt
3. de bodem naar beneden spoelt

Wat zijn de gevolgen van landdegradatie?

1. Toename van de vegetatie, verbetering van de waterkwaliteit, afname van erosie
2. Versterking van de voedselproductie, toename van het grondwaterpeil, herbebossing
3. Verhoging van de CO2-uitstoot, overstromingen, bodemverrijking
4. Verlies van biodiversiteit, vermindering van landbouwopbrengsten, verwoestijning

Ontbossing veroorzaakt...

1. Verhoogde piekafvoer en ondiepere rivier
2. Verlaagde piekafvoer en diepere rivier
3. Verhoogde piekafvoer en diepere rivier
4. Verlaagde piekafvoer en ondiepere rivier

Wat betekent biodiversiteit?

1. Een verzamelnaam voor alle biobrandstoffen
2. Veel verschillende planten en dieren
3. Alle verschillende bomen in het Amazonewoud
4. Een nieuwe soort hernieuwbare brandstof

Er leeft en groeit ongelofelijk veel in het Amazonewoud:

* zo'n 16.000 verschillende boomsoorten, 

* 2,5 miljoen soorten insecten, 

* 40.000 plantensoorten, 

* 430 zoogdieren, 

* 1300 vogelsoorten, 

* 380 reptielen, 

* 400 amfibieën en 3000 vissen.

Amazoneregenwoud is regio met de grootste biodiversiteit op aarde.

Iedereen is voor ontbossing verantwoordelijk. Ook jij!

Amazonegebied levert:

Iedereen profiteert

Soja

Aspirine (en andere medische en cosmetische producten)

Hardhout

Bio-ethanol

Earth Charter of Handvest van de aarde

Earth Charter/Handvest van de aarde: afspraken over hoe we in de 21e eeuw met de aarde om moeten gaan.

Uitgangspunten:

• respect aarde en leven 
  
• zorg goed voor alle levensvormen 
  
• bouw goede vredige samenlevingen 
  
• beheer schoonheid en rijke schatten van de aarde 
  

Waarom is het Amazoneregenwoud een bijzonder natuurgebied?

Planten, dieren en micro-organismen zijn gewend aan één seizoen het hele jaar rond. Het is dus lastig om je aan te passen aan veranderingen. Het regenwoud wordt dus bedreigt. Zie dit als een neerwaartse spiraal:

Ontbossing: ruimte maken voor landbouw en mijnbouw

Planten, dieren en micro-organismen hebben geen leefomgeving meer (habitat)

Biodiversiteit neemt af

Geen dode dieren en planten meer om van te eten

Bodem heeft nooit voedsel opgeslagen = onvruchtbaar

4.6 Wat is het verschil tussen een natuur en een milieuramp?

edition.cnn.com

Waarom verwacht je flash flooding eerder in Zuid-Amerika dan in Nederland? Leg uit.

Leg uit in 3 stappen hoe de platentektoniek in Zuid-Amerika kan leiden tot een lahar

Risicofactoren

Risico's van een natuurramp

Hoe groot het risico van een natuurramp is, hangt af van een combinatie van drie factoren:

1. De sterkte en de frequentie van de natuurramp.

2. De hoeveelheid mensen en materieel (gebouwen, infrastructuur, etc.) die wordt blootgesteld aan de ramp.

3. De kwetsbaarheid van die mensen en die materiële zaken.

Als voorbeeld van een natuurramp in de vorm van een vulkaanuitbarsting, gebruiken we de eruptie van de Calbuco-vulkaan in Chili op 22 april 2015. De laatste uitbarsting vond plaats in 1972. Bij twee erupties, die in totaal zeven-en-een-half uur duurden, werd een askolom van vijftien kilometer hoogte de lucht in geblazen. Ook werden in een cirkel van vijf kilometer lavabommen uitgeworpen. Tenslotte waren er enkele lahars (modderstromen) ontstaan door het smelten van de sneeuw bij de krater, die over een afstand van vijftien kilometer naar beneden bewogen. Vooral de asregen zorgde voor veel overlast.

In totaal zijn als gevolg van de ramp die de Calbuco-vulkaan in 2015 veroorzaakte 6.514 mensen geëvacueerd uit omliggende plaatsen. Er zijn geen slachtoffers gevallen en de materiële schade beperkte zich tot een dikke laag as in een groot gebied, tot wel 70 kilometer ver, ook in Argentinië. Er zijn daken onder het gewicht van de as bezweken. Ook dieren die buiten stonden hadden last van de asregen. Gelukkig ligt de Calbuco niet zo dicht bij grote plaatsen, anders hadden lahars (modderstromen) en vulkanische bommen voor grotere schade en meer slachtoffers kunnen zorgen.

Kwetsbaarheid van de samenleving

Omdat Chili een behoorlijk ontwikkeld land is met een goed georganiseerde rampenbestrijding en omdat de vulkaan de Calbuco vrij ver van steden af ligt, was de kwetsbaarheid bij deze ramp niet heel hoog. De asregens zorgden tijdens de eruptie wel voor een bedreiging van de volksgezondheid en leidden na de eruptie tot veel overlast. Een enorm gebied was bedolven onder een decimeters dikke aslaag. Alles - wegen, daken, tuinen, landbouwgebieden, dieren, auto's - moest worden schoongemaakt. Dat was een inspannende en kostbare klus, die maanden heeft geduurd. Nu nog kun je, als je door het gebied reist, de hopen as aan de zijkanten van wegen zien liggen.

Stelling

'In rijke landen leiden rampen vaak tot weinig slachtoffers en veel materiële schade, terwijl rampen in arme landen juist vaak leiden tot veel slachtoffers en weinig materiële schade.'

Verdedig deze stelling en gebruik hierbij het begrip hazard management.

Verdedig deze stelling: 'In rijke landen leiden rampen vaak tot weinig slachtoffers en veel materiële schade, terwijl rampen in arme landen juist vaak leiden tot veel slachtoffers en weinig materiële schade.'

Hazard management is zowel preventief als responsief

Een actieplan bestaat vaak uit:

1. Doen van onderzoek, bijvoorbeeld naar platentektoniek of El Niño
2. Verminderen van het risico, bijvoorbeeld betere bouwvoorschriften, bescherming door dijken, verbod op houtkap
3. Rampenplannen maken, bijvoorbeeld reddingsplannen, evacuatieplannen
4. Rampenfondsen om schade te herstellen
5. Bevolking voorbereiden met hulpteams, 

4.7 - vergelijken 2 regio's

Doel: toepassen voorkennis en algemene regels bij vergelijken 2 regio's (ZA met sub-Sahara Afrika)

Opdrachten 4.7: oefenen met bronnen aflezen & formuleren & toepassen kennis -> maak zelf een selectie van 5 opdrachten van de 11.

Let bij je keuze op verdeling type bron, type dimensie en fysisch of sociale geografie.