Grammatica - woordsoorten

• Nederlands
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 2

Koppelwerkwoord

Een koppelwerkwoord koppelt het onderwerp van de zin aan een zelfstandig naamwoord of een bijvoeglijk naamwoord. Het bijvoeglijk naamwoord of het zelfstandig naamwoord beschrijft dan een toestand of eigenschap van het onderwerp.

Let op!

Als je deze werkwoorden tegenkomt, heb je niet altijd te maken met een koppelwerkwoord! Ze komen namelijk ook als hulpwerkwoord en zelfstandig werkwoord voor. In het volgende voorbeeld is het werkwoord zijn geen koppelwerkwoord. Op school is geen zelfstandig naamwoord of bijvoeglijk naamwoord én het zegt niets over het onderwerp Peter en Tim. zijn betekent hier: zich bevinden.

Is 'heb' een koppelwerkwoord?
Ik heb een nieuwe mobiele telefoon.

1. ja
2. nee

Is 'word' een koppelwerkwoord?
Ik word later presentatrice.

1. ja
2. nee

Is 'is' een koppelwerkwoord?
Mijn zus is heel lenig.

1. ja
2. nee

Is 'is' een koppelwerkwoord?
De kermis is begonnen.

1. ja
2. nee

Is 'blijven' een koppelwerkwoord?
Peter en Tim blijven op school.

1. ja
2. nee

Bijwoord

Zegt iets over:

- bijvoeglijke naamwoorden

- werkwoorden

- andere bijwoorden

- gezegde

- hele zin

Voegwoord

- Geeft het verband tussen twee zinnen aan. 

- 'Voegt' twee zinnen aan elkaar en vertelt wat ze met elkaar te maken hebben.

Wat is het voegwoord in de volgende zin?
Ik moet naar de slager en ik ga ook nog even langs de bakker.

Wat is het voegwoord in de volgende zin?
Ik zou liever thuisblijven, want ik ben heel moe.

Nevenschikkende voegwoorden

Verbinden twee hoofdzinnen, twee zinsdelen of twee woorden. De meest voorkomende nevenschikkende voegwoorden zijn en, maar, want, of.

Onderschikkende voegwoorden

Verbinden een hoofdzin en een bijzin. De meest voorkomende onderschikkende voegwoorden zijn omdat, als, terwijl, doordat, hoewel, wanneer, alsof.

Hoofdzin / bijzin

Hoofdzin: onderwerp en persoonsvorm staan naast elkaar 

(er kan niks tussen).

Bijzin: onderwerp en persoonsvorm staan niet naast elkaar

(of er kan iets tussen).

Nevenschikkend of onderschikkend?
Ik ga vanavond naar de film of ik ga sporten.

1. nevenschikkend
2. onderschikkend

Nevenschikkend of onderschikkend?
Ik moet nablijven, omdat ik gisteren mijn spullen was vergeten.

1. nevenschikkend
2. onderschikkend

Nevenschikkend of onderschikkend?
Ik kan stofzuigen, terwijl jij lekker op de bank ligt.

1. nevenschikkend
2. onderschikkend

Nevenschikkend of onderschikkend?
Ik wil best koken, maar ik wil niet afwassen.

1. nevenschikkend
2. onderschikkend

Wat is het persoonlijk voornaamwoord?
Iva houdt niet van hem.

1. Iva
2. houdt
3. niet
4. hem

Wat is het persoonlijk voornaamwoord?
Wij zijn onze spullen vergeten.

1. Wij
2. zijn
3. onze
4. spullen

Let op!

Hun kan nooit onderwerp in de zin zijn.

Hun hebben, hun doen en hun fietsen zijn dus fout!

Zij hebben, zij doen en zij fietsen is juist.

Wat is het bezittelijk voornaamwoord?
Dat is onze dierenarts.

1. Dat
2. is
3. onze
4. dierenarts

Wat is het bezittelijk voornaamwoord?
Ik vind hun kleine broertje lief.

1. Ik
2. vind
3. hun
4. kleine broertje

Die/dat

De-woorden: die

Het-woorden: dat

Na een voorzetsel wordt bij personen wie in plaats van die gebruikt.

Wat

- Na dat, datgene, alles, niets en iets

- Na de overtreffende trap

- Bij verwijzen naar een hele zin

De prijs van de garage ... mijn auto repareerde, was wel erg hoog.

1. die
2. dat
3. wat
4. wie

Dat is alles ... ik wil.

1. die
2. dat
3. wat
4. wie

Dat is het prachtigste ... ik ooit gezien heb.

1. die
2. dat
3. wat
4. wie

In het gebouw ... is uitgebrand, zijn mijn ouders vroeger getrouwd.

1. die
2. dat
3. wat
4. wie

De computer ... mijn broer heeft, is niet geschikt voor Photoshop.

1. die
2. dat
3. wat
4. wie

De leraar, voor ... ik de presentatie moest geven, was uiteindelijk erg tevreden.

1. die
2. dat
3. wat
4. wie

Hij bezocht met haar een museum, ... ze heel leuk vond.

1. die
2. dat
3. wat
4. wie

Wederkerend voornaamwoord

Verwijst naar het onderwerp van de zin. 

Dat gebeurt in twee gevallen:

1. Als de handeling in de zin op het onderwerp zelf slaat.

2. Als er in de zin een wederkerend werkwoord staat.

Wat is het wederkerend voornaamwoord?
Jij herinnert je niets.

1. Jij
2. herinnert
3. je
4. niets

Wat is het wederkerend voornaamwoord?
Ik was me.

1. Ik
2. was
3. me

Wat is het wederkerend voornaamwoord?
Hij verbrandt zich.

1. Hij
2. verbrandt
3. zich

Wat is het wederkerend voornaamwoord?
Wij vergissen ons nooit.

1. Wij
2. vergissen
3. ons
4. nooit