TL-3 - 5.3 - Gedrag onderzoeken

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 3

5.3: Gedrag onderzoeken

Inhoud van de les

1. Herhaling 5.2

2. Theorie 5.3

• Waarom onderzoek?
• Wat is ethologie?
• Hoe doe je onderzoek?

In de video zag je twee kangoeroes vechten. Is hier sprake van sociaal gedrag?

1. Ja, omgaan met soortgenoten is sociaal
2. nee, vechten is asociaal gedrag
3. Geen idee, maar wel leuk om naar te kijken
4. Maakt niet uit, dit is toch nep.

Wat is geen voorbeeld van gedrag?

1. een vleesetende plant vangt een vlieg
2. wolven janken in de dierentuin na een sirene
3. een leerling krijgt rode wangen
4. een baby ligt in de kinderwagen te slapen.

Twee katers die hevig naar elkaar dreigen, gaan plotseling beide hun vacht schoonlikken.

Hoe heet het gedrag dat de katten dan vertonen?

1. imponeergedrag
2. overspronggedrag
3. verzoeningsgedrag
4. sociaal gedrag

Wat is geen voorbeeld van sociaal gedrag?

1. vlooien bij apen
2. mens laat hond uit
3. katten vechten met elkaar
4. twee eenden baltsen

Laptop dicht

Waarom onderzoek je gedrag?

1. Om het dier goed te leren kennen (wat vindt hij/zij prettig)
2. Om het welzijn van een groep dieren in te schatten
3. Mensen: menselijke psyche begrijpen

Nog meer

Het onderdeel van de biologie dat gedrag bestudeert, heet ethologie. Hierboven zie je een etholoog.

Hoe onderzoek je gedrag?

• Gedrag kun je verdelen in kleine stukjes: handelingen

• Voorbeeld: Soep Eten

1. 'Lepel pakken'
2. 'Lepel in de soep doen'
3. 'Lepel in de mond doen'

• Handelingen gebeuren in een volgorde
• Opeenvolgende handelingen heten een gedragsketen

Commando: kom naar de baas
Welke handelingen zie je?

Ethogram

• Een lijst met beschrijvingen van handelingen

• Elke handeling krijgt een naam, afkorting en een omschrijving

• In een ethogram noteer je alleen feiten
• Dus geen meningen!

Aan de slag

Maak 5.3: 3, 6

Stap 1 'Observeren'

Stap 2 'Ethogram maken'

Stap 3 'Protocol maken'

Stap 3 'Protocol maken'

Stap 3 'protocol maken'

Stap 4 'Resultaten in diagram'

Hoe doe je onderzoek?

1.  Je neemt het gedrag waar en let op verschillende handelingen. 
2. Daar maak je een lijst van: het ethogram.
3. Je noteert gedurende een bepaalde tijd elke handeling die je ziet.
   De lijst met waargenomen handelingen en hoe vaak deze handelingen voorkwamen, heet een protocol.
4. Het protocol geef je overzichtelijk weer in bijv. een staafdiagram.
   

Aan de slag

Maak 5.3: 9 & 12

https://npo.nl/start/serie/2doc/seizoen-2_1/het-chimpansee-complex/afspelen