Thema 5 Planten B1 Bouw, groei en ontwikkeling

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 5

Thema 5 Planten

B1

Bouw, groei en ontwikkeling

Lees zelfstandig Ontdekken door

'Rode planeet zoekt groene vingers'

Leerdoelen en begrippen B1

• Je kunt beschrijven hoe lengte- en diktegroei bij kruid- en houtachtige planten plaatsvindt en dat stamcellen hiervoor verantwoordelijk zijn.
  

Begrippen: 

dekweefsel, vaatweefsel, vulweefsel/grondweefsel, meristemen, groeipunten, celdelings en plasmagroeizone, celstrekking, celdifferentiaite, cambium, jaarring, jaargrens, plastiden, proplastide, etioplasten, chloroplasten, chromoplasten, leukoplasten, amyloplasten, elaioplasten, proteïnoplast

weefels

nerven = vaten

epidermis

• dekweefsel
• bescherming waterverlies + infecties
  

vaatweefsel

• vasculair weefsel
• transportvaten

vulweefsel

• grond weefsel 
• opslag, stevigheid, fotosynthese

vaatcel typen

bastcellen

• levende cel
• bastvaten
  

houtcellen

•  NIET levende cel
• houtvaten
• afzetting cellulose en houtstof

Groei en ontwikkeling

Wat is het verschil? (Onderstrepen in boek.)

Wat heeft de plant hiervoor nodig? 

Welke factoren kunnen beperkend zijn?

Ontwikkeling; veranderingen tijdens de groei (cellen en organen).

celdeling

deelweefsels = meristemen

meristeemcellen = stamcellen

toppen stengels + wortel = groeipunt

proces: 

stamceldeling: 2 dochtercellen

1 van de 2 dochtercellen blijft stamcel

de andere gaat strekken en specialiseren 

https:

lenge- en diktegroei

lengtegroei:

• stengeltop en worteltop
• meristeem dat cambium heet
• 1 vd 2 dochtercellen blijft in cambium
• de andere cel gaat naar buiten
• naar binnen toe: houtcellen 
• naar buiten toe: bastcellen

lengtegroei->

dikte groei->

vaten

bastvaten:

• levende cel
  
• dwarswand van de cel met openingen

houtvaten

• niet levende cel
• celwanden verdikken
• cel verdwijnt, 
• wanden niet

= zeefplaat

www.bioplek.org

Cambium

• Delingweefsel
• Houtcellen naar binnen gevormd, bastcellen naar buiten gevormd
• Kunnen vaten vormen

Jaarringen

• voorjaarshout: wijde houtvaten met dunne wanden
• zomerhout: nauwe houtvaten met dikke wanden
• jaargrens: tussen het donkere zomerhout en het lichte voorjaarshout
• Niet in de bast, want de bastvaten worden snel samengedrukt

plastiden

problastiden = voorloper van alle

etio = voorloper chloroplast (in donker)

Leuko = voorloper van amylo / elaio / proteïno

amylo = zetmeel

elaio=oile

proteïno = eiwit

Plastiden

= celorganel met functie in:

• Fotosynthese (chloroplast)
• Insecten lokken (chromoplast)
• opslaan van reservestoffen (leukoplast: zetmeel, olie of eiwitten)

Vorming uit proplastiden (in meristeem)

Plastiden kunnen in een ander type overgaan 

--> afhankelijk van omstandigheden

Maak opdracht 1 t/m 3

Neem daarna Leefwereldcontext 'Dendrochronoloog' door en maak opdracht 4 t/m 8

Oefen de flitskaarten en controleer je leerdoelen met Test Jezelf

Extra video over diktegroei en jaarringen

Plus 6 open vragen ter controle

https:

Jaarringen

Licht lentehout

Donker zomerhout

Geen herfst en winterhout

Wortels en stengels groeien in de lengte. Waar?

1. Bij het grondoppervlak
2. In het midden
3. Aan de uiteinden
4. Overal

In welke richting ligt
het midden van de
stengel in de afbeelding?

1. links
2. rechts
3. boven
4. onder

Gaat het hart omhoog?

1. Ja
2. Nee

Vormt de buitenzijde van een plant en beschermt tegen waterverlies en infecties:

1. Vaatweefsel
2. Dekweefsel
3. Vulweefsel
4. Grondweefsel

Komt in alle organen van planten voor en bestaat voornamelijk uit transportvaten (hout- en bastvaten)

1. Dekweefsel
2. Vaatweefsel
3. Vulweefsel
4. Grondweefsel

Meristeem is...

1. de plek waar groei plaatsvindt
2. de plek waar fotosynthese plaatsvindt
3. de plek waar water wordt opgenomen

Delingen in meristeem vinden plaats in....

1. de zijkanten van de stengel
2. toppen van wortels en stengels
3. in de bastvaten
4. in de houtvaten

Wat is cambium?

1. Een periode in de evolutie
2. Een cirkelvormige laag in bladeren
3. Een cirkelvormige laag in wortels

Wat houdt een jaarring in?

1. licht voorjaarshout + donker zomerhout
2. donker voorjaarshout + licht herfsthout
3. licht voorjaarshout + donker herfsthout
4. donker zomerhout + licht herfsthout

Hoe groeit cambium?
1. naar binnen; 2. naar buiten; 3. naar opzij

1. alleen 1 is juist
2. alleen 2 is juist
3. alleen 3 is juist
4. alle drie zijn juist

Houtvaten liggen in jaarringen

1. Kruidachtige stengels
2. Houtachtige stengels
3. Zowel kruidachtige als houtachtige stengels
4. Houtvaten liggen nooit in jaarringen

Welke plastiden kunnen zetmeel opslaan?

1. Chloroplasten
2. Chromoplasten
3. Amyloplasten

wat is het verschil tussen differentiatie en specialisatie van een cel?

1. differentiatie gaat over de vorm en specialisatie over de functie
2. specialisatie gaat over de vorm en differentiatie over de functie
3. differentiatie vindt plaats na specialisatie
4. specialisatie vindt plaats na differentiatie

wat is de juiste volgorde?

1. mitose - celdeling - celstrekking - plasmagroei
2. celdeling - mitose - celstrekking - plasmagroei
3. mitose - celdeling - plasmagroei - celstrekking
4. celdeling - mitose - plasmagroei - celstrekking

een wortelhaar is ...

1. een soort epidermiscel tegen waterverlies
2. een voortzetting van een houtvat
3. een soort epidermiscel voor opname van mineralen
4. een voortzetting van een bastvat

welke bewering is waar?

1. uit cambium ontstaan meer houtcellen dan bastcellen
2. cambium zorgt voor primaire diktegroei
3. bastvaten zitten in de kern , houtvaten dicht bij de bast van de boom
4. hoe verder van de kern van de stam, des te ouder het hout

welke bewering is waar?

1. houtvaten bevatten celkernen
2. de secundaire celwanden bevatten lignine
3. bastvaten bevatten geen dwarsverbanden
4. bastvaten bevatten celkernen

Wat is xyleem (xylem) en floeem (phloem)?

Waardoor ontstaat het verschil in zomer,- en voorjaarshout?

Wat is het verschil tussen kernhout en spinthout?

Wat zijn mergstralen en wat is hun functie?

Welke lagen haal je weg bij de productie van kurk?