1.B tekstsoort, tekstdoel en onderwerp

• Nederlands
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 2

Tekstsoort, tekstdoel en onderwerp

Leerdoelen

Wat behandelen we vandaag?

• Je weet wat de tekstsoort, het tekstdoel en het onderwerp van een tekst inhouden;
• Je kan de tekstsoort, het tekstdoel en het onderwerp van een tekst herkennen en hierdoor een tekst beter begrijpen;
• Je kan uitleggen waarover een tekst gaat met behulp van het doel en het onderwerp;

Welke plekken in een tekst geven informatie over het onderwerp?

Welke tekstsoorten ken je nog?

Wat is het verschil tussen het onderwerp en de hoofdgedachte van een tekst?

Wat is het verschil tussen het onderwerp en de deelonderwerpen?

Tekstsoorten

Verhalende teksten	De schrijver wil je vermaken of tot nadenken aanzetten. Hij wil je als lezer meeslepen in het verhaal en je laten inleven in personages. Gevoelens en emoties spelen een belangrijke rol. Fantasie en fictie mogelijk.	Roman, sprookje, sciencefiction, strip, gedicht, liedje, verhaal bij kampvuur.
Informerende teksten	Gaat om feiten. De schrijver wil je betrouwbare informatie geven.	Krantenberichten, schoolboek, werkstuk, gebruiksaanwijzing, uitnodiging, recept.
Waarderende teksten	De schrijver vertelt wat hij ergens van vindt of hoe hij ergens over denkt. Het doel is om zijn oordeel te geven. Hij kan proberen de lezer te overtuigen van zijn mening, maar hij kan ook verkennen welke meningen er allemaal zijn of beschrijven hoe hij iets heeft ervaren.	Boekrecensie, protest, discussie, debat.

Tekstdoelen

Vertelling	Delen van persoonlijke ervaringen en gebeurtenissen.	gesprek, dagboek, persoonlijk verslag, blog.
Verhaal	Vermaken of tot nadenken aanzetten door een verhaal te vertellen.	kort verhaal, fabel, mop, roman, sprookje, strip.
Verslag/rapport	Een zaak of verschijnsel beschrijven en ordenen .	werkstuk, verslag, logboek.
Procedure	Instructie geven en beschrijven hoe je iets moet doen.	gebruiksaanwijzing, recept, routebeschrijving, reglement.
Verklaring/uiteenzetting	Een verschijnsel of gebeurtenis verklaren en uitleggen .	lesboek, nieuwsbericht, historisch boek, werkstuk.
Oproep/verzoek	Activeren ; anderen motiveren of verzoeken om iets te doen.	aankondiging, advertentie, reclametekst, sollicitatie, uitnodiging
Betoog	Overtuigen door een standpunt met argumenten te onderbouwen.	ingezonden brief, klachtenbrief, leus, protestbrief.
Recensie	Evalueren van een boek, film, toneelstuk, restaurant	blog, review, krantenartikel.
Beschouwing	Een onderwerp vanuit een of meer gezichtspunten bekijken.	column, discussie, essay.

Tekstsoorten, tekstdoelen en onderwerp

                                                    Uitlegvideo

Neem dit overzicht over in je schrift:

Verhalende tekst	Informerende tekst	Waarderende tekst
Vermaken	Beschrijven/ordenen	Overtuigen
Laten nadenken	Instructie geven (uitleggen)	Beoordelen/beschrijven
Delen persoonlijke ervaringen	Verklaren of uitleggen
	Activeren of verzoeken

Noem tekstdoel en tekstsoort.

1. Instrueren, handleiding
2. Informeren, column
3. amuseren, gedicht
4. Overhalen, opiniestuk

Noem tekstdoel en tekstsoort.

1. Overtuigen, reclame
2. Informeren, reclame
3. Activeren, reclame
4. Vermaken, reclame

Noem tekstdoel en tekstsoort.

1. Overtuigen, reclame
2. Activeren, uitnodiging
3. Informeren, uitnodiging
4. Activeren, reclame

Onderwerp

• Onderwerp 
• Waar de tekst over gaat in één of enkele woorden
• Vaak te vinden  in de titel, afbeeldingen, inleiding en slot

• Deelonderwerpen 
• Meerdere kanten/aspecten van het onderwerp. 
• Vaak aangegeven door tussenkopjes 

Hoofdgedachte

• Het belangrijkste wat er over het onderwerp verteld wordt 
• Noteren in één mededelende zin
• Staat vaak letterlijk in de titel, de inleiding of het slot, maar niet altijd!
• Niet letterlijk in de tekst, dan zelf formuleren!
• Geeft antwoord op de vraag: wat is het belangrijkste wat er over het onderwerp wordt verteld?

Op de volgende drie slides staan nieuwsberichten. Noteer van ieder bericht het onderwerp en de hoofdgedachte.