Leerstofoverzicht PW Formuleren

• Nederlands
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 1

Leerstofoverzicht PW Formuleren en Woordenschat

In dit leerstofoverzicht vind je:

- Alle leerdoelen

- Wat je moet weten en kunnen 

- De uitleg uit de lessen

- Waar je extra opdrachten kunt vinden om je goed voor te bereiden op de toets.

Leerdoelen: Cursus 6 Formuleren

Paragraaf 1: Zinnen correct begrenzen

- Je kunt voegwoorden en leestekens gebruiken om zinnen correct te begrenzen.

Paragraaf 2: Verbanden tussen zinnen

-  Je weet wat een tekstverband is en hoe stukken tekst met elkaar samenhangen

- Je leert verbanden tussen zinnen aangeven door de juiste signaalwoorden te gebruiken.

- Je kent de belangrijkste tekstverbanden en signaalwoorden

Paragraaf 3: Verwijzen met die, deze, dit en dat

- Je leert op de juiste manier met deze, die, dit en dat verwijzen.

- Je weet wat wordt bedoeld met 'het woordgeslacht' en hoe je dat moet gebruiken

Leerdoelen: Cursus 6 Formuleren

Paragraaf 4: Verwijzen met persoonlijk en bezittelijk voornaamwoorden

- Je weet wanneer je verwijswoorden moet gebruiken.

- Je weet wat persoonlijk en bezittelijk voornaamwoorden zijn 

- Je leert op de juiste manier met persoonlijke en bezittelijke voornaamwoorden verwijzen.

Paragraaf 5: Lastige verwijswoorden

- Je weet wanneer je i.p.v. dat, het woordje wat moet gebruiken als verwijswoord

- Je weet hoe je kunt verwijzen naar dieren/dingen en naar mensen

- Je weet wanneer je hen of hun moet gebruiken om te verwijzen

Leerdoelen: Cursus 6 Formuleren

Paragraaf 6: Trappen van vergelijking

- Je kunt de trappen van vergelijking goed gebruiken in combinatie met als en dan

Leerdoelen: Cursus Woordenschat

Let Op: De cursus Woordenschat kun je alleen in je DIGITALE boek zien. Deze staat dus NIET in je 'gewone' boek.

Paragraaf 3: Infrastructuur

- Je kent alle woorden en uitdrukkingen die voorkomen in deze paragraaf  en kunt ze op de juiste manier gebruiken.

Paragraaf 4: Schooltaal

- Je kent alle woorden en uitdrukkingen die voorkomen in deze paragraaf en kunt ze op de juiste manier gebruiken.

DOEL §1:

- Je kunt voegwoorden en leestekens gebruiken om zinnen correct te begrenzen.

Zinnen

Een tekst bestaat uit zinnen. Doordat een tekst verdeeld is in zinnen, is hij beter leesbaar. 

Een zin is meestal een mededeling. Achter een zin met een mededeling zet je een punt.

2 zinnen: mededelingen

2 zinnen: mededelingen

zinnen: correct begrenzen

Voorbeelden met een komma: 

Wereldrecords kunnen niet steeds opnieuw verbroken worden, want er zit een grens aan de mogelijkheden van het menselijk lichaam.

Omdat er een grens aan de mogelijkheden van het menselijk lichaam zit , kunnen werelsrecords niet steeds opnieuw verbroken worden.

Begrenzen van zinnen

FOUT VOORBEELD

Veel menen vinden het moeilijk om nee te zeggen. Omdat ze bang zijn een ander te kwetsen.

DOEL §2:

- Je weet wat een tekstverband is en hoe stukken tekst met elkaar samenhangen

- Je leert verbanden tussen zinnen aangeven door de juiste signaalwoorden te gebruiken.

- Je kent de belangrijkste tekstverbanden en signaalwoorden

Startopdracht

Voeg de twee zinnen samen met een verbindingswoord/signaalwoord.

Ik kleed me heel mooi aan.

Ik ga naar een feest.

Vb.: Ik kleed me heel mooi aan, voordat ik naar een feest ga.

Voorbeelden

1. Ik kleed me heel mooi aan, want ik ga naar een feest.
2. Ik kleed me heel mooi aan, voordat ik naar een feest ga.
3. Ik kleed me heel mooi aan, als ik naar een feest ga.
4. Wanneer ik naar een feest ga, kleed ik me heel mooi aan.
5. Voordat ik naar een feest ga, kleed ik me heel mooi aan.
6. Ik ga naar een feest, dus ik kleed me heel mooi aan.
7. Ik ga naar een feest en ik kleed me heel mooi aan.

Verbanden tussen zinnen

Opsomming:

Bij de supermarkt heb ik appels, brood en tomaten gehaald. Ook heb ik vis gehaald voor het eten vanavond.

Signaalwoorden: om te beginnen, en, ook, verder, ten slotte.

Tegenstelling:

Ik houd van appels, maar niet van peren. 
Signaalwoorden: echter, maar, toch, daarentegen.

Verbanden tussen zinnen

Tijdsverloop (chronologie):

Vandaag ben ik eerst naar de tandarts geweest, toen naar de supermarkt en ik ben uiteindelijk bij de koffiebar geëindigd.

Signaalwoorden: eerst, daarna, nadat, nu, vervolgens, voordat, uiteindelijk.

Oorzaak-gevolg:

Doordat ik mijn wekker niet had gezet, ben ik nu te laat op werk. 

Signaalwoorden: daardoor, door, doordat.

Verbanden tussen zinnen

Reden:

Ik heb een onvoldoende voor de toets, omdat ik niet heb geleerd. 

Signaalwoorden: omdat, namelijk, want, immers.

Voorbeeld:

Ik houd van extreme sporten, zoals parachutespringen en karten.

Signaalwoorden: bijvoorbeeld, zo, zoals.

Verbanden tussen zinnen

Conclusie/samenvatting:

Ik heb vandaag gesport en ik ben op de fiets naar oma gegaan. Kortom, ik heb een sportieve dag gehad.

Signaalwoorden: daarom, dus, kortom, al met al.

Voorwaarde:

Je mag mee naar het pretpark, tenzij je je huiswerk niet af hebt.

Signaalwoorden: als (...dan), wanneer, tenzij.

Oefenen

1. daardoor = oorzaak/gevolg

2. zoals = voorbeeld

3. namelijk = reden

4. vroeger = tijdsverloop, maar = tegenstelling

5. als = voorwaarde

6. ook = opsomming

DOEL

WE WETEN WELKE WOORDEN DE- OF HET-WOORDEN ZIJN.

WE KUNNEN VERWIJZEN MET DIE/DEZE/DIT/DAT.

DE- EN HET-WOORDEN

Woorden met het lidwoord de zijn mannelijk of vrouwelijk.

docent, tas, atleet, tafels

Woorden met het lidwoord een zijn onzijdig. 

raam, kleed, apparaat

Twijfel je? Het staat ook in het woordenboek.

DE- EN HET-WOORDEN

Het is belangrijk om te weten of iets een de- of het-woord is, omdat je dan ook weet hoe je kunt verwijzen.

Verwijzen betekent dat je niet steeds hetzelfde woord opnieuw gebruikt, maar dat je daar die/deze/dit/dat kunt gebruiken. 

Dat maakt het wat minder saai om te lezen.

DE- EN HET-WOORDEN

Let maar eens op...

De politie heeft enkele relschoppers gearresteerd, omdat enkele relschoppers door het centrum liepen.

Hier staat twee keer 'enkele relschoppers'. Dat is saai en eentonig. Je kunt verwijswoorden gebruiken om dit te veranderen. 

DE- EN HET-WOORDEN

Let maar eens op...

De politie heeft enkele relschoppers gearresteerd, omdat die door het centrum liepen.

De tweede 'enkele relschoppers' is nu vervangen door verwijswoorden.

DE- EN HET-WOORDEN

Wij leren vandaag verwijzen met de woorden

DIE

DEZE

DIT

DAT

DE- EN HET-WOORDEN

Om onnodige herhaling in een zin te voorkomen, kan je verwijzen met die/deze/dit/dat.

DE WOORDEN       die + deze 

HET WOORDEN     dit + dat     

Hoe onthoud je dat makkelijk?

DE- EN HET-WOORDEN

Kijk naar de laatste letter. Dan weet je het.

DE WOORDEN       die + deze 

HET WOORDEN     dit + dat     

MEERVOUD

Verwijs je naar iets dat in het meervoud staat? 

Dan gebruik je de woorden deze en die!

... kat is werkelijk prachtig.

1. deze
2. dit

Zie jij ... beer?

1. deze
2. dit

Ik zou graag ...
zalm hier willen hebben.

1. deze
2. dit

... tijger kijkt erg treurig.

1. deze
2. dit

Vooral in Nederland is ... snoepje populair.

1. die
2. dat

DOEL §4:

- Je weet wanneer je verwijswoorden moet gebruiken.

- Je weet wat persoonlijk en bezittelijk voornaamwoorden zijn

- Je leert op de juiste manier met persoonlijke en bezittelijke voornaamwoorden verwijzen.

Herhalingen maken een tekst saai. 

Om te voorkomen dat je in een tekst steeds dezelfde zelfstandige naamwoorden schrijft, gebruik je verwijswoorden. 

Een verwijswoord wijst meestal terug naar een woord of een groepje woorden dat eerder genoemd is.

Welk verwijswoord je gebruikt, hangt af van het woordgeslacht van het zelfstandig naamwoord waarnaar het verwijst: mannelijk (m), vrouwelijk (v) of onzijdig (o). 

Je hebt al geleerd dat je kunt verwijzen met deze, die, dit en dat. 

Je kunt ook verwijzen met persoonlijke en bezittelijke voornaamwoorden.

Zo verwijs je met persoonlijke en bezittelijke voornaamwoorden.

Zie het schema in je boek op blz. 236

apps.noordhoff.nl

DOEL §5:

- Je weet wanneer je i.p.v. dat, het woordje wat moet gebruiken als verwijswoord

- Je weet hoe je kunt verwijzen naar dieren/dingen en naar mensen

- Je weet wanneer je hen of hun moet gebruiken om te verwijzen

Welk woord? Waarom?

1. Geef je hen / hun nog tips ?

2. Heb je hen / hun gezien tijdens het concert?

3. Lisa houdt erg van gamen, wat / dat ik erg leuk vind

4. Het resultaat wat / dat werd bereikt was boven verwachting.

Lastige verwijswoorden

Hen of hun?

Lastige verwijswoorden

Voorbeeld:

- Hij ontslaat hen.                     (lijdend voorwerp)

- Ik geef het boek aan hen.     (na voorzetsel)

- Ik geef hun het boek.            (meewerkend 

                                                      voorwerp, zonder vz) 

Dus: ik geef hun het boek OF ik geef aan hen het boek. 

Lastige verwijswoorden

Dat of wat?

- Dat gebruik je om te verwijzen naar het-woorden.

- Wat gebruik je om te verwijzen naar:

    - dat, datgene

    - alles, iets, niets, het enige

    - overtreffende trap

    - een hele zin

Lastige verwijswoorden

Voorbeelden wat:

- dat, datgene: Dat(gene) wat ik wil, is niet beschikbaar. 

- alles, iets, niets, het enige: Alles wat jij doet, is leuk. 

- overtreffende trap: Patat is het lekkerste wat ik ooit gegeten heb. 

- hele zin: Zij bleef maar tegen mij praten, wat ik heel gezellig vond. 

Lastige verwijswoorden

Waar + vz of vz + wie?

Naar dieren en dingen verwijs je met: waar + vz

   - De hond waarmee ik wandel, heet Harry

   - De fiets waarop ik fiets, is geel.

Naar mensen verwijs je met: vz + wie

   - Sam, met wie ik graag afspreek, zit nog op school. 

Welk woord? Waarom?

1. Geef je hen / hun nog tips ?

2. Heb je hen / hun gezien tijdens het concert?

3. Lisa houdt erg van gamen, wat / dat ik erg leuk vind

4. Het resultaat wat / dat werd bereikt was boven verwachting.

Welk woord? Waarom?

1. Geef je hun nog tips ? (mv zonder voorzetsel)

2. Heb je hen  gezien tijdens het concert? (lv)

3. Lisa houdt erg van gamen, wat ik erg leuk vind  (hele zin)

4. Het resultaat dat werd bereikt was boven verwachting. (het-woord)

Vul aan:
Hij schonk ___ een kopje koffie in.

1. hen
2. hun

Vul aan:
De activiteitenweek is het leukste ___ ik heb meegemaakt.

1. dat
2. wat

Vul aan:
Het meisje ___ daar loopt, heeft een mooie jas aan.

1. dat
2. wat
3. die

Vul aan:
Het liedje ____ ik je vertelde, draait nu op de radio.

1. over wie
2. waarover

Vul aan:
Het konijntje, ____ jij laatst een hok had getimmerd, is heel blij.

1. voor wie
2. waarvoor

DOEL §6:

- Je kunt de trappen van vergelijking goed gebruiken in combinatie met als en dan

Trappen van vergelijking 

Goed of fout?

1. Lisa is jonger als mij.
   
2. Lisa is even groot als ik.
3. Lisa is blonder dan hem.

trappen van vergelijking

Trappen van vergelijking

Je stelt iets vast.

Je maakt het groter

Je overtreft alles

Uitzondering

Bij enkele woorden zijn

de trappen van vergelijking iets anders.

Kim heeft een oude rolstoel,

maar die rijdt nog goed.

Als/dan

Gebruik dan:

- bij een vergotende trap: meer dan, kleiner dan, mooier dan

- bij ander, andere en anders: het is anders dan ik dacht.

Gebruik als:

- bij net zo en even: net zo groot als, even mooi als

- bij niet zo: niet zo groot als

- bij drie keer : vier keer zo groot als..

Vandaag ben ik even slim
als/ dan hem/ hij.

1. als hem
2. als hij
3. dan hem
4. dan hij

Volgens de coach speelde ik net zo goed ... de andere kinderen.

1. als
2. dan

Volgens de coach speelde ik net zo goed als .....

1. haar
2. zij

Kun jij beter hoofdrekenen ... ik?

1. als
2. dan

Kun jij beter hoofdrekenen dan ...?

1. ik
2. mij

Extra Oefenen:

- Maak de opdrachten in Mijn geplande taken - in je digitale boek.

- Bekijk ook de filmpjes bij de uitleg in het digitale boek.

- Kom langs tijdens daltonurendag!

- Gebruik de woordenlijsten en de Quizlets om de woorden en uitdrukkingen te oefenen.

Succes :-)