1. Van paleis naar polis

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 1

De Oude Grieken

1. Van Paleis naar Polis

Tijd van Grieken en Romeinen

Ook wel De Oudheid (3000 v Chr. - 500 n Chr.

De tijd van Grieken en Romeinen heet:

1. Middeleeuwen
2. Oude tijd
3. Oudheid
4. Tijd voor Chr.

In wat voor soort samenleving leefden de oude Grieken?

1. landbouwsamenleving
2. landbouwstedelijke samenleving
3. samenleving van jager-verzamelaars
4. informatiesamenleving

Minoische cultuur

• 3000 v.Chr. rondom de middellandse zee overal landbouw
• Ontstaan van zeilschepen i.p.v. roeischepen -> verdere reizen mogelijk
• Paleis-economie: gebied wordt vanuit het paleis bestuurd -> voedsel in paleis opgeslagen en verdeeld
• Geschreven taal lijkt op hiërogliefen maar is nooit ontcijferd
• Er was handel met Egypte en andere plekken rond de Egeïsche Zee
• Paleis economieën 
• Alleen op Kreta 

Minoïsche cultuur

• Ontstaan van de eerste steden ongeveer 2000 v. Chr op eiland Kreta.
  
• Deze Minoïsche cultuur had kennis gemaakt met de Egyptenaren.
  
• Er ontstaan steden met havens en grote paleizen, van waaruit werd bestuurd en alles werd verdeeld   centrum van de handel = paleiseconomieën
  
• Een koning (Minos woonde in een groot paleis).

De Minoïsche cultuur stortte rond 1400 in. De Myceners vielen Kreta binnen, maar het is niet duidelijk of de inval de oorzaak was van het einde van de Minoïsche cultuur. 

De donkere eeuwen

Rond 1200 v.Chr. verdwenen plots de steden, paleizen en het schrift. Ook de handel hield op

Terug naar leven in kleine boerengemeenschappen ->weinig bronnen ->daarom "donkere eeuwen" 1100-800 v.Chr.

Griekse 

stadstaten (1)

• Griekenland bestond nog niet als één land

• Er waren steden die als landen werden bestuurd: bijvoorbeeld met een eigen koning

• Zo'n zelfstandige stad heet een polis (stadstaat)

Griekse 

stadstaten (2)

• Poleis (meervoud van polis) worden op verschillende manieren bestuurd

• Ze hebben wel vaak dezelfde 'Griekse' cultuur, taal en goden

• De bekendste poleis waren Athene en Sparta

Kolonies buiten Griekenland (1)

• Griekenland is door het droge klimaat en de rotsachtige grond erg onvruchtbaar (slechts 20% is geschikt voor landbouw)

• Een mislukte oogst betekende al snel een hongersnood

Kolonies buiten Griekenland (2)

• Sommige Grieken trokken weg, op zoek naar een beter leven

• Met schepen voeren ze over de Middellandse Zee naar andere gebieden om daar te gaan wonen

• Rond 750 v. Chr. hadden de Grieken kolonies in Spanje, Italië en Turkije

Kolonies

Kolonies buiten Griekenland (3)

• Tussen de kolonies en het 'moederland' ontstond zoveel handel dat de Grieken rond 550 v. Chr. geen nieuwe kolonies meer stichten.

• Door de Griekse kolonies raakte de mensen in het Middellandse Zeegebied bekend met de Griekse cultuur (zoals: mythologie, beeldhouwkunst, enz.)

Waarom stichten de oude Grieken kolonies?

1. Omdat de stadstaten vol waren moesten niet-burgers vertrekken.
2. De tirannen van Griekenland wilden meer landen bezitten.
3. In Griekenland was er te weinig landbouwgrond.
4. Sommige mensen waren voor aristocratie anderen voor democratie.

Wat is het belangrijkste landbouwproduct van de oude Grieken?

1. Groente
2. Fruit
3. Olijven
4. Aardappel

Noem één overeenkomst en één verschil tussen de Minoïsche en Mykeense cultuur.

Wat is de juiste betekenis van: Kolonie

1. Overwonnen gebied door de Grieken
2. Gebieden van een Griekse stadstaat buiten Griekenland
3. Een eigen stadstaat buiten Griekenland
4. Gebied in het Perzische rijk

Een Griekse stadstaat heet ook wel:

1. democratie
2. Mare Nostrum
3. polis
4. castellum

Kenmerken van de Atheense democratie

• Elke stadstaat of ...... had zijn eigen manier en wetten 

• Stadsstaat Athene was een democratie

• Alle  vrije mannen met burgerrecht mogen stemmen

• Echte democratie????
  
• Veel slavernij
• Solon zorgt er in 594 v. Chr voor dat mensen niet meer door armoede slaaf kunnen worden

Het volk beslist

• Ondanks Solon's wetten blijft het verschil tussen arm en rijk groot

• Arme Atheners hadden het zwaar en er kwamen nieuwe ruzies

• Rond 500 v. Chr. komt Kleisthenes met nieuwe wetten en voert een échte democratie in

Kenmerken van de Atheense democratie

• Atheense vrije mannen met burgerrecht mogen stemmen

• Directe democratie
• Ostracisme  voorkomt teveel macht bij één persoon

• Onbetaalde baan

Voorkomen van teveel macht:

• Atheners mogen elk jaar een leider wegstemmen
• meer dan de helft stemt weg
• 10 jaar verbannen uit de stad

Verschillen met de Nederlandse democratie

• Alle mannen en vrouwen >18 jaar

• Indirecte democratie

• Eerste en Tweede Kamer (binnen)

• Verkiezingen (meestal om de 4 jaar)

• Betaalde baan

Wat voor een bestuur had de stad Athene?

1. Directe Democratie
2. Indirect Democratie

“Ik ben verkozen tot leider.”

1. Tirannie
2. Democratie
3. Monarchie
4. Aristocratie

Wat is ostracisme?

1. het verbannen van criminelen
2. het verbannen van mensen die de democratie bedreigden
3. het breken van potten om scherven te krijgen
4. het voorkomen van machtsmisbruik

Wat hebben wij NIET overgenomen van de Oude Grieken?

1. een geldeconomie
2. het alfabet
3. de Olympische Spelen
4. een polis

welk Nederlandse woord is van het Griekse woord 'polis' afgeleid?

1. Pols
2. politie
3. politiek
4. politici

Athene was de grootste polis in het Oude Griekenland

1. Juist
2. Onjuist