Probleemgedrag - voorkennis activeren

• Verpleging en verzorging
• MBO
• Studiejaar 2

Onbegrepen gedrag/probleemgedrag 

lesdoelen

• je kan vertellen wat wordt bedoeld met onbegrepen-/probleemgedrag
• Je kan verschillende vormen van onbegrepen gedrag benoemen
• Je kan vertellen wat er wordt bedoeld met de ABC methode
• Je kan vertellen wat er wordt bedoeld met stappenplan

Tekst

Vormen van
probleemgedrag

Welke vormen van onbegrepen gedrag kennen jullie? 

Welke andere benamingen
ken je voor
probleemgedrag?

Dementie gaat, zoals bekend, gepaard met vormen van gedrag die problemen kunnen opleveren voor de persoon met dementie zelf en/of zijn omgeving. Voor dit gedrag worden er verschillende benamingen gebruikt:

• Onbegrepen gedrag;
• Gedragsproblemen;
• Probleemgedrag;
• Moeilijk verstaanbaar gedrag;
• Moeilijk hanteerbaar gedrag;
• Neuropsychiatrische symptomen;
• Veranderend gedrag.

Wat is probleemgedrag?

1. Alle gedrag van de zorgvrager dat door zorgverleners als moeilijk hanteerbaar wordt ervaren
2. Alle gedrag van de zorgvrager dat door de omgeving als een probleem wordt ervaren
3. Alle gedrag van de zorgvrager dat door de zorgvrager zelf als moeilijk hanteerbaar wordt ervaren
4. Alle antwoorden zijn goed

Onder probleemgedrag, ofwel 'onbegrepen gedrag', verstaan we alle gedrag van de cliënt dat door deze cliënt en/of zijn omgeving als moeilijk hanteerbaar wordt ervaren. Veel probleemgedrag is afhankelijk van de situatie, de persoonlijkheidskenmerken van de cliënt zelf en de mensen om hem of haar heen.

Hoeveel procent van de zorgvragers met dementie vertoont probleemgedrag?

1. 50-60%
2. 60-70%
3. 70-80%
4. 80-90%

Stelling:
Probleemgedrag wordt veelal veroorzaakt door ernstige hersenschade

1. Waar
2. Niet waar

"Een veelvoorkomend misverstand is de gedachte dat storend (of gestoord) gedrag veelal veroorzaakt wordt door ernstige hersenschade. 

Er is maar een kleine beschadiging aan het brein nodig om tot allerlei vreemde gedragsverschijnselen te geraken... en dat noemen wij dan weer probleemgedrag". 

(Het demente brein: Omgaan met probleemgedrag. Anneke van der Plaats)  

Hoe heet de taalstoornis waarbij een zorgvrager woorden niet meer goed begrijpt en gedachten niet goed kan verwoorden?

1. Agnosie
2. Afasie
3. Apraxie
4. Ataxie

De stoornis waarbij een zorgvrager personen, voorwerpen of geuren niet meer herkend heet agnosie.

1. Waar
2. Niet waar

Bij welke vorm van dementie treden er vaak al snel persoonlijkheidsveranderingen op?

1. De ziekte van Alzheimer
2. Vasculaire dementie
3. Frontotemporale dementie
4. Parkinsondementie

Bij frontotemporale dementie zijn er vaak al snel sterke persoonlijkheidsveranderingen. 

Apathie

euforie

Agressie

Wanen

49 %

7 %

40 %

31 %

Oorzaken van onbegrepen gedrag

Door omgevingsfactoren: invloed van geluid, grootte van de ruimte, de behandeling door medebewoners

Lichamelijke factoren en medicijngebruik, pijn, moeite met slikken of praten

Psychische factoren (depressie, angststoornis of persoonlijkheidsstoornis)

Persoonlijke factoren, bijvoobeeld hoe iemand omgaat met zijn onzelfstandigheid

Opdrachten Onbegrepen gedrag, grenzen en delen

Onbegrepen gedrag

1. welk (uitingen van) onbegrepen gedrag kom je bij cliënten tegen? Het meest kom ik tegen:
2. Hoe reageer je daarop of hoe ga je daarmee om?
3. Met welk gedrag of gedragingen heb je moeite om goed op te reageren of mee om te gaan?

Grenzen

1. Door welk gedrag raak jij geïrriteerd?
2. Beschrijf het gedrag van een cliënt bij wie je eigen grenzen zijn bereikt.

Delen

1. Als de situatie van een cliënt je bezig houdt, met wie praat je daarover? 
2. Hoe doen anderen dat? Klassikaal bespreken

Angst

Soms wil je zelf ook niet laten merken dat je angstig bent als een zorgvrager agressief gedrag vertoont. Verbaal lukt dit vaak wel, maar non-verbaal niet echt.

De zorgvrager weet niet wat er gaat gebeuren, dus is het zaak om zelfverzekerd over te komen. Je zult moeten proberen jouw energie die (de eigen) angst met zich meebrengt, om te zetten in (positief) handelen. 

Opdracht agressie en angst

Agressie

1. Hoe uit zich agressieve energie bij jou?
   
2. Uit je het of onderdruk je het?
   
3. Zijn er mensen of situaties die agressieve energie bij je los maken? 
4. Zo ja, welke en hoe ga je er mee om?

Angst

1. In welke situaties voel je je angstig in je werk?
2. Hoe ga je ermee om, welk gedrag vertoon jij dan?

                                                                              Klassikaal nabespreken

8 kernelementen voor omgang 

met onbegrepen gedrag

1. Tijdig signaleren van onbegrepen gedrag zodat ingegrepen kan worden voordat escalatie plaatsvindt.
2. Een gedegen analyse maken van het gedrag met nagaan van oorzaken op lichamelijk, psychisch en sociaal terrein.
3. Multidisciplinair werken in een team met in ieder geval verzorgende, arts en psycholoog.
4. De oorzaak van het gedrag aanpakken en niet het gedrag zelf. 
5. Eerst psychosociale interventies toepassen. Psychofarmaca worden alleen toegepast wanneer kan worden aangetoond dat psychosociale interventies niet (voldoende) werkzaam zijn (met uitzondering van een lichamelijke oorzaak of bij sprake van een delier of psychose).
6. Psychofarmaca volgens de richtlijn toepassen tenzij er belangrijke redenen zijn om hiervan af te wijken.
7. Familie en mantelzorg betrekken bij de analyse en aanpak van het probleem.
   
8. Behandeling evalueren met extra aandacht voor het mogelijk staken van behandeling met psychofarmaca.

In kaart brengen

Er zijn verschillende methodes om probleemgedrag in kaart te brengen

Welke methodiek hanteren jullie bij probleemgedrag?

www.zorgvoorbeter.nl

Stappenplan probleemgedrag

Hulpmiddelen bij het stappenplan

Er zijn verschillende hulpmiddelen bij de observatie van het gedrag, bijvoorbeeld:

- Analyseformulier zorg (GRIP) (pdf)

- Hetero anamnese zorg (Word), vragenlijst voor EVV-ers bij probleemgedrag bewoner

- Vragenlijst Inventarisatie en observatie gedragsproblematiek in Handreiking Multidisciplinair omgaan met probleemgedrag - Geeltjesmeting Thema 'Verbeteren doe je zo'

- ABCs-methode (pdf)

https://www.zorgvoorbeter.nl/probleemgedrag-ouderen/stappenplan

Oefenen

• Ga in een twee of drietal oefenen met een stappenplan probleemgedrag. Neem hiervoor een casus uit je praktijk van een zorgvrager met probleemgedrag.
• Je vindt de stappenplannen op de website van Zorg voor beter. Neem hiervoor een half uur de tijd
• Nabespreken

ABC Methode

A - Actie: welk gedrag vertoont jouw cliënt met dementie?

B - Bewegers: wat is de aanleiding voor het probleemgedrag?

C - Consequenties: welke gevolgen heeft het gedrag?

s - samen: bespreek mogelijkheden voor verandering met andere betrokkenen.

De ABCs-methode werkt het beste als je veel contact houdt met je cliënt en zijn naasten. Maak duidelijke afspraken met elkaar en bedenk met elkaar mogelijke oplossingen. Betrek je team als dat nodig is.

Hoe ga je om met alcohol en mensen met dementie?

Toe hoever mag onbegrepen gedrag gaan bij jou?

(Huiswerk) opdrachten

1. Maak nu de Free- learning Probleemgedrag 1 Log in via de QR code hiernaast of via www.free-learning.nl/modules/probleemgedrag/start.html.
2. screenshot maken en bewaren (ik moet nog mapje in it's learning aanmaken)

 

lesdoelen behaald?

• je kan vertellen wat wordt bedoeld met onbegrepen-/probleemgedrag
• Je kan verschillende vormen van onbegrepen gedrag benoemen
• Je kan vertellen wat er wordt bedoeld met de ABC methode
• Je kan vertellen wat er wordt bedoeld met stappenplan