1.3 Vulkanisme Deel 1

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 1

1.3 Vulkanisme

Wat gaan we doen vandaag?

(1) Beginnen aan paragraaf 1.3

(2) filmpje

(3) Maken opdrachten

(4) Afsluiten

Leerdoelen

* Je weet wat een vulkaan is en wat de gevolgen van vulkaanuitbarstingen kunnen zijn

* Je begrijpt hoe vulkanen ontstaan en waarom de gevolgen voor mensen in arme landen verschillen van die voor bewoners van rijke landen

* Je kunt op een kaart met de aardkorstplaten de gebieden aanwijzen met vulkanisme

De Yellowstone caldera bevindt zich in het Nationaal park Yellowstone in de Verenigde Staten. Het is een onder de oppervlakte liggende complexe vulkaan die ongeveer om de 600.000 jaar volledig uitbarst. De laatste eruptie was circa 640.000 jaar geleden. Als de supervulkaan uitbarst zal er mogelijk een nieuwe ijstijd volgen als gevolg van de grote hoeveelheid stof die vrijkomt (meer dan 2500 km³).

i

De gletsjer Eyjafjallajökull is één van de kleinere gletsjers op IJsland en heeft een oppervlakte van ongeveer 100 km². Een uitbarsting in de hoofdkrater van de Eyjafjallajökull begon op 14 april 2010. In grote delen van Europa werd het vliegverkeer dagenlang volledig stilgelegd vanwege de aswolken die de vliegtuigen kunnen beschadigen.

i

De Vesuvius is een vulkaan aan de westkust van Italië ten zuidoosten van Napels. De naam "Vesuvius" is afkomstig van het Oskisch "fesf", wat rook betekent. De vulkaan ligt in de vlakte van Campanië, heeft een doorsnede van 8 kilometer en is 1281 meter hoog.

i

De Krakatau (Portugees: Krakatao) is een actieve vulkaan in Indonesië, in de straat Soenda tussen Java en Sumatra. De vulkaan is vooral bekend door de zware uitbarsting in 1883. Op maandagochtend 27 augustus 1883 vond een grote uitbarsting van de Krakatau plaats. De berg rees op, scheurde open en stortte in, waarna de zee in het gapende gat stroomde. Het gevolg was een catastrofale uitbarsting.

i

De berg Fuji is met zijn 3776 meter de hoogste berg van Japan. De vulkaan slaapt sinds 1709. De top van de krater is te voet bereikbaar maar mag alleen in juli en augustus beklommen worden. Veel Japanners maken een bedevaartstocht naar de top. De vulkaan wordt als heilig beschouwd en speelt een grote rol in de Japanse cultuur.

i

Bewegingen van platen

Platen kunnen op drie manieren bewegen:

1. Naar elkaar toe: convergentie
   
2. Van elkaar af: divergentie
   
3. Langs elkaar: transform
   

Naar elkaar toe: convergentie

Tegen elkaar	Zware oceanische plaat duikt onder lichtere continentale plaat = subductie
- Gebergtevorming: plooiingsgebergte (Himalaya)	- Gebergtevorming (Andes) - vulkaanvorming

Wat is een trog?

Trog: Diepe kloof onder in de zee, onstaan door subductie van een oceanische plaat.

Van elkaar af: divergentie

De ruimte wordt opgevuld met magma -> vorming nieuwe aardkorst.

Als twee oceanische platen uit elkaar drijven -> gebergte: mid-oceanische rug).

Langs elkaar: transform

Platen schuiven langs elkaar en veroorzaken zo aardbevingen.

Voorbeeld: San Andreasbreuk

In Japan

Oceanische plaat duikt onder de continentale plaat.

Oceanische plaat is dunner, maar zwaarder dan continentale plaat.

Hoe noemen we dit wegduiken van de ene plaat onder de andere?

Subductie

platen

vulkanen

Wat valt op?

platen

mid oceanische ruggen

Wat valt op?

Vulkanisme

Ontstaan van vulkanen

Een vulkaan ontstaat door uitbarstingen van lava en as.

Oceaanbodem gaat de mantel in --> gesteente smelt --> magma ontstaat --> verhit materiaal wil omhoog --> te hoge druk: uitbarsting (subductie)

Magma wordt lava en verlaat via de krater de vulkaan

Ontstaan van vulkanen

In Japan

Wat is de situatie in Japan?

Vulkanen in de oceaan

* Twee oceaanbodems gaan uit elkaar

* Er komt een kier in de aardkorst

* Opgevuld met heet gesteente (lava)

* Lava + water = lava wordt hard

* Ontstaat: nieuwe oceaanbodem 

* Langgerekte berg: midoceanische rug

1

2

3

4

5

6

7

Vulkanen

• Lava: vloeibaar gesteente buiten de vulkaan
• Krater: de opening van de vulkaan 
• Vulkanische bommen en giftige wolken

Stratovulkaan

• 2 platen botsen tegen elkaar 
• 
  
• Gigantische uitbarstingen
• Veel gas en as

Schildvulkaan

• 2 platen bewegen uit elkaar 
• vaak op de oceaanbodem 
• onderzeese gebergten: Mid- oceanische ruggen

Aan de slag

eerste 10 minuten in stilte -> lees eerst de paragraaf onderstreep de belangrijkste stukken

Maak paragraaf 3: opdracht 1 t/m 3

Af? -> woordzoeker

goed gewerkt -> kahoot aan het einde

Afsluiting

Huiswerk: paragraaf 1.3 opdracht 2

Klaar? Je mag verder werken

Volgende les: Afmaken paragraaf 1.3