1.3 Vulkanisme Deel 1

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 1

Wat gaan we doen vandaag?

(1) Beginnen aan paragraaf 3

(2) quizje

(3) Maken opdrachten

(4) Afsluiten

pak je:

Boek

+

Laptop

(dicht)

maar we beginnen even met een quizje

met welk hoofdstuk waren we ook alweer bezig?

1. hoofdstuk 1
2. hoofdstuk 2
3. hoofdstuk 3
4. hoofdstuk 4

hoe heet dit hoofdstuk?

1. platentektoniek in actie
2. hoe beweegt de aarde
3. exogene krachten
4. aarde in beweging

geogeussr vraag: In welk land ben ik geweest?

1. Zwitserland
2. Oostenrijk
3. Spanje
4. Italië

In welk land was ik voordat ik de grens overging bij italië?

1. Oostenrijk
2. Frankrijk
3. Spanje
4. Zwitserland

hoeveel blaren had ik tijdens het wandelen? en ja, het deed echt ***** pijn

1. 1
2. 2
3. 3
4. 4

hoe heet het tweede grootste meer van italië waar ik ben wezen wandelen?

1. Gardameer
2. Comomeer
3. Trasimeense Meer
4. Meer van Arpy

geogeussr vraag: in welke stad ligt deze kerk die bijna 600 jaar lang duurde om te bouwen?

tip: daar ben ik geweest met de vakantie

1. Romé
2. Barcelona
3. Milaan
4. Florence

Platentektoniek betekent...?

Platentektoniek = het bewegen van de aardplaten

1. Dat de aardkorst bestaat uit aardplaten
2. Het bewegen van de aardplaten
3. Het bewegen van de aardmantel
4. Dat de aardkorst drijft op magma

Wat is een aardbeving?

1. Een grote vloedgolf
2. Een ontploffing in de aarde
3. Een grens tussen twee tektonische platen
4. Een beweging in de aardkorst door schokken in de aarde

Het epicentrum van een aardbeving is waar de aardbeving plaatsvindt

1. Waar
2. Niet waar

Welk van onderstaande is GEEN bewijs voor platentektoniek?

1. satelietmetingen
2. aardmagnetisme uit het verleden
3. vers 1:25 uit het boek Genesis in de Bijbel

Wat is geen gevolg van platentektoniek?

1. Tsunami
2. Aardbeving
3. Orkaan
4. Vulkaanuitbarsting

De aardbeving voelt het heftigst in het

1. Epicentrum
2. Hypocentrum

Welke aardbeving zijn over het algemeen zwaardere aardbevingen?

1. Aardbevingen die ontstaan bij transforme bewegingen
2. Aardbevingen die ontstaan bij een subductiezone.
3. Aardbevingen die ontstaan bij een divergente beweging.

Aardbevingen in Groningen komen door platentektoniek

1. Waar
2. Niet waar

Wat is de motor voor de platentektoniek?

1. Convectiestromen
2. De aardkern
3. De Mantel
4. Lava

hoeveel keer sterker is een aardbeving van 7 op de schaal van richter ten opzichte van 5

1. 100
2. 90
3. 2
4. 900

Sleep het getal steeds naar juist als de stelling klopt en onjuist als de stelling niet klopt.

1.  Platen bewegen vrij snel ten opzichte van elkaar.

2. Platentektoniek is de naam voor alle platen bij elkaar.

3. Bij een transforme beweging gaan de platen langs elkaar.

4. Japan heeft van alle natuurrampen alleen echt last van de aardbevingen.

Beoordeel de stellingen. 

Juist

Onjuist

Juist

Onjuist

Juist

Onjuist

Juist

Onjuist

1

2

3

4

Om platentektoniek uit te kunnen leggen moet je eerst iets weten over de opbouw van de aarde. Sleep de juiste namen naar de juiste cijfers. 

Aardmantel

Aardkorst

Aardkern

leerdoelen

* Je weet wat een vulkaan is en wat de gevolgen van vulkaanuitbarstingen kunnen zijn

* Je begrijpt hoe vulkanen ontstaan en waarom de gevolgen voor mensen in arme landen verschillen van die voor bewoners van rijke landen

* Je kunt op een kaart met de aardkorstplaten de gebieden aanwijzen met vulkanisme

De Yellowstone caldera bevindt zich in het Nationaal park Yellowstone in de Verenigde Staten. Het is een onder de oppervlakte liggende complexe vulkaan die ongeveer om de 600.000 jaar volledig uitbarst. De laatste eruptie was circa 640.000 jaar geleden. Als de supervulkaan uitbarst zal er mogelijk een nieuwe ijstijd volgen als gevolg van de grote hoeveelheid stof die vrijkomt (meer dan 2500 km³).

i

De gletsjer Eyjafjallajökull is één van de kleinere gletsjers op IJsland en heeft een oppervlakte van ongeveer 100 km². Een uitbarsting in de hoofdkrater van de Eyjafjallajökull begon op 14 april 2010. In grote delen van Europa werd het vliegverkeer dagenlang volledig stilgelegd vanwege de aswolken die de vliegtuigen kunnen beschadigen.

i

De Vesuvius is een vulkaan aan de westkust van Italië ten zuidoosten van Napels. De naam "Vesuvius" is afkomstig van het Oskisch "fesf", wat rook betekent. De vulkaan ligt in de vlakte van Campanië, heeft een doorsnede van 8 kilometer en is 1281 meter hoog.

i

De Krakatau (Portugees: Krakatao) is een actieve vulkaan in Indonesië, in de straat Soenda tussen Java en Sumatra. De vulkaan is vooral bekend door de zware uitbarsting in 1883. Op maandagochtend 27 augustus 1883 vond een grote uitbarsting van de Krakatau plaats. De berg rees op, scheurde open en stortte in, waarna de zee in het gapende gat stroomde. Het gevolg was een catastrofale uitbarsting.

i

De berg Fuji is met zijn 3776 meter de hoogste berg van Japan. De vulkaan slaapt sinds 1709. De top van de krater is te voet bereikbaar maar mag alleen in juli en augustus beklommen worden. Veel Japanners maken een bedevaartstocht naar de top. De vulkaan wordt als heilig beschouwd en speelt een grote rol in de Japanse cultuur.

i

Bewegingen van platen

Platen kunnen op drie manieren bewegen:

1. Naar elkaar toe: convergentie
   
2. Van elkaar af: divergentie
   
3. Langs elkaar: transform
   

Naar elkaar toe: convergentie

Tegen elkaar	Zware oceanische plaat duikt onder lichtere continentale plaat = subductie
- Gebergtevorming: plooiingsgebergte (Himalaya)	- Gebergtevorming (Andes) - vulkaanvorming

Wat is een trog?

Trog: Diepe kloof onder in de zee, onstaan door subductie van een oceanische plaat.

Van elkaar af: divergentie

De ruimte wordt opgevuld met magma -> vorming nieuwe aardkorst.

Als twee oceanische platen uit elkaar drijven -> gebergte: mid-oceanische rug).

Langs elkaar: transform

Platen schuiven langs elkaar en veroorzaken zo aardbevingen.

Voorbeeld: San Andreasbreuk

In Japan

Oceanische plaat duikt onder de continentale plaat.

Oceanische plaat is dunner, maar zwaarder dan continentale plaat.

Hoe noemen we dit wegduiken van de ene plaat onder de andere?

Subductie

platen

vulkanen

Wat valt op?

platen

mid oceanische ruggen

Wat valt op?

Vulkanisme

Ontstaan van vulkanen

Een vulkaan ontstaat door uitbarstingen van lava en as.

Oceaanbodem gaat de mantel in --> gesteente smelt --> magma ontstaat --> verhit materiaal wil omhoog --> te hoge druk: uitbarsting (subductie)

Magma wordt lava en verlaat via de krater de vulkaan

Ontstaan van vulkanen

Vulkanen in de oceaan

* Twee oceaanbodems gaan uit elkaar

* Er komt een kier in de aardkorst

* Opgevuld met heet gesteente (lava)

* Lava + water = lava wordt hard

* Ontstaat: nieuwe oceaanbodem 

* Langgerekte berg: midoceanische rug

1

2

3

4

5

6

7

Vulkanen

• Lava: vloeibaar gesteente buiten de vulkaan
• Krater: de opening van de vulkaan 
• Vulkanische bommen en giftige wolken

Stratovulkaan

• 2 platen botsen tegen elkaar 
• 
  
• Gigantische uitbarstingen
• Veel gas en as

Schildvulkaan

• 2 platen bewegen uit elkaar 
• vaak op de oceaanbodem 
• onderzeese gebergten: Mid- oceanische ruggen

Aan de slag

eerste 10 minuten in stilte -> lees eerst de paragraaf onderstreep de belangrijkste stukken

Maak paragraaf 3: opdracht 1 t/m 3

Af? -> nakijken

goed gewerkt -> opengeogeussr

planning

1.3 deel 2

filmpje

zelfstandig aan de slag

kahoot?

pak je:
boek!

Ontstaan van vulkanen

Een vulkaan ontstaat door uitbarstingen van lava en as.

Oceaanbodem gaat de mantel in --> gesteente smelt --> magma ontstaat --> verhit materiaal wil omhoog --> te hoge druk: uitbarsting (subductie)

Magma wordt lava en verlaat via de krater de vulkaan

Ontstaan van vulkanen

Vulkanen in de oceaan

* Twee oceaanbodems gaan uit elkaar

* Er komt een kier in de aardkorst

* Opgevuld met heet gesteente (lava)

* Lava + water = lava wordt hard

* Ontstaat: nieuwe oceaanbodem 

* Langgerekte berg: midoceanische rug

In Japan

Wat is de situatie in Japan?

1

2

3

4

5

6

7

Stratovulkaan

• 2 platen (oceanische en continentale) botsen tegen elkaar (subductie) 
• 
  
• Gigantische uitbarstingen
• Veel gas en as

Schildvulkaan

• 2 platen bewegen uit elkaar 
• vaak op de oceaanbodem 
• onderzeese gebergten: Mid- oceanische ruggen

Vulkanisme door ?

Caldera

Caldera volcano

aan de slag!

eerste 10 minuten in stilte

maak 1.3 helemaal af

kijk alles daarna af!

helemaal klaar -> maak samenvatting van 1.1 t/m 1.3!

Afsluiting

Huiswerk: paragraaf 1.3 opdracht 2

Klaar? Je mag verder werken

Volgende les: Afmaken paragraaf 1.3