5.5 Exogene processen

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 6

H5.5 exogene processen

Alyssa, Amarin & Megan

Herhaling H5.4:
Welke 3 mechanismen veroorzaken de beweging van aardplaten?

Leerdoelen

• Je weet welke typen verwering er zijn en welke processen verantwoordelijk zijn voor verwering.
• Je kunt met behulp van het klimaat in een gebied bepalen welke verweringprocessen plaatsvinden.
• Je weet op welke manieren sediment wordt vervoerd.

• Je kunt de ontstaanswijze van sedimentgesteenten bepalen aan de hand van de kenmerken van het gesteente.

Huiswerk bespreken: opdracht 3

a. Beschrijf het verband tussen gemiddelde afvoer en sedimentlast. Gebruik een hoe-hoe-zin.

antwoord

Hoe hoger de gemiddelde afvoer, hoe hoger de sedimentlast.

Huiswerk bespreken: opdracht 3

b. Beredeneer hoe de landschapszone waar de Indus doorheen stroomt bijdraagt aan de hoge sedimentlast.

antwoord

De Indus stroomt door de aride landschapszone. Hier is weinig begroeiing, waardoor de grond niet wordt vastgehouden. Deze erodeert daarom makkelijk en komt in de rivier terecht.

Huiswerk bespreken: opdracht 3

c. Geef aan:

- In welk deel van het lengteprofiel van de Indus het meeste verweringsmateriaal in de rivier komt

- Welk gebiedskenmerk hiervan de oorzaak is. Licht je keuze toe.

antwoord

· In de bovenloop;

· de Indus stroomt daar door reliëfrijk terrein, waardoor het verweringsmateriaal makkelijk van de hellingen in de rivier komt.

Huiswerk bespreken: opdracht 3

d. Leg met behulp van de informatie uit de tabel uit, waardoor bij de Parana en de Congo geen delta ontstaat. Je uitleg moet een oorzaak-gevolgrelatie bevatten.

antwoord

Oorzaak: beide rivieren hebben een lage sedimentlast, 

Gevolg: waardoor een delta niet kan worden opgebouwd 

0

0

Verwering

• Fysische verwering (mechanische verwering)

- gesteente valt uit elkaar in kleine stukken

- grote temperatuurverschillen/onder vriespunt

3 oorzaken: 

- temperatuurverschillen

- vorst- en zout werking

- biologisch-fysische werking (wortels)

Verwering

• Chemische verwering

- moleculen van een gesteente vallen uiteen/veranderen

- in vochtige en warmen gebieden, zoals de tropen

Reacties op: 

- water

- koolstofdioxide

- zuurstof

Verweringsmateriaal

• Massabewegingen

- onder invloed van zwaartekracht

- puinhelling: materiaal blijft liggen tegen een helling

- puinwaaier: materiaal komt onderaan een helling terecht

weinig vegetatie = makkelijk transport

Verweringsmateriaal

• Erosie door ijs, water en wind

- schuurt het landschap uit, waardoor materiaal los komt

- aride zone: veel winderosie door weinig vegetatie

- landijs en gletsjers: laten U-dalen achter -> geruimde materiaal wordt achtergelaten in morenen.

0

Riviererosie

• Rivierstelsels: belangrijk voor transport van verweringsmateriaal over lange afstanden 

•  Bovenloop:

- verhang en stroomsnelheid = hoog

- verticale erosie -> V-dalen

Riviererosie

•  Middenloop:

- stroomsnelheid afgenomen

- horizontale erosie -> rivierdal wordt breder 

- sediment wordt gedeeltelijk afgezet

• Benedenloop

- stroomsnelheid sterk afgenomen

- overstromingsvlakte -> veel sedimentatie

- overstromingsvlakten zakken weg

Riviererosie

• Delta: er bouwt geleidelijk nieuw land op
• Estuarium: tijdverschil is groot -> sediment trekt verder de zee in

Examenopgave

Bij de afbraak van de kalksteen van Mount Yamnuska spelen zowel mechanische als chemische verwering een rol.

 Geef aan op welke wijze

- mechanische verwering bijdraagt aan de afbraak van het gesteente;

- chemische verwering bijdraagt aan de afbraak van het gesteente.

bron 1

bron 2

Examenopgave

Antwoord:

• Mechanische verwering: vorstwerking / water bevriest in rotspleten,

waarbij het gesteente uit elkaar wordt gedrukt / door verschillen in

temperatuur valt het gesteente uit elkaar 1

• Chemische verwering: kalksteen lost op in (zuur) regenwater

Kahoot

https://create.kahoot.it/

Vragen?