Les 4: Grieken en Romeinen: beeldende kunst en architectuur

• Kunst
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 4

Klassieke oudheid

Lesdoelen

• Je bent bekend met de drie bouwordes;
• Je begrijpt de ontwikkeling van de Griekse en Romeinse beeldhouwkunst en kunt deze beschrijven;
• Je kunt kenmerken van Griekse en Romeinse gebouwen noemen en onderscheiden;

Bonuspunten toets

Leerlingen kunnen aan het begin van de toets hun schrift inleveren en tot maximaal 0,5 bonuspunt krijgen bij hun toets. De verdeling is daarbij is als volgt:

0,2 voor aantekeningen en eventuele lesopdrachten

0,2 voor huiswerkopdrachten

0,1 voor samenvattingen

Klassieke kunst en cultuur:
waar denk je dan aan?

Grieken

• Ca. 800 - 150 v. Chr.


• Groot gebied, toch eenheid.
• Verschillende stadstaten (200+!),  eigen bestuur, cultureel verenigd.
• Grondleggers van politiek, wiskunde, filosofie, literatuur, kunst, Olympische spelen, sterrenkunde, theater


• Religie: vele goden, mythen

3 tijdperiodes

• Archaïsch (ca. 800 – 480 v. Chr.)

       - Statisch en gestileerd

• Klassiek (480– 323 v. Chr.)

       - Bloeiperiode

       - Harmonie en evenwicht

• Hellenistisch (323 – ca. 150 v. C.)

       - Theatraal, emotioneel, dynamisch

 

Bouwkunst

• Tempel: huis van een god
• Woont als beeld in de cella


• Drie bouwordes (DIK)
• Optische harmonie
• Gulden snede
• Theaters

De oudste bewaard gebleven Griekse bouwwerken zijn de tempels. Deze werden al vroeg in duurzame natuursteen gebouwd, terwijl voor de overige bouwwerken meestal hout werd gebruikt. De tempels waren opgedragen aan één van de Griekse goden.

Metopen zijn de reliëfs tussen de trigliefen op het fries.

Korinthische orde

Dorische orde

Ionische Orde

Korintische Orde

Welke orde heeft geen basement?

1. De Dorische orde
2. De Ionische orde
3. De Korintische orde
4. De kolossale orde

Akropolis (Heilige rots van Athene)

Parthenon

• 450 en 435 v. Chr. 
  
• Belangrijkste monument
• Dorische orde
• Optische harmonie

Ereichteion

• Ca. 420 v. Chr. 
• Ionische orde 
• Kariatiden

Tempel van Nike

• Ca. 420 v. Chr. 
• Ionische orde 

Gulden snede

• Harmonie 
• Ook in de natuur
• Verhouding ca. 1 : 1,6
• Fibbonacci reeks 
• 1 : 1  : 2 : 3 : 5 : 8 : 13 : 21
• Ontdekt tijdens Renaissance 

Zie volgende slide voor uitlegvideo

Beeldhouwkunst

• Religieus van aard (bijv. voor in het graf) en voor tempels.
• Levensgrote beelden vanaf 660 v.C. 
• Streven naar volmaaktheid, schoonheid is     teken van goddelijkheid. 
• Marmeren beelden oorspronkelijk               polychroom = meerkleurig 
• Veel beelden die nog bestaan, zijn Romeinse kopieën. 

Replica van de Griekse speerdrager uit brons. 

Romeinse kopie uit marmer. 

Archaïsche periode: ca. 800 – 480 v. Chr.

• Archaïsche glimlach
• Stijf, frontaal, gestileerd
• Linkervoet voor, vuisten
• Amandelvormige ogen
• Invloed Egyptische kunst

Klassieke periode: 480– 323 v. Chr.

• Hoofd niet recht vooruit, natuurlijker
• Anatomische perfectie, harmonie
• Contrapposto (zie volgende slide)


• Vanaf 4e eeuw sierlijker => 

       hoofd: lichaam dan 1 : 9 i.p.v. 1 : 8

• Meer beweging 
  

Venus van Milo (Romeinse kopie)

Poseidon van Artemision

Wagenmenner 

van Delphi

Apollo van Belvedere (Romeinse kopie)

Hellenistische periode (323 – ca. 150 v. Chr.)

• Overdreven, theatraal, gespierd
• Pathos = edel lijden
• Dynamisch, ingewikkeld
• Complexe composities: groepen
• Draperieën worden belangrijker

Zet deze Griekse beelden op volgorde van ontstaan. 

Op de vorige dia staan woorden / begrippen die van toepassing zijn op het beeld dat erbij staat (Laocoön). Licht van elk begrip toe hoe de kunstenaar dit tot uiting heeft gebracht in het beeld.

Zoek een afbeelding van een Renaissancebeeld in contrapposto.

Schilderkunst

• Weinig schilderkunst bewaard gebleven, behalve op vazen. 


• Voorstellingen op vazen enorme bron van informatie over Griekse cultuur.
• Zoeken naar perspectief
• Wat er gevonden is, is naturalistisch en idealistisch

•  Religie: 'kopieën' van Griekse goden-systeem

• Door de grootte wordt het rijk onbestuurbaar en valt uiteen in West-Romeinse rijk en Byzantijnse rijk.

Bouwkunst (architectuur)

- Romeinen zijn briljante bouwmeesters!

- kenmerkend: boogconstructie, koepel, aqua- en viaduct.

- kopiëren de Griekse stijl maar variëren die.

 

Links: Griekse tempel

Rechts: Ro-

meinse tempel 

Noem drie verschillen tussen de Griekse en de Romeinse tempel (zie vorige dia)

Romeinse architectuur

• Rondbogen: kunnen grotere afstanden overbruggen. Later ook koepel 
  
• Zuilen zijn niet meer dragend maar decoratief
• Verschillende bouwordes door elkaar
• Romeinen bouwen ook met beton (is daarna lang vergeten...)

Colosseum, Rome

Pantheon, 

Rome

Koepel (!) van beton (!)

oculus

Omschrijf de begrippen (midden)schip, zijbeuken en apsis (zie vorige dia). Googelen mag.

Machtsvertoon

• Triomfboog Titus (81 n.C.) nadat hij Jeruzalem had veroverd.
•  Triomfzuil Trajanus  (Inmiddels staat Petrus erbovenop.)
• Romeinse keizers hadden goddelijke status
• Ruiterbeelden

Huiswerk

TB: 

- lz. en s. blz. 10, 11, 14 (alleen ‘klassieke beeldhouwkunst’), 16 

WB:  

- m. blz. 11/12 opdr. 7, 9, 10, 11 

 Grieks theater

• Belangrijk in dagelijks leven
• Tegen heuvel, natuur als decor
• Acteurs uitsluitend mannen
• Komedie en tragedie
• Maskers