3.3 en 4.4 Massa

• Scheikunde
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 3

H3.3/ 4.4 Wet van behoud van massa

Wat leer je deze les?

- Wet van behoud van massa: betekenis en toepassen

- Rekenen met massaverhoudingen

- Wat 'overmaat' inhoudt bij chemisch rekenen

Wet van behoud van massa

Stoffen verdwijnen en ontstaan bij chemische reacties

Atomen voor én na de pijl zijn kloppend

VB: 2 H₂O -> 2 H₂ + O₂

Hoe zit het met de massa?

Stel: we ontleden 10 gram H₂O (zie VB)

Hoeveel massa ontstaat er in totaal na de reactie?

10 gram water wordt ontleed tot waterstof en zuurstof. Deze twee reactieproducten wegen samen...

1. Meer dan 10 gram
2. Minder dan 10 gram
3. Ook 10 gram

Wet van behoud van massa

Totale massa beginstoffen = totale massa reactieproducten

Verbranding van 13,5 gram koolstof:

C (s) + O₂ (g) -> CO₂ (g)

Er ontstaat 50 gram CO₂

_{Hoeveel gram zuurstof heef dan gereageerd? Denk aan de wet van behoud van massa (antwoord in teams chat)}

C (s) + O₂ (g) -> CO₂ (g)

13,5 gram C + ? gram O₂ -> 50 gram CO₂

50 - 13,5 = 36,5 

Dus 36,5 gram O₂

Massaverhoudingen (havo stof)

Koekjes bakken: volgens recept

                                            Voor 300 g bloem is 150 g boter nodig

                                            Massaverhouding bloem : boter = 300 : 150

                                                                                                                =    2    :    1

                                                                                                   (vereenvoudigd)

                                                                                 Nu: massaverhoudingen                                                                                        bij chemische reacties!

Massaverhoudingen oefening

Magnesium (s) + zuurstof (g) -> magnesiumoxide (s)

Voor het verbranden van 18,0 gram magnesium is 12,0 gram zuurstof nodig.

Vraag 1: Hoeveel gram magnesiumoxide wordt er gevormd?

Vraag 2: Bereken de massaverhouding magnesium : zuurstof. Vereenvoudig zo klein mogelijk!

In 3 minuten maken

Vraag 1: Hoeveel gram magnesiumoxide werd er gevormd?

1. 6,0 gram
2. 30,0 gram
3. 216,0 gram
4. 1,5 gram

Vraag 2: Wat is de massaverhouding van magnesium : zuurstof ?

1. 18,0 : 12,0
2. 6,0 : 4,0
3. 9,0 : 6,0
4. 3,0 : 2,0

Overmaat en ondermaat

400 gram bloem
i.p.v. 300 gram 

Overmaat en ondermaat

Overmaat = een beginstof waar je te veel van hebt in een reactie. Na de reactie blijft er altijd iets van deze stof over!

Ondermaat = een beginstof waarvan te weinig aanwezig is. Deze reageert dus helemaal op!

400 gram bloem
i.p.v. 300 gram 

Bekijk de uitgewerkte voorbeeldopgave op blz. 107

22-1-21

Herhaling + nieuwe theorie 3.3

Welke uitspraak klopt volgens Wet van behoud van massa?

1. Alle deeltjes hebben dezelfde massa
2. Na een reactie is de totale massa veranderd
3. Na een reactie is de totale massa gelijk gebleven
4. Na een reactie kan de totale massa veranderen

25 gram zuurstof reageert met 100 gram ijzer. Welke getallen vul je in voor
meest vereenvoudigde (!)
massaverhouding zuurstof : ijzer?

1. 100 : 25
2. 5 : 20
3. 1 : 4
4. 4 : 1

De massaverhouding zuurstof : koper is 1 : 5
Ik laat 40 gram zuurstof reageren met 220 gram koper. Welke stof is in overmaat?

1. Zuurstof
2. Koper

Dat was een stukje herhaling van gister

Nu: nieuw stukje theorie

Atoommassa

Atomen hebben een massa

Nadeel: erg kleine massa

• Eén H-atoom weegt slechts 1,67x10^-24 gram

Handig om met zulke kleine massa's te rekenen?

Atoommassa

Rekenen met zulke kleine getallen is onhandig...

... gebruik een andere massa-eenheid!

• Atomaire massa-eenheid: u
• 1 u = 1,66x10^-24 gram 
• Elk atoom heeft zijn eigen massa in u (zie blz 260 in boek)

Molecuulmassa

Als atomen een massa hebben, geldt dat ook voor moleculen

Molecuulmassa bereken, hoe? Bijvoorbeeld H₂O

1. Bereken van elke atoomsoort de massa
   2 x 1,008 u = 2,016 u (waterstof)     en
   1 x 16,00 u = 32,00 u (zuurstof) 
2. Tel de massa's bij elkaar op
   2,016 u + 32,00 u = 34,016 u (afgerond 34,02 of 34,0)
   
   

Wat is de molecuulmassa van CO2?
Atoommassa C = 12,0 u
Atoommassa O = 16,0 u

1. 28,0 u
2. 40,0 u
3. 44,0 u
4. 56,0 u

Wat is de molecuulmassa van KBrO4?
K = 39,1 u
Br = 79,9 u
O = 16,0 u

1. 183,0 u
2. 540,0 u
3. 135,0 u
4. 374,7 u

Wat gaan we nu doen?

Nakijken opdracht 13, 14, 15

Verder werken aan opdracht 18, 20, 21 (+ 19, 24 en 25)