Les Slaap / waakritme 18-01-2024

• Welzijn
• MBO
• Studiejaar 3

ODD/CD & slaap (-waakstoornissen)

Zie voor ODD/CD de PowerPoint op Teams. Deze PowerPoint moet je ook leren voor de toets!!

Lesdoelen

* Je weet na deze les welke slaap / waakstoornissen er zijn.
*Je weet hoe een slaapcyclus eruit ziet

Waarom is slapen belangrijk voor jou?

Hoeveel uur iemand slaapt, hangt af van ....??

1. Biologische Klok
2. Leeftijd
3. Tijdstip
4. Alle bovenstaande antwoorden

Hoeveel uren slaap jij?

Wat is een functies van slaap?

Functies van slaap

• Ontspanning lichamelijk
• Ontspanning geestelijk
• Positieve invloed op de geheugen

Wat gebeurt tijdens het slapen?

• Ademhaling en hartslag  wordt langzamer.
• Hersenactiviteit wordt minder.
• Het lichaam groeit.
• Lichaamstemperatuur wordt iets lager.
• Spieren ontspannen zich en herstellen.
• Stofwisseling wordt trager.
• weefsels vernieuwen zich.

Een normale slaapcyclus bestaat uit verschillende fasen die zich meerdere keren per nacht herhalen.
Elke cyclus duurt gemiddeld ......tot .......minuten

1. 30-60
2. 30-90
3. 90-120
4. 120-180

Hoe ziet een normale slaapcyclus eruit?

Een normale slaapcyclus bestaat uit verschillende fasen die zich meerdere keren per nacht herhalen. 

Elke cyclus duurt gemiddeld 90 tot 120 minuten, en een volwassene doorloopt 4 tot 6 van zulke cycli per nacht.

De slaap wordt verdeeld in twee hoofdcategorieën:

1. Niet-REM slaap (NREM) – bestaat uit 3 fasen
2. REM slaap (Rapid Eye Movement) – de droomfase

Fase 1 – Indommelfase (NREM 1)

• Duur: enkele minuten
• Overgang van wakker naar slaap
• Lichte slaap, makkelijk wakker te maken
• Spieren ontspannen, hartslag en ademhaling vertragen
• Soms schokachtige bewegingen of een vallend gevoel

Fase 2 – Lichte slaap (NREM 2)

• Duur: ca. 20-25 min per cyclus (en neemt toe in latere cycli)
• Diepere ontspanning
• Lichaamstemperatuur daalt
• Hartslag en ademhaling vertragen verder
• Hersengolven worden trager met korte uitbarstingen van activiteit (slaapspoelen)

Fase 3 – Diepe slaap (NREM 3)

• Duur: vooral in de eerste helft van de nacht
• Moeilijk om wakker te worden
• Lichaam herstelt fysiek: spierherstel, immuunsysteem wordt versterkt
• Groei- en herstelhormonen worden aangemaakt
• Weinig of geen dromen

Fase 4 – REM-slaap (droomslaap)

• Treedt ongeveer 90 minuten na het inslapen op
• Duur neemt toe per cyclus gedurende de nacht
• Snelle oogbewegingen (vandaar: Rapid Eye Movement)
• Intensieve hersenactiviteit – dromen komen hier het meest voor
• Spieren zijn tijdelijk verlamd (om te voorkomen dat je je dromen uitvoert)
• Belangrijk voor geheugen, leren en emotionele verwerking

Wat is het doel van de verschillende slaapfases?

Fase 3 (diepe slaap): 

REM-slaap: 

Lichte slaap (fase 1 & 2): 

Fase 3 (diepe slaap): fysiek herstel, energiereserves aanvullen

REM-slaap: geestelijk herstel, geheugenconsolidatie, verwerking van emoties

Lichte slaap (fase 1 & 2): overgangsfases, nodig om veilig in en uit diepere slaap te komen

Een powernap is goed, maar hoe lang mag een powernap duren?

1. max. 20 minuten
2. max. 30 minuten
3. max. 40 minuten
4. max. 90 minuten

Powernap

Door slecht slapen verminderd:

* datgene wat je moet onthouden​

 * het concentratievermogen​

 * het spraakvermogen ​

 * de reactiesnelheid​

 * de besluitvaardigheid​

 * het gevoel voor tijd en ruimte(planning)​

 * de fysieke gezondheid.​

* het vermogen om emoties te hanteren​

Welke factoren kunnen de slaap beïnvloeden?

Factoren die slaap kunnen beïnvloeden

• voeding en drankjes (koffie, thee, alcohol)
• slaapomgeving (temperatuur, geluid)
• slaapcomfort (bed)
• licht/donker 
• pijn, ongemak, angst, stress
• verstoord bio ritme (nachtdienst)

Wat is een slaap-waakstoornis

Een slaap-waakstoornis is een psychische of medische aandoening waarbij er sprake is van aanhoudende problemen met slapen of wakker zijn, die leiden tot dagelijkse beperkingen, zoals vermoeidheid, concentratieproblemen, prikkelbaarheid of somberheid.

slaap waakstoornis

• komt vaak voor bij mensen met een depressie
• angst
• andere psychische aandoeningen of stoornissen (ADHD/ASS)
• bij veranderingen
• bij andere ziektebeelden zoals dementie 

Slaap stoornissen

Voorbeelden van slaapstoornissen of ziektebeelden: 

• Slaapapneu (Iemand met slaapapneu stopt vaak met ademen tijdens de slaap. )
• Narcolepsie (een zeldzame ziekte waarbij je overdag vaak plotseling in slaap valt
• Rustelozebenen (is een neurologische bewegingsstoornis)
• Parasomnie (verzamelnaam voor ongewoon gedrag of ongewone bewegingen tijdens de slaap.)
• Insomnie (betekent letterlijk 'geen slaap)
• Hypersomnie (gekenmerkt door dagelijks terugkerende en meerdere perioden van slaperigheid.)

Slaapapneu betekent 'niet ademen tijdens de slaap'. Iemand met slaapapneu stopt vaak met ademen tijdens de slaap. De adempauzes duren 10 seconden of langer. Van de 100 mensen heeft waarschijnlijk 1 persoon slaapapneu.

Narcolepsie is een zeldzame ziekte waarbij u overdag vaak plotseling in slaap valt. Overdag bent u bijna altijd slaperig, ook als u genoeg geslapen heeft. 's Nachts wordt u regelmatig even wakker. Narcolepsie begint meestal tussen de leeftijd van 15 en 35 jaar.

Het rusteloze benen syndroom (ofwel restless legs syndroom, afgekort RLS) is een neurologische bewegingsstoornis. Hierbij is sprake van een niet tegen te houden neiging om uw benen te bewegen als u in rust bent. Dit gebeurt meestal ’s avonds en ’s nachts. U kunt het onprettige gevoel ook in uw armen, romp, handen of voeten hebben.

Parasomnia is de verzamelnaam voor ongewoon gedrag of ongewone bewegingen tijdens de slaap. Bij parasomnia lijkt het alsof iemand wakker is, maar in werkelijkheid slaapt hij en weet niet wat hij doet.

Insomnia is slapeloosheid en betekent letterlijk 'geen slaap'. Ruim 7% van de Nederlanders heeft regelmatig tot vaak last van slapeloosheid. Bij de meeste mensen is de klacht kortdurend en heeft het te maken met tijdelijke stress, heftige emoties of kortdurende lichamelijke ziekten.

Als u overdag erg slaperig bent, dan kunt u last hebben van hypersomnie. Onder hypersomnie verstaat men een medische conditie gekenmerkt door dagelijks terugkerende en meerdere perioden van slaperigheid. Deze slaperigheid kan uw dagelijks leven negatief beïnvloeden. U bent moe, gedeprimeerd en heeft vaak hoofdpijn.

Slaap medicatie

• Probeer eerst andere interventies
• Slaapmedicatie wordt voorgeschreven door de arts
• Observeer de werking en het slaap-waakritme
• Geeft de medicatie pas als de zorgvrager klaar is om te gaan slapen ( toilet is geweest, bed is in orde)
• slaapmedicatie werkt verslavend/gewenning treed al snel op

Filmpje

Jullie krijgen een filmpje te zien.

Let goed op , hierna zullen jullie in twee / drietallen enkele vragen moet beantwoorden.

Opdracht slaap- waakstoornissen

1. Welke gevolgen van narcolepsie zie je bij de drie personages in het videofragment terugkomen?
2. In het videofragment wordt duidelijk dat er door een aantal leefregels redelijk normaal valt te leven met narcolepsie. Wat voor leefregels zouden dat kunnen zijn, denk je?
3. Hoe lastig denk je dat het is om narcolepsie te signaleren als je later in de praktijk als begeleider werkzaam bent? Motiveer je antwoord.
4. Klassikaal nabespreken 
   

Nabespreken