6.2 Het ontstaan van de democratie in Nederland

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vmbo t, mavo
• Leerjaar 3

TvG 6.2 

Het ontstaan van de democratie in Nederland

Even terug naar les 1:

Democratie

Grondwet

Dictatuur

Constitutionele Monarchie

Republiek

Wat is democratie?

1. een koning heeft de macht
2. een kleine groep mensen heeft de macht
3. de adel heeft de macht
4. het volk heeft de macht

Beschrijf in eigen woorden wat er in Artikel 1 van de grondwet staat.

Wat is een constitutionele monarchie?

1. Een land zonder koning
2. Een democratie met een parlement
3. Een koninkrijk met een grondwet
4. Een koninkrijk zonder grondwet

Wat is het belangrijkste verschil tussen een republiek en een monarchie?

Noem een republiek die je kent.

Wanneer kan je een land een dictatuur noemen?

6.2 TvG Het ontstaan van de democratie in Nederland.

19e-eeuws Nederland was een koloniale macht: grondstoffen

Industriële Revolutie bracht verandering, urbanisatie

Fabrieken, arbeiders, slechte leef- en werkomstandigheden

Willem I

In 1815 werd Nederland een koninkrijk.

Macht was voor koning Willem I

Willem II

Willem II volgde in 1840 zijn vader op.

Hij regeerde net zo als zijn vader.

Willem II was de baas en de ministers zijn assistenten.

Willem II zette de grondwet en het parlement buitenspel.

Intussen in Europa:

uitbrekende revoluties, vorstenhuizen in problemen.

Grondwet 1848

Thorbecke schrijft een nieuwe grondwet.

Liberaal

Koning Willem II geeft toe uit angst afgezet te worden. 

Maken: 6.2 

Vraag 1 en 2

De nieuwe grondwet van 1848:

Veranderingen:

Klassieke grondrechten: beschermen tegen de macht van de overheid

Klassieke grondrechten

• Om het volk tegen de overheid te beschermen zijn er klassieke grondrechten bedacht:

1. Vrijheid van Godsdienst
2. Vrijheid van meningsuiting
3. Vrijheid van drukpers 

• Thorbecke in 1848: 

1. Vrijheid van vereniging & vergadering
   
2. vrijheid van onderwijs
   

Nieuwe Grondwet 1848:
De rechten van het parlement

Wetgevende rechten

• recht van initiatief (alleen de Tweede Kamer)
  
• recht van amendement (alleen de Tweede Kamer)
  
• recht om wetten te stemmen
  

Nieuwe grondwet 1848:

1. Rechtstreekse verkiezingen 

                   ( via censuskiesrecht en districtenstelsel)

2. Macht bij het parlement

                    - koning onschendbaar

                    - ministers verantwoordelijk

                    - Eerste en Tweede kamer met  5 rechten

3. Rechten en plichten in de grondwet (grondrechten)

             

                    

Tweede Kamer:

• Rechten Tweede Kamer:
• 1. Budget
• 2. Interpellatie (vragen stellen)
• 3. Enquête
• 4. Initiatief: wetten voorstellen
• 5. Amendement: wetten aanpassen
• Naast wetgevende macht is de Tweede Kamer vooral de controlerende macht

Maken 6.2

Vraag 3 t/m 8

Koning Willem III

Koning Gorilla, koning vanaf 1849

Verzet tegen grondwet en beperking van macht.

Luxemburgse kwestie (1866 - 1867)

Luxemburgse kwestie:

Voor het eerst strijd tussen koning Willem III

en parlement..

Verkoop van Luxemburg aan Frankrijk? Of toch maar beter niet?

Luxemburgse Kwestie:

Oorlog dreigt. 

Duitsland èn Frankrijk woest...

• Verkoop Luxemburg gaat niet door. 
• Tweede Kamer wilde ontslag van het kabinet - Tweede Kamer was niet op de hoogte gehouden van plannen..
• Willem III weigert ministers te ontslaan
• Tweede Kamer zet recht van budget in en keurt begroting af:
• Alsnog ontslag ministers -> nieuwe verkiezingen -> nieuw kabinet

Luxemburgse Kwestie

conclusie

Let op:

Sinds 1848 was de relatie tussen Koning en Parlement gewijzigd. 

Willem III had er moeite mee dat hij geen macht meer had en erkende de regering en het parlement met mate. 

De Luxemburgse kwestie is hier een voorbeeld van.

Sindsdien: regeren zonder vertrouwen Tweede Kamer niet meer gebeurd.

Wat past bij koning Willem I?

1. macht ligt bij parlement
2. minister is dienaar van de koning
3. parlementaire democratie
4. absolutisme

Willem I was koning van

1. 1800 - 1840
2. 1815 - 1840
3. 1789 - 1848
4. 1840 - 1848

Geef een voorbeeld van de grondwetswijziging van Thorbecke

Thorbecke was :

1. Liberaal
2. Conservatief
3. Confessioneel
4. Socialist

Waarom was koning Willem III niet blij met de grondwet van 1848?

1. Hij was kwaad dat de koning minder macht had
2. Hij was tegen de vrijheid van godsdienst
3. Hij was tegen het censuskiesrecht
4. Hij wilde graag meer macht naar het parlement

Wat was de bijnaam van koning Willem III?

1. De leeuwenkoning
2. Koning Aap
3. Koning Gorilla
4. Prins Pils

Welke betekenis had de Luxemburgse kwestie voor het bestuur in Nederland?

1. Door het verlies van Luxemburg verloor het parlement een kwart van zijn zetels
2. De Tweede Kamer bemoeide zich voortaan niet meer met buitenlandse politiek
3. De koning had laten zien dat de grondwet maar papier was, hij was in werkelijkheid de baas
4. Het was de eerste keer dat het parlement de regering dwong om af te treden

Belangrijke personen:

Willem I 

Willem II

Willem III

Johan Rudolf Thorbecke

Belangrijke jaartallen:

1815: Willem I aan de macht

1840: Willem II volgt Willem I op

1848: nieuwe Grondwet door Thorbecke

1849: Willem III volgt Willem II op

1867: Luxemburgse Kwestie

Belangrijke begrippen:

Industriële Revolutie

Liberalen

Grondrechten en Klassieke Grondrechten

Regering, kabinet, parlement

Ministeriële verantwoordelijkheid

Censuskiesrecht

Luxemburgse kwestie

Wetgevende macht, uitvoerende macht, rechterlijke macht

Rechtsstaat

Maken:

6.2 TvG

Maken: vraag 9 en 10