2.3 Het stroomgebied van de Rijn

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• vmbo, mavo, havo, vwo
• Leerjaar 1-6

Weekplenda

Week 46	Week 47	Week 48	Week 49	Week 50	Week 51
SO bespreken H2 §3	H2 §4	H2 §1t/m§4 herhalen Rep H2 §1t/m§4	Rep H2 bespreken atlasles H2	atlasles H2	Kerst

dit kan

Wat is een gletsjer?

1. Laag gelegen ijsmassa's die langzaam stromen.
2. Hoog gelegen ijsmassa's die heel langzaam naar beneden stromen.
3. Rivieren die het ijs vanuit de bergen transporteren.
4. Koude gebieden in het binnenland waar een landklimaat overheerst. (sneeuwklimaat)

Een gletsjer ontstaat in een ...

1. morene
2. dal
3. firnbekken
4. gletsjertunnel

Een gletsjer zorgt voor ...

1. verwering
2. erosie
3. beide
4. sneeuw

Hoe heet het gletsjerpuin dat onder een gletsjer ligt?

1. grondmorene
2. grondpuin
3. grondel
4. eindmorene

Gletsjers zorgen voor ...

1. V-dalen
2. U-dalen

Herhaling!

gesteente

Graniet, hard stollings- en dieptegesteente.

gesteente

Basalt, hard stollingsgesteente wat meer aan het oppervlakte is gevormd.

gesteente

Dolomiet, sedimentair- of afzettingsgesteente.

Kenmerken jonge gebergten?

- hoog

- steil

- spitse bergtoppen

- diepe dalen

Kenmerken oude bergtoppen?

- flauwe hellingen

- afgeronde toppen

- lagere bergen

Herhaling!

gletsjer

gletsjerpoort

zijmorenen

firnbekken

Herhaling!

2.3 Het stroomgebied van de Rijn

Lesdoelen

Aan het einde van de les weet je:

• op welke manier een rivier bijdraagt aan de afbraak en de opbouw van het landschap
  
• wat de kenmerken zijn van de Rijn in de Boven-Rijnse Laagvlakte
  
• wat er bijzonder is aan de Midden-Rijn
  
• waarom en hoe een rivier meandert
  
• waardoor een delta ontstaat

Benodigde voorkennis 

Je weet dat er verschillende rivieren bestaan.
Je weet wat stroomafwaarts is.
Je weet wat het debiet is.
Je herkent tekenen van klimaatverandering.

Openingsfoto

Wat zie je op de afbeelding? 

Beschrijving van de openingsfoto

De Rijn bij de Duitse stad Boppard.

mooie meander

De Rijn

De Alpen zijn de bovenloop van de rivier de Rijn.

bovenloop

middenloop

benedenloop

Herhaling! 

stroomgebied 

stroomgebied 

gemengde rivier B94= smeltwater + regenwater

stroomstelsel

waterscheiding

Herhaling! 

Boven-Rijnse Laagvlakte

Midden-Rijn

Neder-Rijn

Hoog-Rijn

Alpen-Rijn

Delta-Rijn

Lengteprofiel rivier B95

Bovenloop

gemengde rivier

Rivier die behalve regenwater ook smeltwater van gletsjers afvoert.

groot verhang

Het hoogteverschil per kilometer is groot.

Veel verwering en erosie

Met name erosie in de diepte, de rivier snijdt zich in het steen.

meer kenmerken

dichtbij de bron, v-vormige dalen, diepe dalen, steile wanden

Middenloop

gemengde en regen rivieren

afnemende stroomsnelheid

ontstaan meanders

Natuurlijke bochten in een rivier.

meer kenmerken

sediment afzetting, lagere stroomsnelheid, minder insnijding, de rivieren zijn breed.

ontstaan hoefijzermeer

Meanderen B122

breedte-erosie

Lesdoelen

Aan het einde van de les weet je:

• op welke manier een rivier bijdraagt aan de afbraak en de opbouw van het landschap
  
• wat de kenmerken zijn van de Rijn in de Boven-Rijnse Laagvlakte
  
• wat er bijzonder is aan de Midden-Rijn
  
• waarom en hoe een rivier meandert
  
• waardoor een delta ontstaat

Woordenboek

meander

hoefijzermeer

sedimentatie

verhang

lengteprofiel

Boven-Rijnse Laagvlakte

Midden-Rijn

Schrijf onderstaande begrippen in je aantekeningenschrift en noteer de uitleg erachter! 

LessonUp

Learnbeat

Aan de slag!

Maak van paragraaf 2.3 opdracht            in je werkboek.

Klaar?

Lees daarna zelf nog eens de theorie door in Learnbeat van paragraaf 2.3

   

Werk in tweetallen + overleg zachtjes met elkaar!

Bovenloop

Middenloop

Benedenloop

Hier ligt de bron van de rivier.

Het water stroom langzaam.

Hier ligt de monding.

Rivier neemt evenveel materiaal mee als het achterlaat.

Hier meandert de rivier.

Buitenbocht van de rivier.

Binnenbocht van de rivier.

erosie

sedimentatie

Gemengde rivier

Gletsjerrivier

Regenrivier

Rivier met regenwater.

Rivier met smeltwater.

Rivier met regen- en smeltwater.

Benedenloop

klein verhang

Het hoogteverschil per kilometer is klein.

lage stroomsnelheid

sedimentatie en deltavorming

meer kenmerken

Dichtbij de monding van de rivier, vaak door laagland, weinig erosie, veel meanderen. Eindigt in een estuarium/trechtermond aan zee.

debiet + regiem 

debiet 

In welk seizoen is het regiem het minst sterk?

zomer

Wat is het debiet in de maand augustus?

25 x miljard m3

regiem

Welke maand(en) zijn het meest droog?

januari, februari, maart, april, mei

Herhaling! 

Vertragingstijd B96

Planten/natuur zorgen voor ...?

een lange vertragingstijd, het duurt lang voordat de neerslag de grond in zakt en het waterpeil bereikt, of een rivier/zee.

Gebouwen/verstening zorgen voor ...?

een korte vertragingstijd, het duurt niet lang voordat de neerslag het riool bereikt of rivier/zee.

70% tot 100% neerslag gaat de grond in!

0% tot 60% neerslag gaat de grond in!

Stroomgebied met delta         Rijn en Maas B94

                  Debietverloop                   Rijn en Maas

In welke maand is het debiet het hoogst in de Rijn?

In januari 2750 m3 per seconde.

Welk stroomgebied is groter de Maas of de Rijn?

Het stroomgebied van de Rijn is bijna 4 x groter. Dit kan je zien aan de rode lijnen.

Atlaskaart

Wat geeft de kaart aan?

De kaart geeft gebieden aan die gevoelig zijn voor overstromingen,  bosbranden en lawines.

Is er een patroon zichtbaar?

- Overstromingen door rivieren vinden vooral in Midden Europa plaats.

- Bosbranden vinden vooral in Zuid Europa plaats.

- Lawines vinden in hooggebergten plaats in geheel Europa.

Afbraak en opbouw: ijs, water en wind B122

Herhaling! 

Lesdoelen

Aan het einde van de les weet je:

• op welke manier een rivier bijdraagt aan de afbraak en de opbouw van het landschap
  
• wat de kenmerken zijn van de Rijn in de Boven-Rijnse Laagvlakte
  
• wat er bijzonder is aan de Midden-Rijn
  
• waarom en hoe een rivier meandert
  
• waardoor een delta ontstaat

Woordenboek

delta

vertragingstijd

breedte-erosie

estuarium/trechtermond

Schrijf onderstaande begrippen in je aantekeningenschrift en noteer de uitleg erachter! 

LessonUp

Learnbeat

Atlas van opmerkelijke feiten...

Waarschijnlijkheid van een witte Kerst in Europa!

Aan de slag!

Maak van paragraaf 2.3 de opdrachten in Learnbeat.

Klaar?

Bekijk de extra atlaskaart en het mini oefen-SO`tje in LessonUp!

   

Werk in tweetallen + overleg zachtjes met elkaar!

00:15

Hoe komt het dat rivieren steeds meer water moeten afvoeren?

00:52

Hoe kan dijkverlegging zorgen voor meer ruimte voor de rivier?

01:24

Waar zorgt kribverlaging voor?

1. snellere afvoer
2. meer afvoer

03:02

Waar staat `ruimte voor de rivier`
nou echt voor?

Mini oefen-SO

R	3p	Benoem tenminste één kenmerk van de: (1p) bovenloop, (1p) middenloop en de (1p) benedenloop.
T1	3p	Gebruik de bron. (1p) Beschrijf wat je ziet; (2p) Beschrijf hoe dit landschap is ontstaan.
T2	2p	Als gevolg van verstening en ontbossing in de boven- en middenloop heeft Nederland te maken met een hogere overstromingsrisico. Leg dit voor beide voorbeelden uit.
I	2p	Benoem twee maatregelen die Nederland kan nemen waardoor het overstromingsrisico zal afnemen.

Houdt PTD aan

Atlaskaart

Wat geeft de kaart aan?

Verschillende overstromingen door met name water.

Is er een patroon zichtbaar?

- Zowel in Midden- als Zuid Europa hebben er overstromingen plaatsgevonden door hevige regenval.

- Met name in Zuid Europa hebben dambreuken plaatsgevonden.

- Overstromingen door stormen hebben in Midden Europa plaatsgevonden.