Les 5: Spelling van het bijvoeglijk naamwoord

• Nederlands
• Secundair onderwijs

Spelling van het bijvoeglijk naamwoord

Lesdoelen

- Je kan uitleggen wanneer een bijvoeglijk naamwoord wel of geen -e krijgt en dit correct toepassen in zinnen.

- Je kan de trappen van vergelijking correct vormen.

- Je kan enkele onregelmatige vormen correct gebruiken.

- Je kan het verschil correct toepassen tussen dan en als in vergelijkingen.

- Je kan bepalen wanneer je meest en een bijvoeglijk naamwoord gebruikt in plaats van de gewone overtreffende trap.

Verbuiging bij een bijvoeglijk naamwoord

In de meeste gevallen komt er een –e bij

Uitzondering bij het-woorden in het enkelvoud: 

- in het enkelvoud zonder lidwoord (oud ijzer)

- in het enkelvoud wanneer het voorafgegaan wordt door: een, geen, veel, weinig, wat, welk, ieder, elk, zo’n, zulk een, wat een (zulk mooi meisje) 

- bij officiële benamingen (het Koninklijk Besluit) 

- bij officiële titels van functies of beroepen (sociaal pedagoog)

Trappen van vergelijking (regelmatige vorm)

- Stellende trap: normaal

bv. mooi

- Vergrotende trap: + 'er' of meer

bv. mooier

- Overtreffende trap: + 'ste' of meest

bv. mooist

Trappen van vergelijking (knelpunten)

- Woord op -r : er verschijnt vaak een d (duur, duurder, duurst)

- Woord op doffe -e: gebruik meer (meer oranje in plaats van oranjer)

- Woord op s-klank: alleen t (vies, viezer, viest) 

- Gebruik van “meest” bij moeilijke of onuitspreekbare superlatieven

(meest logisch, meest enthousiast)

Trappen van vergelijking (uitzonderingen)

goed                                beter                                     best

veel                                  meer                                     meest

weinig                            minder                                 minst

graag                              liever                                     liefst

kwaad                             erger                                     ergst

Gebruik van “dan” en “als”

Gebruik dan bij een vergrotende trap (groter dan, kleiner dan)

Gebruik als bij vergelijkingen met “zo” of “even” (zo groot als, even klein als- 

Maak de Bookwidgets.

Pagina 27

Spelling van de woordtekens

Lesdoelen

Na deze les kan je …

- een trema correct gebruiken en herkennen wanneer het niet nodig is.

- bepalen wanneer je een koppelteken moet gebruiken in samenstellingen.

- onderscheid maken tussen trema en koppelteken.

- de apostrof correct toepassen in meervouden, verkleinwoorden en bezit.

- kiezen tussen koppelteken of apostrof bij afkortingen.

Trema

- Wanneer een nieuwe lettergreep met een klinker begint
 + om leesverwarring te voorkomen.

Voorbeeld: coördinatie

- Bij klinkerbotsing in getallen
Voorbeeld: tweeëndertig

- Bij meervouden op -ie en -ee (zie meervoud)  
Voorbeeld: knieën 

Kies de juiste spellingswijze

1. beinvloeden
2. beïnvloeden

In het woord smeuig
moet een trema staan.

1. WAAR
2. NIET WAAR

Kies de juiste spelling

1. reëel
2. reeel
3. real
4. reel

Geen trema

- Bij Latijnse of Franse uitgangen
Voorbeeld: opticien

- Bij dubbele i

Voorbeeld: voltooiing 

Duid de juiste spellingswijze aan

1. musicienne
2. musiciëne

Duid de juiste spellingswijze aan

1. petroleum
2. petrolëum

Koppelteken

- Bij -achtig na een a  (lila-achtig)

- Bij samenstellingen

1. Klinkerbotsing   (radio-omroep)
2. Afkorting (VRT-nieuws)
   
3. Aardrijkskundige naam uit 2 delen (Zuid-Amerika)
   
4. Rang (kolonel-luitenant)
5. Meer dan twee woorden (een kant-en-klare maaltijd) 
6. Voorvoegsels (ex- , non-, oud- ...)

Kies de juiste spelling

1. na-apen
2. naäpen

Kies de juiste spelling

1. West Europa
2. West-Europa

Kies de juiste spelling

1. ex-militair
2. exmilitair
3. ex militair

Apostrof

Bij meervouden op een klinker, bezit na s-klank en bij verkleinwoorden van afkortingen (zie meervoud, verkleinwoord en bezitsvorm).

Maak Bookwidgets

Pagina 29