4.2 De invloed van de mens

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

4.2 De invloed van de mens

Hoofdstuk 4 

domein Leefomgeving

4 havo

Leerdoelen

Je weet dat het overstromingsgevaar samenhangt met de ruimtelijke inrichting, zowel binnen- als buitendijks;

Je begrijpt dat menselijk ingrijpen in het stroomgebied leidt tot een onregelmatiger regiem, verkorting van de vertragingstijd en een verhoogde piekafvoer;

Je kunt het overstromingsgevaar koppelen aan de ruimtelijke inrichting van het binnen- en buitendijks gebied en wat betreft overstromingsrisico gebieden met elkaar vergelijken.

Vertragingstijd

De tijd die water nodig heeft om na een regenbui in de rivier terecht te komen

Hoe sneller een regendruppel in de rivier terechtkomt, hoe korter de vertragingstijd

Wonen in het rivierengebied

Vervlechtende rivieren

Meanders

Het meanderen van de rivier.. = de rivier maakt bochten

In de buitenbocht stroomt het water harder. Hier vindt daardoor erosie plaats: de rivierbedding schuurt uit.

In de binnenbocht stroomt het water langzamer. Hier vindt sedimentatie plaats: materiaal wordt afgezet.

Zo verandert de bocht van de rivier constant

Dwarsprofiel: ongetemde rivier

Dwarsprofiel: getemde rivier

(teken mee)

Dwarsprofiel bedijkte rivier

▪️ winterdijk —> ligt op de verder van de rivier af, hoog

▪️ zomerdijk —> ligt dichtbij de rivier, lager

▪️ Uiterwaarde —> stroomt onder bij hoog water.

Wat zie je op de foto?

1 uiterwaard

2 zomerdijk

3 winterdijk

4 zomerbed

5 winterbed

Zomerdijk

Winterdijk

Uiterwaarde

Zomerbed

Kribben

Binnendijks

Binnendijks / Buitendijks gebied

Binnendijks = gebied ligt binnen de bescherming van de dijk.

Buitendijks = gebied ligt buiten de bescherming en mag en kan overstromen.

buitendijks

binnendijks

Niet alle maatregelen hebben de veiligheid bevorderd

Krib

• Dam loodrecht op de rivier
• Houdt rivier in midden van stroomgeul
  
• houdt de rivier bevaarbaar want er is een hogere stroomsnelheid --> geen sedimentatie in het midden van de rivier
  

• Meanderen wordt voorkomen
  

Uiterwaard

Bebouwing in uiterwaarde

-> verhoging zomerdijk

-> hierdoor is er geen overstromings-mogelijkheid voor de rivier

Dijken

aanleg of verzwaring van dijken

-> sedimentatie in winterbed

-> ophoging rivier

-> verhoging dijken 

Kanaliseren

• Het nemen van maatregelen gericht op het reguleren van de waterstand van de rivier dmv stuwen en sluizen

• Hoe? Bochten afsnijden. Gevolg: hogere stroomsnelheid
  

Verstedelijking

Verstening/verharding = groter oppervlakte straten, wegen en bebouwing.

-> kortere vertragingstijd en piekafvoer 

Schrijf het juiste begrip op in je schrift

a. De bewoners wonen veilig achter de winterdijken: binnen- of buitendijks?

b. Vroeger werd deze maatregel na een overstroming altijd toegepast

c. In de rivier worden stuwen, sluizen en kribben geplaatst

e. In de zomer graast het vee in de uiterwaarden: binnen- of buitendijks?

f. bij extreem hoge piekafvoeren stroomt de rivier dit gebied binnen

g. De snelheid waarmee het water vanaf de grond naar de rivier stroomt

h. Bij hoge waterstanden stroomt de rivier tussen de winterdijken

Binnendijks

Dijkverzwaring

Kanaliseren

Buitendijks

Noodoverloopgebieden

Vertragingstijd

Winterbed

Schrijf de antwoorden op in je schrift

Vul de volgende zinnen aan:

In de zomer stroomt de rivier door het

In de winter stroomt de rivier door het

Zomerbed

Winterbed

Schrijf je antwoord op in je schrift

De kribben hebben verschillende functies. Noem 2 van deze functies

Bevaarbaarhouden van de rivier

Tegengaan van erosie

Schrijf je antwoord op in je schrift

Beschrijf wat er in de uiterwaarden gebeurt als de zomer - wintersituatie zich honderden jaren blijft herhalen (de overstroming van de uiterwaarden)

Door het jaarlijkse overstromingen sedimenteert er klei zodat de uiterwaard langzaam opgehoogd

wordt.

www.overstroomik.nl